ARTICULUS III.

De vitiis avaritiae adjunctis, ei utrum sit peccatum maximum ?

Deinde, Quaeritur de vitiis adjunctis avaritiae.

Et quia dicit Augustinus in libro V super Genesim ad litteram, quod avaritia non est tantum pecuniae, sed etiam excellentiae et scientiae: propter quod etiam dicit ibidem, quod Adam in avaritia peccavit quando concupivit esse sicut Deus sciendo bonum et malum: videtur, quod ambitio, quae cupiditas est dignitatum et excellentiae, ad avaritiam pertinet.

Sed contra hoc 1. Videtur Augustinus dicere in libro de Vera religione sic: " Ambitio saeculi facit superbos, concupiscentia vero curiosos. " Et sic videtur, quod potius reducatur ad superbiant quam ad avaritiam,

2. Adhuc, Ibidem, in libro II Confessionum: " Jubes, Domine, ut contineam a concupiscentia carnis, et a concupiscentia oculorum, et ab ambitione saeculi. " Cum ergo tangat tria quae comprehendunt quidquid est in mundo, ut dicitur, I Joan. ii, 16: Omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est, ei concupiscentia oculorum, ei superbia vitae: et exprimat expresse concupiscentiam car n is , et concupiscentiam oculorum: videtur, quod ambitionem saeculi reducat ad superbiam: et sic iterum videtur, quod potius reducitur ad superbiam quam ad avaritiam.

Ulterius, Quaeritur de vitiis circumstantibus avaritiam secundum moralem Philosophum.

1. Dicit enim Aristoteles in II et in IV Ethicorum, quod vitia circumstantia liberalitatem virtutem, sunt prodigalitas, et avaritia. Et cum prodigalitas sit quae dat danda et non danda, et avaritia sit quae retinet retinenda et non retinenda: videtur, quod, avaritia non secundum totum sit vitium: in eo enim quod retinet retinenda, nihil peccat. Similiter in eo quod retinet non retinenda, dummodo ab indigno retineat, nihil peccat, ut in IV Ethicorum dicitur, ubi vituperantur banausi, quia in histriones expendunt substantias. Ergo e contrario laudandi sunt avari qui retinent: et sic avaritia secundum aliquem actum num laudabilium bonorum est, et non vitium.

2. Adhuc, Opposita sunt in eodem genere: cum ergo avaritia et prodigalitas opponantur, si avaritia capitale vitium est, tunc etiam prodigalitas est capitale vitium: et sic capitalia vitia non erunt tantum septem, sed octo I quod est contra Gregorium, qui dicit tantum esse septem .

3. Adhuc, Augustinus super illud Apostoli, I ad Corinth. xiii, 5: Charitas non quaerit quae sua sunt, dicit, quod hoc ideo dictum, est, quia communia propriis, non. propria, communibus anteponit:

avaritia autem e converso propria anteponit communibus: sic videtur, quod avaritia non sit in retinendo retinenda, et non retinenda, sed potius in hoc, quod, propria communibus anteponit.

Ulterius quaeritur, Utrum avaritia sit maximum peccatum inter capitalia vitia?

Et videtur, quod sic: quia maximo peccato comparatur, ad Ephes, v, 5, et ad Coloss, iii, 5: Avaritia, quae est simulacrorum servitus, Idolorum enim servitus maximum peccatum est.

Contra: Superbia est maximum delictum. Patet super illud Psalmi xviii, 14: Emundabor a delicto maximo: Glossa, id est, a superbia.

Solutio, Dicendum ad primam partem quaestionis, quod, ambitio et reducitur ad superbiam, et reducitur ad avaritiam

secundum, diversas rationes. Sunt enim quidam qui appetunt dominari propter ipsum dominari, ut scilicet in statu et gloria sint: et sic reducitur ad superbiam. Et illi appetunt praeesse propter praeesse, ut dicit Gregorius: et illa est ambitio diaboli, qui concupivit esse super alios aequaliter Deo. Alii, autem in civilibus appetunt dominari, propter lucrum quod accipiunt a subditis, quorum, ut dicitur in VIII Ethicorum, regnum vergit in tyrannidem: quia quos regere debent, opprimunt. Et de his, Isaiae, xix, 4: Tradam Egyptum in manu dominorum crudelium, et reae fortis dominabitur eorum. Et hi sunt, de quibus dicitur, Amos, vi, 14: Numquid non in fortitudine nostra accepimus nobis cornua ? Et illa reducitur ad avaritiam, et interdicitur in divinis.

Et per hoc patet solutio ad auctoritates Augustini, pro prima parte inductas.

Ad id quod ulterius quaeritur de prodigalitate, dicendum quod aliud intendit Theologus., et aliud Ethicus. Ethicus enim intendit felicitatem civilem, ad

quam deserviunt organice bona fortunae, quae oportet aliquando acquirere, et aliquando retinere: et ideo non condemnat omnem acquisitionem nec retentionem. Et ideo etiam in legibus et civilibus usurae non condemnantur, sed ordinantur. Theologus autem intendit felicitatem aeternam, quae eleemosynis et supererogationibus in pauperes comparatur. Et ideo condemnat retentionem privatam, quae subtrahit communibus: quia propria communibus anteponit, et est contra charitatem quae communia propriis anteponit, I Joan. iii, 17: Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? Quasi dicat: Non. est.

Ad id quod objicitur, quod opposita sunt in eodem genere, dicendum quod quaedam opponuntur ut extrema in moribus: et haec sunt in eodem genere: et sic opponuntur prodigalitas et avaritia, quamvis non opponantur secundum eamdem rationem, quia diversae species vitii. sunt. Et ideo sequitur, si avaritia sit vitium capitale, quod eliam prodigalitas sit vitium capitale. Quaedam autem opponuntur sicut extrema medio, et illa numquam sunt in eodem genere proximo: quia medium est virtus, et extremum sive per defectum sive per superabundantiam est vitium.

Ad id quod objicitur de Augustino, quod charitas communia propriis anteponit et avaritia, e converso, dicendum quod in hoc opponuntur: quia avaritia, est privatus amor et sui: charitas vero communis amor Dei et proximi. Sed avaritia opponitur prodigalitati quantum ad actus.

Ad id quod ulterius quaeritur, Utrum avaritia sit maximum peccatum ?

Dicendum, quod antiqui posuerunt distinctionem super hoc utilem valde,

scilicet quod decem modis diversis dicitur maximum peccatum.

Primus modus est, quod propter ablationem, fundamenti omnis boni aliquod dicitur maximum, sicut infidelitas quae tollit fidem quae est fundamentum omnis boni.

Secundo modo dicitur peccatum maximum: quia nullam habet devotionem ad paenitendam, per quam confertur omne bonum: et sic peccatum in Spiritum sanctum, quantum ad finalem impaenitentiam, dicitur maximum peccatum.

Tertio modo dicitur maximum peccatum: quia magis proprie et directe solvit vinculum et unitatem Ecclesiae, in qua per Spiritum confertur omne bonum: et hoc modo schisma dicitur maximum peccatum. Proverb, vi, 16 et 19: Sex sunt quae odii Dominus, septimum detestatur anima ejus :... eum qui seminat inter fratres discordias.

Quarto modo dicitur peccatum maximum: quia privat: finem summi boni ad quem ordinatur omnis homo: et sic odium fraternae dilectionis dicitur maximum peccatum, sicut charitas et converso dicitur maxima virtus.

Quinto modo dicitur peccatum maximum: quia est initium et origo omnis mali: et sic secundum Augustinum superbia dicitur maximum peccatum. Tob. iv, 14: Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo, dominari permittas: in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio.

Sexto modo dicitur maximum: quia rei commutabili maxime adhaesivum et ab incommutabili maxime aversivum: et sic cupiditas sive avaritia dicitur maximum peccatum. I ad Timoth, vi, 10: Radix omnium malorum est cupiditas, Et sic dicitur, quod est quaedam similitudo idololatriae: quia venatur commutabile bonum pro incommutabili. Et sic intelliguntur auctoritates Apostoli, ad Ephes, v, 5, et ad Coloss, iii, 5, supra inductae.

Septimo modo peccatum dicitur maximum: quia ordinationi in bona vita maxime contrarium est: et sic inobe- dientia dicitur maximum peccatum: quia contrariatur praeceptis quibus ordinatur omnis bona vita, I Reg. xv, 23: Quasi peccatum ariolandi est, repugnare: ei quasi scelus idololatriae, nolle acquiescere.

Octavo modo dicitur peccatum maximum: quia usurpat id quod solius Dei proprium est: et sic inanis gloria dicitur maximum peccatum, quia usurpat id quod Dei est proprium, scilicet gloriam. Job, xxxi, 27: Si osculatus sum manum meam ore meo. Ubi dicit Glossa Gregorii, quod osculari manum, est sibi attribuere bona quae Dei sunt, et gloriari in ipsis. Et sequitur in textu, v. 28: Quae est iniquitas maxima, et negatio contra Deum altissimum.

Nono modo dicitur peccatum maximum: quia creaturae tribuit quae solius Dei sunt. Et sic idololatria dicitur maximum peccatum: quia cultum qui Graece dicitur latreia, sive latria, et est cultus soli Deo debitus sive exhibitus attribuit creaturae. Ad Roman, i, 22 et 23: Dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt, scilicet quia coluerunt et servierunt potius creaturae quae creatori. Et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, et volucrum, et quadrupedum, et serpentium. Sicut faciunt illi qui colunt idola. Et ad similitudinem istius dicitur avaritia maximum peccatum, sicut in praehabitis, dictum est.

Decimo modo dicitur maximum peccatum: quia aufert honorem Deo et crimen attribuit, sicut est blasphemia, quae est impositio falsi criminis in Deum, cum dicatur, I ad Timoth, i, 17: Soli Deo honor et gloria.