QUAESTIO II. Utrum teneamur voluntatem nostram voluntati divinae conformare in volito.

Secundo quaeritur, utrum teneamur conformare voluntatem nostram voluntati divinae in volito. Et quod sic, videtur.

1. Matthaei duodecimo: Qui non est mecum, contra me est; ergo si non consonat Deo in volito, est contra Deum; ergo si tenemur Deo non esse contrarii, tenemur velle quod Deus vult.

2. Item, super illud Psalmi : Non adhaesit mihi cor pravum, Glossa; " Pravum cor atque distortum habet qui non vult hoc quod Deus vult "; sed tenemur vitare cordis pravitatem: ergo tenemur velle quod Deus vult.

3. Item, Tullius definiens amicitiam dicit, quod amicitia est idem velle et idem nolle in rebus honestis; sed tenemur Deo servare amicitiam; ergo et idem velle in honestis. Sed Deus non vult nisi iustum et honestum; ergo debemus nostram voluntatem suae conformare in omnibus.

4. Item, omnis intellectus, qui discordat a prima veritate sive cognitione , est falsus; ergo omnis affectus est iniquus, qui non concordat cum divina voluntate in volito; ergo etc.

8. Item, tenemur velle quod Deus praecipit, aut ergo quia praecipit, aut quia vult. Non quia praecipit, quia illi qui fuerunt mundati, quibus datum est praeceptum a Domino de tacendo , non peccaverunt in revelando, quia divina inspiratione cognoverunt, Deum non velle illud quod praecipiebat: ergo tenemur ad praeceptum, quia tenemur ad voluntatem: ergo tenemur velle quod Deus vult.

6. Item, tenemur credere non tantum quod praecipit Deus credere, sed etiam omne quod dicit esse verum; ergo a simili tenemur velle non tantum quod praecipit Deus velle, sed omne quod Deus indicat se velle tanquam bonum; ergo tenemur velle omne quod scimus Deum velle.

Contra: 1. Augustinus in Enchiridio : Aliquando homo bona voluntate vult quod non vult Deus.

2. Item, viri sancti frequenter volunt opposita, sicut Apostolus volebat alligari in Ierusalem, et discipuli nolebant, Actuum vigesimo primo ; sed constat, quod Deus aliquid illorum volebat; ergo licet contrarium divinae voluntati velle meritorie: ergo etc.

3. Item, si tenemur in volito conformare; ergo cum in indifferentibus non sit nobis voluntas divina determinata, quicumque vult aliquod indifferens determinate , committit se discrimini: ergo peccat mortaliter, quod absurdum est. Si dicas, quod tenetur, quando scit Domini voluntatem; contra; scientia non inducit novum peccatum neque tentionem, sed solum aggravat peccatum; ergo propter scientiam nemo tenetur, sicut nec ignorans.

4. Item, Ieremias dolebat super destructionem Ierusalem, in Threnis; Christus flebat super Ierusalem, Lucae decimo nono ; Beata Virgo et Apostoli super passionem Christi. Si flebant et dolebant, et dolor est de rebus, quae nobis nolentibus accidunt: ergo nolebant. Et constat, quod omnes hi merebantur, et sciebant, Deum velle contrarium: ergo licite et meritorie possumus velle contrarium divinae voluntati, etiam ubi scitur.

5. Item, quantumcumque praelatus meus velit aliquid, non teneor illud velle, nisi mihi praecipiat, etiamsi sciam ipsum velle: ergo pari ratione, quantumcumque velit Deus aliquid, non teneor illud velle, quantumcumque mihi innotescat, nisi Deus mihi praecipiat

6. Item, quod Deus consulit vult, et nos scimus quae velle, tamen non tenemur velle, quamvis multum sibi placeat, etiam plus quam praeceptum: ergo non tenemur velle omne quod scimus Deum velle.

CONCLUSIO.

Non tenetur voluntas nostra conformari voluntati divinae in quocumque volito, sed tantum in omni eo quod nobis innotescit Deum velle voluntate absoluta, vel in eo in quo consistit substantialiter ordo salutis.

Respondeo; Ad hoc dicunt aliqui, quod non tenemur conformare voluntatem nostram voluntati divinae in omni quod vult Deus

sed hoc est perfectionis et supererogationis, et hoc erit in patria

sed ad hoc solum tenemur, quod ipse nos vult velle. Dicunt autem, quod Deus nos vult velle solum quod praecipit, et nolle quod prohibet. Haec enim sunt signa, per quae sufficienter indicat nobis suam voluntatem, qua vult nos velle aliquid. In aliis volitis, sive innotescant sive non, licet velle contrarium sine peccato. Et per hoc solvunt ad utramque partem. Unde dicunt, quod licet nobis aliqua velle proprie, quia non decet velle opposita, ut est de destructione gentis nostrae, et de calamitatibus iustorum, et consimilium. Etiam si Deus pluat vel disponat pluere, oppositum possum petere et velle.

Sed licet ista via sit facilior, tamen quia Augustinus dicit, quod impius est, cui non placet divina providentia, non tantum videtur, quod homo teneatur velle Dei mandata, sed etiam, quod teneatur velle Dei opera. Et iterum, quomodo non recalcitrat voluntas nostra voluntati divinae, quando Deus vult aliquid, et nos omnino volumus contrarium ? Omnino videtur ei repugnare. Et iterum, Glossa praedicta videtur dicere, quod homo, qui non vult quod Deus vult, habet cor pravum ; non dicit, quod Deus vult ipsum velle, vel quod Deus praecipit.

Propterea aliter dicendum, quod revera non tenemur velle omne quod Deus vult, sed solum quod vult et innotescit, nec adhuc illud omne.

Ideo notandum, quod aliquid ostendit se Deus velle absolute et quantum in se est, ut bona, quae facit. Et haec tenemur velle simpliciter et absoluta voluntate, quantum in nobis est.

Aliquid ostendit se velle voluntate absoluta, sed oppositum velle, quantum in se est, ut mala, quae infligit. Et haec tenemur velle voluntate absoluta et deliberativa; tamen oppositum possumus velle voluntate pietatis, ut dicit Hugo . Unde sicut Deus non delectatur in nostris poenis, sed magis dicit; Heu, heu consolabor super hostibus meis, Isaiae primo ; sic et nos. Unde Hugo distinguit in nobis triplicem voluntatem, scilicet rationis, pietatis et carnis, et in Christo quadruplicem, extendens nomen voluntatis. Unde dicit in libro de Voluntatibus Christi, loquens de Christo: "Voluntas Deitatis per iustitiam sententiam dictabat; voluntas rationis per obedientiam veritatem approbabat; voluntas pietatis per compassionem in malo suspirabat; voluntas carnis per passionem in malo proprio murmurabat ". Et ideo voluntate rationis debemus etiam velle malum poenae, quod scimus Deum velle; sed voluntate pietatis possumus conditionaliter, sive quantum est in nobis, si Deo placet , non velle. Nam et ipse Deus, quantum in se est, non vult, sicut praedictum est.

Aliquid ostendit Deus se velle, quantum in se est, circa quod consistit substantialiter ordo salutis, ut sunt ea quae praecipit fieri, et praecipit non fieri; et haec tenemur velle .

Aliquid ostendit Deus se velle, quantum in se est, circa quod consistit expeditio salutis, ut sunt ea quae consulit. Et ad talia non obligat nec vult obligare: vult enim aliquos salvare sic, aliquos latiori via ire.

Ex his igitur patet, quod tenemur generaliter velle conformare voluntatem nostram , non in omni volito, sed in omni eo quod innotescit tribus modis praedictis, alioquin frangeretur amicitia; et de tali volito currunt rationes et auctoritates. Ideo enim praecepto tenemur nos conformare , quia vult, nos velle quod praecipit; et hoc scimus. Et praelato meo teneor conformari in hoc, quod expresse scio ipsum velle me velle ; sed in praelato nescio nisi per mandatum, sed in Deo scio per alia signa, sicut praedictum est .

4. Ad illud ergo quod obiicitur, quod in nullo potest discordare intellectus, quin sit falsus etc.; dicendum , quod non est simile de bono et vero. Nam verum dicitur absolute, bonum vero in relatione ad finem. Et quia duo opposita non sunt simul , ideo non possunt intellectus discordantes esse veri. Sed bonum dicitur in relatione ad finem. Et quoniam opposita volita possunt ad eundem finem ordinari, ideo simul possunt esse bona, et affectus respectu eorum esse recti. Ideo non necesse est in omni volito conformari, quia oppositum possumus sancte velle, quia ordinate in finem ; sed oppositum eius, quod Deus vult nos velle, non possumus ordinare in finem, quia Deus non acceptat illud.

Ad illud quod obiicitur in contrarium, quod non tenemur ad omne volitum; dicendum, quod verum est, quia nec ad volitum, quia volitum, nec quia scitum, sed quia scitum esse volitum a Deo . ita quod nos velimus illud. - Aliter tamen potest dici, quod tenemur, quia absolute volitum, sed excusamur per ignorantiam, maxime ubi adhibetur debita diligentia, sicut aliquis obligatur, ne cognoscat non suam. Unde de obligatione inducente culpam falsum est quod dicit, quod scientia non inducit novam obligationem. Sicut enim ignorantia facti excusat a toto, ita scientia per oppositum cum divina voluntate facit aliquem esse obligatum, ut nullo modo possit in contrarium sine culpa. Et sic in proposito ; et sic patet illud.

4. Ad illud quod obiicitur de Christo et beata Virgine et aliis compatientibus, dicendum, sicut dictum est, quod voluntate absoluta volebant quod Deus volebat ; tamen voluntate conditionata sive voluntate pietatis debebant velle contrarium; et hac voluntate merebantur, quoniam haec non est naturae tantum, sed etiam rationis.