Albert the Great, Summa Theologiae

Et hoc quaeritur ratione eius quod dicitur in Littera, cap. Id ergo de gratia et libero arbitrio indubitanter teneamus: ubi dicitur, quod Manichaeus dixit hominem peccatum vitare non posse: Jovinianus autem hominem posse peccare: Pelagius autem ad vitandum peccatum hominem gratia non indigere. Tres enim istae haereses tollunt libertatem arbitrii, et adjutorium gratiae. Manichaeus dixit esse duo principia: unum mali, et alterum boni: et mala esse de necessitate quae de malo principio procedunt, sicut omnia peccata: et ideo dicebat, quod homo de necessitate peccat, Jovinianus dicebat hominem non posse peccare: et sicut dicit Hieronymus in libro contra Jovinianum, damnabat virginitatem in sacris virginibus, dicens virgines in hoc peccare, quia abstinendo ab amplexibus viri volebant se praeferre sanctis matronis patriarcharum uxoribus, Sarae, Rebeccae, quod inconveniens reputabat. Pelagius autem in eo errabat, quod dixit hominem non indigere gratia.

Contra omnia haec dicit Hieronymus scribens ad papam Damasum: " Liberum arbitrium, inquit, sic confitemur, ut dicamus nos semper indigere Dei auxilio: et hoc contra Pelagium: et tam illos errare qui cum Manichaeo dicunt hominem peccatum vitare non posse, quam illos qui cum Joviniano asserunt hominem non posse peccare. Utrumque tollit libertatem arbitrii. Nos vero dicimus hominem semper peccare posse, et non peccare posse: ut semper nos liberi arbitrii esse confiteamur, et tamen auxilio gratiae indigere. Haec est fides quam in Catholica Ecclesia didicimus, et quam semper tenuimus. "

De istis autem tribus haeresibus jam in antehabitis satis pertractatum est: hic enim satis dictum est de haeresi Pelagii.

In principio autem secundi hujus contra Manichaeum plene disputatum est, qui dicebat duo principia esse: unum boni, alterum mali '' .

De haeresi autem Joviniani hic solum relinquitur inquirendum: quia probabat matrimonium aequari virginitati, vel etiam praeferri ex duobus, ut dicit Hieronymus in libro contra Jovinianum.

Unum est dictum Augustini, qui dicit, quod caelibatus Joannis non praefertur conjugio Abrahae. Alterum est, quod matrimonium in paradiso institutum est, et benedictionem a Deo accepit, et praeceptum de generatione et multiplicatione quando dixit, Genes, i, 28: Crescite, et multiplicamini. Ex hoc enim dicit matrimonium omnibus esse praeferendum.

Et hoc facile eliditur.

1. Matth. xiii, 8, ubi loquitur Dominus de fructu seminis in bonam terram cadentis, et secundum expositionem Sanctorum et orthodoxorum tractatorum datur matrimonio fructus trigesimus, viduitati sexagesimus, virginitati centesimus: nec esset distantia in praemiis, nisi esset distantia in gratiis.

2. Adhuc, Augustinus, in libro de Sancta virginitate, tractans illud Apocalypsis, xiv, 3 et 4: Nemo potest dicere canticum, nisi illa centum quadraginta quatuor millia qui empti sunt de terra. Hi sunt qui cum mulieribus non suntcoinquinati: sic dicit loquens ad virgines: " Caeteri sancti sequuntur agnum non quocumque ierit, sed quo potuerunt: vos felicius exsultabitis, jucundiusque regnabitis, sequentes agnum quocumque ierit. "

Ad id ergo quod non praefertur caelibatus Joannis conjugio Abrahae, dicendum quod hoc dixit Augustinus, quantum ad utilitatis aequalitatem in propagatione fidelium: quia tempus Abrahae non erat tempus revelatae gratiae: et tunc propagatio religionis non fiebat nisi cum propagatione seminis, ut dicit Ambrosius: quando scilicet nemo tenebatur ad religionis observantiam, nisi qui fuit in domo patriarchae. Et ideo utile fuit tunc semen propagare, ut cum semine propagaretur et religio: et hoc fiebat per nuptias. Tempus autem caelibatus Joannis fuit tempus revelatae gratiae, quando scilicet per spirituale semen, id est, verbi Dei fiebat propagatio melius quam per carnalem copulam. Unde quantum ad hoc aequalia sunt: quia utrumque suo tempore proficiebat ad utilitatem propagationem religionis: in statu autem dignitatis inaequalia sunt.

Et ideo Hieronymus eodem libro contra Jovinianum inducit rationes Theophrasti Philosophi in libro qui dicitur Aceolus, quibus probat, quod Philosopho non est ducenda uxor, ut persuadeat sanctis virginibus propositum tenere, et nuptias non concupiscere: eo quod magnum impedimentum sunt in spiritualibus. Et inducit verba Apostoli, I ad Corinth. vii, 34: Mulier innupta, et virgo cogitat quae Domini sunt, ut sit sancta corpore et spiritu: quae autem nupta est, cogitat quae sunt mundi, quomodo placeat viro. Et ibidem Apostolus cum persuadet virginitatem, dicit sic, v. 35: Porro hoc ad utilitatem vestram dico, non ut laqueum vobis injiciam, sed ad id quod honestum est, scilicet provocem, et quod facultatem praebeat sine impedimento Dominum obsecrandi.