QUAESTIO I. Utrum potentia Dei, secundum quod huiusmodi, sit infinita.

Primo ergo quaeritur, utrum Dei potentia sit infinita; et quod ipsa potentia, secundum quod huiusmodi, sit infinita, ostenditur sic.

1. Infinitum dicitur quod non habet terminum ; .sed divina potentia quantum ad posse non habet terminum; ergo etc. Prima manifesta est; secunda patet per Chrysostomum in quadam Homilia : " Omnipotens dicitur, quia eius posse non invenit non posse "; ergo si semper invenit posse, semper quantitatem potentiae accipientibus est ultra accipere; ergo est infinita.

2. Item, omnis potentia activa, quae potest in effectus infinitos, est actu infinita; divina potentia est huiusmodi: ergo etc. Probatio primae; si potentia est pure in actu, ergo habet totum actualiter, quod potest habere; ergo si totum habet actualiter, et nihil potest ei accrescere nec de novo aliquid dari , et potentia ut potens se extendebat ad infinita: ergo actu habet in se infinitatem. Minor patet, quia divina potentia nunquam potest in tot effectus, quin adhuc possit in plures; ergo manifestum est, quod est infinita.

3. Item, omnis potentia, quae potest in actum infinitum, si est omnino in actu, est simpliciter infinita; sed divina virtus est huiusmodi: ergo etc. Maior patet sic: sicut se habet potentia ad potentiam , sic actus ad actum; sed actus infinitus excedit finitum in infinitum, ergo et potentia potentiam;

ergo si potentia est omnino in actu, est infinita. Minor patet, quia Deus dicitur durare in infinitum et potest creaturam conservare in infinitum; ergo etc.

4. Item, omnis potentia, quae potest super extrema in infinitum distantia, est infinita; sed potentia divina est hujusmodi, quia de nihilo aliquid facit, et inter aliquid et nihil est infinita distantia; ergo etc.

5. Item, omnis potentia, quae omnino indifferens est ab essentia, est infinita; sed divina potentia est hujusmodi: ergo etc. Probatio primae: quandocumque aliqua duo sunt omnino indistantia, ubicumque est unum, et reliquum; ergo si potentia est omnino indifferens ab essentia, ubicumque est potentia, et essentia. Sed ubi est essentia , ibi est centrum potentiae: ergo ubicumque potest potentia talis, potest ut in centro; ergo cum nulla potentia limitetur in centro suo, sed amplius possit, aut divina potentia nihil potest, aut potest quantum vult, et sic in infinitum; ergo, quantum est de se, potentia illa potest in infinitis operari. Sed potentia illa omnino est indifferens et simplex: ergo idem est ibi latum et intensum: ergo si extensive est infinita. et intensive; ergo omnino est infinita. Et hoc est. quod dicit Philosophus in libro de Causis , quod " virtus quanto magis unita, tanto magis infinita ". Cum ergo divina potentia sit unitissima, quia est omnino idem cum sua origine, ubique potest tanquam in sua origine; ergo nunquam invenit non posse.

Contra; 1. Omne illud est finitum, in quo est reperire statum; sed in divina potentia est reperire statum, quia est assignare aliquid, quod non potest, sicut supra ostensum est , ut actus corporales et actus deformes; ergo etc.

2. Item, quod exceditur ab aliquo est finitum, quia infinitum nullo modo exceditur; sed scientia excedit potentiam respectu scibilium ; plurium enim est scientia quam potentia, scit enim mala, et non potest; ergo etc.

8. Item, videmus in potentiis creatis, quod infinitas est a materia, sed finitas est a forma : ergo cum potentia Dei sit omnino forma sive formalis, nihil omnino habens possibilitatis, ergo simpliciter est finita et nullo modo infinita.

4. Item, inter contradictorie opposita est distantia infinita; sed creaturae virtus finitum unum reducit ad alterum, ut non currentem facit currere, et tamen est finita: ergo .

5. Item, video quod anima habet potentiam omnino indifferentem ab essentia, sicut potentia vivificandi corpus; habet etiam potentiam ad actum infinitum, sicut ad durandum sive permanendum in infinitum; habet potentiam nihilominus ad actus infinitos ; et tamen ipsa potentia est finita in se; ergo videtur pari ratione de divina potentia, cum anima sit expressa imago Dei. Unde videntur rationes praedictae nihil valere.

CONCLUSIO.

Potentia divina est infinita in actu et in habitu.

Respondeo; Dicendum, quod divinam potentiam est ponere omnino et in actu et in habitu infinitam; sicut probatum est per effectum a posteriori, quia habet effectum infinitum duratione et infinitos appositione , ad quos comparatur ut actus purus et ut tota causa. Et ideo est habens in se plenam et perfectam actualitatem respectu infinitorum; et necesse est, cum habeat totum, quod unquam habitura est. et ex se habeat, quod ipsa infinita sit.

Alia ratio ostendit hoc quasi a priori. Propter summam enim indivisionem virtutis cum essentia , et propter summam unitatem ipsius virtutis, ubicumque potest, tota potest, et tantum in extremo mundi quantum in medio, et tantum in summo quantum in latus, et omni modo infinitatis.

Nec est consimilis ratio in aliqua creatura nec quantum ad causalitatem effectus, nec quantum ad productionem actus , nec quantum ad unitatem. Non quantum ad causalitatem, quia nulla virtus creaturae respectu durationis infinitae est pure activa, immo necesse est per divinam influentiam conservari.

Similiter nec quantum ad productionem actus, unde habet infinitatem passivam etiam in recipiendo , et ideo nulla est actu infinita, sed solum in potentia. Et quia infinitum in potentia pendet ex infinito in actu, ideo omnis infinitas durationis creatae et operationis pendet ex infinitate virtutis increatae. Et hoc est quod dicit Philosophus in libro de Causis , quod " omnes virtutes infinitae pendentes sunt per unum infinitum primum, quod est virtus virtutum)).

Similiter non est simile de simplicitate sive unitate. Nam potentia divina est omnino in se simplex et omnino habet essentiam sive substantiam simplicem, omnino etiam ab illa est indifferens; et ideo omnimoda unione est unitissima, et ideo infinita. Sed nullius creaturae, quantumcumque nobilis, potentia est omnino simplex, quia omnis talis potentia dicit aliquem respectum dependentiae; nec fundatur in substantia omnino simplici; nec omnino est indifferens, quia nulla creatura est sua potentia , loquendo essentialiter .

Et ideo quia deficit omnis creatura a ratione summae simplicitatis, et infinitatis per consequens. Et sic patet, quod divina potentia est infinita , et ratio infinitatis.

Et patet responsio ad ultimam rationem ostendentem, praedictas rationes non valere.

1.2. Ad illud ergo quod obiicitur, quod invenit terminum, et quod invenit excessum; dicendum,

quod divina potentia est infinita respectu eorum quae posse est posse ; respectu aliorum, quae posse est impotentiae, nec est finita nec est infinita, quia nihil ex eis potest.

Quando enim dicitur, quod invenit terminum vel excessum; dicendum, quod falsum est, quia excessus et terminus rei attenditur secundum ea ad quae res se extendit ; et divina potentia se extendit solum ad bona, et quantum ad talia nunquam est plurium scientia quam potentia; nec quantum ad talia invenit terminum. Et ideo patet illud.

Potest tamen et aliter dici, quod dupliciter est loqui de potentia et scientia; aut in se, aut per comparationem ad obiecta. Si in se, sic una non excedit aliam, quia quidquid scit, potest scire, et quidquid potest, scit se posse. Vel per comparationem ad obiectum, et sic est loqui dupliciter: aut secundum formam sive speciem, aut secundum numerum. Si secundum numerum, sic, cum potentia possit infinita, non exceditur a scientia; si autem secundum formam, sic, quia potentia est respectu bonorum tantum , exceditur; tamen ex hoc non sequitur, quin sit infinita.

Et est exemplum; si quis imaginetur duas lineas infinitas, plures sunt duae quam una, quia non habebat una infinitatem secundum numerum, sed solum secundum longitudinem; et sic non sunt maiores vel longiores duae quam una. Similiter in proposito intelligitur. Potentia enim dicitur infinita respectu obiectorum secundum numerum, sed non secundum qualitatem, quia non potest in mala vel privatoria.

Et per hoc patet primum et secundum. Quamvis enim inveniat terminum respectu mali, non tamen respectu boni, et ille terminus vel excessus potius facit ad infinitatem, quia non est posse, sed non posse; et ideo, quamvis hoc videatur dare terminum secundum rationem intelligendi, secundum veritatem non dat, quia quod non possit mala, hoc totum est propter immensitatem virtutis.

3. Ad illud quod obiicitur. quod infinitum est passio potentiae materialis; dicendum, quod hoc verum est de infinito per privationem completionis sive completi esse; sed non est verum de infinito per privationem limitationis. Primum enim est infinitum potentia passiva sive receptiva, et ita primo inest materiae; secundum est infinitum actu, et ideo in illo solo vere est et proprie, qui est tantum actus et actus purus et perfectissimus.

4. Ad illud quod obiicitur, quod creatura potest super ea quae summe distant; dicendum, quod ens et nonens non dicuntur summe distantia, quia opponuntur contradictorie, sed quoniam nihil habent commune nec quantum ad genus subiectum nec quantum ad genus praedicabile; sed quiescere et moveri, sive moveri et tum moveri, quod pro eodem accipitur, utroque modo habent commune ; et ita non est distantia infinita, nec est simile.

5. Ad illud quod obiicitur de potentia vivendi , dicendum, quod vivere uno modo dicit actum consequentem, sicut moveri; et sic est ab anima mediantibus potentiis differentibus ab ipsa essentia. Alio modo dicitur vivere, secundum quod est actus primus, et est ab essentia animae ut in ratione formae, non in ratione agentis; et propter hoc non consideratur ibi esse tantum in operando , sicut albedo se ipsa dealbat, ita quod non notatur ibi nec est egressus alicuius, ut a potentia agente. Nos autem loquimur hic de potentia ut agente et producente aliquid, quae potentia, quantumcumque sit idem, tamen dicit aliquam inclinationem, et ideo dependentiam; et ideo privat simplicitatem, ac per hoc privat infinitatem. In Deo autem non sic; et ideo ratio illa non habet instantiam, recte intellecta.