ARTICULUS III.

De pollutione nocturna, utrum scilicet generaliter sit peccatum, vel non ?

Tertio, Quaeritur de pollutione nocturna, utrum scilicet generaliter sit peccatum, vel non ?

Et videtur, quod sic.

Dicitur enim, Deuter, xxiii, 10 et 11: Si fuerit inter vos homo, qui nocturno pollutus sit somnio, egredietur extra castra, et non revertetur, priusquam ad vesperam lavetur aqua, et post solisoccasum regredietur ad castra. Glossa Gregorii interlinearis: " Nocturno somnio, hoc est, tenebrosae cogitationi consentiendo: egredietur extra castra, societati fidelium se indignum esse judicans. Et non revertetur, priusquam ad vesperam, superato fervore ardoris, lavetur aqua, scilicet lacrymarum paenitentiae: post solis occasum, tentatione scilicet defervescente: regredietur in castra, id est consortium fidelium. " Haec non fiunt nisi pro mortali peccato. Ergo videtur, quod pollutio nocturna sit mortale peccatum.

Contra:

Augustinus ibidem in Glossa, Si fuerit inter vos homo, etc. " Multa ponit lex in sacramentis et umbris futurorum. Quaedam enim est in semine materialis informitas, quae formata corpus hominis redditura est: quae in significationem posita est vitae informis et ineruditae, a qua informitate oportet doctrinae forma et eruditione mundari. Ideo illa purificatio praecepta est post seminis effusionem. Haec enim in somnis peccatum non est. Aut si quis hoc peccatum putat, non arbitrans accidere nisi hujus desiderio (quod falsum est) numquid et solita menstrua foeminarum., quae singulis mensibus accidunt, peccata sunt? Quod falsum est. Quas lex praecipit expiari non nisi propter ipsam materialem informitatem, quae facto conceptu tamquam in aedificationem corporis additur: ac per hoc cum informiter fluit, significari voluit lex animum sine disciplinae forma indecenter fluidum ac dissolutum, quem formandum significat, cum fluxum purificari imperat. " Ex hac Glossa patet, quod totum ad spiritualia refertur, et quod in somnis non fit peccatum.

Ulterius quaeritur hic de causis pollutionum, quae ponuntur in Decreto,

distinctione sexta, cap. Testamentum veteris legis, ex Gregorio in responsione ad Augustinum Cantuariensem, Angliae archiepiscopum: " Sed est in eadem illusione necessaria valde discretio, quae subtiliter pensare debet, ex qua re accidat menti dormientis. Aliquando enim ex crapula: aliquando ex naturae superfluitate vel infirmitate: aliquando ex cogitatione. Et quidem cum ex naturae superfluitate vel infirmitate evenerit, omnino haec illusio non est timenda: quia hanc animus nesciens pertulisse magis dolendus est quam fecisse. Cum vero ultra modum appetitus gulae in sumendis alimentis rapitur, atque idcirco humorum receptacula gravantur, habet quidem animus aliquem reatum, non tamen usque ad prohibitionem sacri mysterii (hoc est, Eucharistiae) percipiendi, vel missarum solemnia celebrandi cum fortasse aut festus dies exigit, aut exhiberi mysterium (pro eo quod alius sacerdos deest) ipsa necessitas compellit: nam si adsint alii qui implere mysterium valeant, illusio per crapulam facta a perceptione sacri mysterii prohibere non debet, sed ab immolatione sacri mysterii, ut arbitror, debet abstinere humiliter. " Et addit Gregorius ulterius distinguens: " Si tamen dormientem turpi imaginatione ipsa illusio non concusserit. Nam sunt quidam in quibus ita plerumque illusio nascitur, ut eorum animus etiam in somno corporis positus, turpibus imaginationibus non foedetur. " Qua in re unum ibi ostenditur quod ipsa mens rea omnino non. sit tunc, sed suo judicio penitus libera: cum se et si dormienti corpore nihil meminit vidisse, tamen in vigiliis corporis meminit se in ingluviem cecidisse. Si. vero ex turpi cogitatione vigilantis oritur illusio in mente dormientis, patet omnino reatus suus: videt enim ex qua radice inquinatio illa processit: quia quod cogitavit sciens, hoc pertulit nesciens..

Quaeritur ergo hic, Cum multae sint causae illusionum sive pollutionum nocturnalium, quae sit majus peccatum, et quae minus ?

Et ad hoc dicendum, quod illae quae sunt ex parte animae, sicut turpes imaginationes, maxime peccata sunt: quia signa sunt praecedentis peccati cui homo consensit vigilans in adspectum mulierum. Sicut enim dicitur in libro Thesauri occulti, qui editus est a Paschali Romano apud Constantinopolim, anno Christi 74, et idem dicit Aristoteles in libro de Somno et vigilia, formae sensibiles acceptae in vigiliis, reservantur in thesauro imaginativae virtutis: et eadem vi qua moverunt vigilantes, redeuntes ad organa sensuum movent dormientes, et incitant vel ad libidines, vel ad terrores.

Propter quod etiam quidam antiqui Magistrorum dicunt, Praepositinus et sui sequaces, quod tales imaginationes non sunt peccata, sed signa praecedentium peccatorum. Et addiderunt, quod ex consensu sequente somnium tale efficitur majus vel minus peccatum. Si enim consentit et vult in vigilia tale quid accidisse unde tale somnium accidit, sic accidit ex peccato mortali, adulterio scilicet vel fornicatione, et consensus sequens illud est peccatum mortale. Et isti dicunt quod pollutio non sit peccatum nisi ex consensu qui post somnum impletur in vigilando, et secundum quantitatem illius consensus accipit quantitatem peccati. Dicunt etiam, quod talis pollutio initium habet in somnis, et complementum ex consensu in vigilando. Ex adhibent rationem, quia memoriae praecedentium, malorum non debent fieri in delectatione, sed in maerore et tristitia, Isa. xxxviii, 15: Recogitabo tibi omnes annos meos in amaritudine animae meae.

Haec solutio confirmatur per dictum Isidori in primo libro Sententiarum, qui sic dicit: " Non est peccatum quando nolentes nocturnis imaginibus illudimur luxuriae: sed tunc est peccatum, si antequam illudamur, cogitationis affectionibus praevenimur. Luxuriae quippe imagines quas in vigilia gessimus, saepe dormientibus in animo apparent, sed innoxiae sunt si non concupiscendo occurrunt.

Adhuc, Idem, ibidem, " Qui nocturna illusione polluitur, quamvis extra memoriam turpium cogitationum sese praesentiat inquinatum, tamen hoc ut tentetur, culpae suae tribuat, suamque immunditiam statim fletibus tergat. "