QUAESTIO II. Utrum Deus dicatur omnivolens, sicut omnisciens et omnipotens.

Secundo, supposito quod in Deo sit ponere voluntatem , quaeritur, utrum ipsum sit ponere omnivolentem, ut ita dicatur a voluntate omnivolens, sicut a potentia et scientia omnipotens et omnisciens. Et quod sic, videtur;

1. Quia Deus non dicitur omnipotens, eo quod possit omnia, sed quia potest omne quod decet eius potentiam

non enim potest mala

sed similiter Deus vult omne quod decet voluntatem eius velle: ergo debet dici omnivolens, sicut omnipotens.

2. Item, sicut se habet cognitiva Dei ad verum, ita se habet affectiva sive voluntas ad bonum ; sed cognitiva sive intelligentia amplectitur omne verum

unde qui diceret, Deum aliquid verum ignorare, arctaret et derogaret eius intelligentiae

ergo pari ratione, cum intelligentia non sit latior nec perfectior quam voluntas, voluntas erit respectu omnis boni; ergo sicut dicitur omnisciens, quia scit omne verum, ita omnivolens, quia vult omne bonum.

3. Item, sicut dicitur Deus verum omnis veri, a quo scilicet omne verum habet veritatem, ita est bonum omnis boni, a quo omne bonum habet bonitatem sed Deus in videndo suam veritatem, quia est ratio omnium, omnia cognoscit; ergo similiter diligendo suam bonitatem omne bonum diligit. Sed omne quod diligit, vult; ergo vult omne bonum, sicut et cognoscit omne verum, et sic etc.

4. Item, bona voluntas est quae se extendit ad multa bona: ergo melior ad plura, et optima ad omnia, ergo infinita ad infinita; ergo sicut potentia et scientia se extendunt ad omnia et infinita, ita et voluntas; ergo qua ratione dicitur omnipotens et omnisciens, pari ratione debet dicit omnivolens.

Contra: 1. In Psalmo : Omnia quaecumque voluit, fecit, ergo nihil vult, nisi quae facit; sed plura potest facere, et non potest nisi volens; ergo plura potest velle. Sed si Deus posset plura scire , non esset omnisciens; ergo etc.

2. Item, si aliquid sciret homo, quod non sciret Deus, non esset omnisciens Deus; cum ergo aliquid velit homo quod non velit Deus, ut puta facere furtum, ergo Deus non est omnivolens.

3. Item, si posse malum esset posse, Deus non esset omnipotens, quia non potest mala; cum ergo velle malum sit velle, et Deus non velit mala, Deus non est omnivolens. Probatio minoris. Malum non est malum, nisi quia voluntarium, quia, secundum Augustinum " peccatum adeo est voluntarium " etc., ergo ratio voluntatis salvatur in malo, similiter et actus voluntatis in volendo malum; ergo etc.

4. Item, velle malum aut est velle, aut est nolle. Si velle, habeo propositum; si nolle; sed nolle malum est bonum: ergo velle malum est bonam: ergo si Deus vult omne bonum, Deus vult malam, quod est falsam. Restat ergo, quod velle malum est velle; et Deus non vult malum; ergo Deus non est omnivolens.

Sed istud argumentum est sophisticum, quia similiter posset obiici de potentia.

Et ideo quaeritur. unde est hoc, quod velle malum est velle, sed posse malum non est potentiae, sed impotentiae.

Iuxta hoc quaeritur de comparatione potentiae, sapientiae et voluntatis ad sua obiecta secundam ambitum.

CONCLUSIO.

Simpliciter negatur, quod Deus dicatur omnivolens, sicut recte dicitur omnisciens et omnipotens.

Respondeo; Dicendum, quod cum quaeritur, utram Deus sit omnivolens, duplicem intellectum potest facere ista locutio ex eo, quod hoc quod est omne potest facere distributionem simpliciter vel ut nunc . Si distributionem simpliciter quantum ad actum et habitum facit, tunc dicitur omnivolens, quia vult omne volibile; si ut nunc, dicitur omnivolens, quia vult omne volitum.

In utroque sensu falsitatem habet , et in utroque sensu habet veritatem in potentia et in scientia. Et ideo simpliciter conceditur, quod Deus sit omnisciens et omnipotens, et simpliciter negatur, quod sit omnivolens.

Intellectus huius et ratio patet. Si enim simpliciter accipiamus, Deus scit omne scibile et potest omne possibile, et non vult omne volibile; quia divina voluntas importat causam actualem, potentia vero abstrahit a ratione actualitatis et ponit rationem causae, scientia vero abstrahit a ratione utriusque. Quia igitur Deus non est causa actualis omnium quae potest facere vel velle, sicut non facit omne volibile, ita non vult. Quia vero potentia abstrahit a ratione actualitatis, ideo dicitur non solum respectu faciendorum in actu, sed etiam respectu possibilium fieri a Deo. Quia vero scientia abstrahit a ratione utriusque, hinc est, quod scientia non tantum est respectu faciendorum , sed etiam respectu possibilium, non tantum Deo, sed etiam aliis, utpote possibilium malorum. Haec igitur est ratio, quia actus scientiae , ut scire, est per modum habitus; similiter et potentiae per modum habitus, ut posse ; voluntas per modum actus, ut velle. Ideo scientia est omnium scibilium, potentia omnium possibilium, quae sunt potentiae, sed non voluntas omnium volibilium. Et ideo non potest Deus plura scire vel posse, potest tamen plura velle.

Similiter, si accipiamus rem ut nunc respectu rei praevisae et respectu factae et volitae; scientia

est respectu omnis rei, in qua salvatur ratio scientiae, et potentia respectu omnis rei, in qua salvatur ratio potentiae; sed voluntas non est respectu omnis rei, in qua ratio voluntatis salvatur. Scientia enim est respectu omnium futurorum et praesentium et preteritorum, bonorum et malorum, quia ibi salvatur ratio scientiae et nobilitatis; quia scire malum scire est, et scire malum nobilitatis est . Similiter potentia est respectu omnium bonorum, in quibus solum salvatur ratio potentiae. Nam posse malum non est posse. Unde posse malum non tantum derogat perfectioni potentiae, sed etiam ipsi potentiae, quia posse deficere non est posse; et ideo adhuc omnipotens . Voluntas vero est respectu bonorum tantum, non respectu malorum. Et quamvis in volendo malum non salvetur dignitas voluntatis, salvatur tamen ratio volendi, quia velle malum velle est Et hinc est, quod Deus non dicitur omnivolens, quia non vult malum , sed tamen omnipotens dicitur, quamvis non possit malum.

Si quaeratur : quare ratio potentiae non salvatur respectu mali, sicut et ratio voluntatis? dicendum, quod potentia id ipsum quod dicit, dicit per modum habitus et positionis , de potentia activa loquendo; unde, cum est respectu privationis, iam non est potentia, sed defectus potentiae; sed voluntas id ipsum quod dicit, dicit per modum cuiusdam indifferentiae et complacentiae. Quia ergo in malo salvatur ratio consensus et complacentiae, sicut et respectu boni; ideo velle malum velle est, sed posse malum non est posse.

1. Ad illud quod obiicitur, quod Deus vult omne quod decet; dicendum, quod illa non est ratio, quare dicatur omnipotens , sed illa quae praeassignata est, scilicet quia potest omne quod posse potentiae est.

2. Ad illud quod obiicitur, quod cognitiva amplectitur omne verum, et affectiva omne bonum; dicendum, quod aliter amplectitur haec, aliter illa. Cognitiva enim amplectitur actualiter cognoscendo omne quod est verum et quod potest esse; sed affectiva, quia actus eius est in ratione actus, amplectitur et vult solum bonum, quod est vel erit. Rursus,

verum amplectitur totum actum cognitivae, quia nihil scitur nisi verum

nam falsum scire non est scire

sed bonum non amplectitur omnino actum voluntatis

nam velle oppositum boni est velle

et hinc est, quod Deus sciendo omne verum dicitur omnisciens, sed non sic volendo omne bonum, omnivolens. 3. Ad illud quod obiicitur, quod Deus cognoscendo se, qui est veritas ipsa, omne verum cognoscit: ergo etc.; dicendum, quod verum est, sed aliter; quia cognoscendo se est causa exemplaris, et causa exemplaris non tantum futurorum, sed etiam possibilium a Deo fieri. Sed diligendo se bonum est causa actualis, ut patebit ; et ideo non sequitur, quod velit nisi bona, quae erunt vel faciet, et propter hoc non potest dici omnivolens. Alia tamen est huius ratio, sicut patebit in littera .

4. Ad illud quod obiicitur de voluntate, quod melior est quae se extendit ad plura; dicendum, quod voluntas est actus rationalis; unde non dicitur voluntas melior, quia simpliciter ad plura, sed quia ad plura rationabiliter. Et quoniam ratio recta dictat, creaturas fieri in numero definito, quia numerus infinitus rebus non competit ; ideo optima voluntas et perfectissima in aliquo numero vult res bonas esse, sed tamen finito; et ex hoc non sequitur, quod voluntas sit infinitorum vel omnium possibilium , nec etiam omnium.

Potest tamen dici, quod illud, si alicubi habet veritatem, ibi tantum habet, ubi voluntas aliquid recipit a volito ; sed voluntas Dei nihil recipit, et ideo non est melior volendo tria bona quam unum, et mille quam tria; et ideo non valet illa ratio in proposito.

Ex his patet illud, quod consuevit quaeri: utrum voluntas et potentia et sapientia sint aequalia. Dicendum enim, quod est loqui de his quantum ad affectum sive actum, et quantum ad effectum , et quantum ad obiectum . Si quantum ad actum ; sic est ibi omnimoda aequalitas et circum incessio; ut patet, quia quidquid scit Deus et potest, vult scire et posse, et e converso. Si quantum ad effectum ; sic adhuc sunt aequalia, quia nihil efficit Deus nisi per potentiam, sapientiam et voluntatem. Si quantum ad obiectum sive connotatum, sunt inaequalia : scientia enim hoc modo est in plus, et potentia in minus, et voluntas in minus. Nam scitum est bonum et malum; possibile est bonum tantum, sed futurum et non futurum; volitum vero est bonum et futurum tantum.