MEMBRUM I.

Quid sit omissio sive delictum ?

Quaeritur ergo primo, Quid sit omissio sive delicium ?

Videtur enim omissio sive delictum esse in omni peccato mortali: quia

1. In omni peccato mortali derelinquitur summum bonum. Unde Augustinus in libro de Natura boni : " Peccatum non est appetitio rerum malarum (quia nulla res per se mala: quia bonum et ens convertuntur: unde quod est, bonum est) sed desertio est meliorum. Deseritur enim bonum incommutabile . "Videtur igitur, quod omne peccatum sit delictum sive omissum.

2. Adhuc, Isa. i, 4, generaliter dicitur de peccatoribus: Dereliquerunt Dominum, blasphemaverunt sanctum Israel, abalienati sunt retrorsum. Et Jerem, ii, 13: Duo mala fecit populus meus: me dereliquerunt fontem aquae vivae, ei foderant sibi cisternas, cisternas dissipatas, quae continere non valent aquas. Ergo videtur, quod omissum non separatur a commisso, sed in uno et eodem illa peccata sunt.

3, Adhuc, Qui relinquit quod facere debet et tenetur, hoc non videtur fieri nisi circa aliud occupetur ad quod non tenetur, sicut qui derelinquit castitatem et fornicatur, ex hoc scilicet derelinquit castitatem, quia, circa delectabilia fornicationis occupatur. Et ideo videtur, quod in eodem sit delictum et commissum, et haec duo perficiant unum peccatum,

4. Adhuc, Augustinus in libro de Perfectione justitiae: " Duobus modis, ni fallor, constat omne peccatum: si aut fiant quae prohibentur, aut illa non fiant quae jubentur. In omni peccato mortali fit quod prohibetur, et non fit quod jubetur. " Ergo videtur, quod commissum et omissum sint in omni peccato mortali, nec ex opposito dividant peccata.

Contra:

Duae sunt partes justitiae: declinare a. malo, et facere bonum, Ergo per oppositum etiam erunt duae partes injustitiae, scilicet declinare a bono, et facere malum, quae ex opposito dividant omnem injustitiam, id est, omne peccatum. Ergo videtur, quod commissum et omissum non sint in omni peccato, sed diversae species peccatorum.

Quod si concedatur: tunc quaeritur, quod istorum sit majus peccatum ?

Et videtur, quod aequale.

Levitic, vii, 7: Sicut pro peccato offertur hostia, ita et pro delicto utriusquehostiae lex una erit. Si ergo una expiatio est per hostiam, utriusque, videtur quod aequalis sit utriusque et delicti et commissi.

Contra:

In parte justitiae (quae est facere bonum et declinare a malo) multo majus est facere bonum, quam declinare a malo: quia declinare a malo non liberat nisi a paena, facere bonum confert praemium: ergo in parte injustitiae multo majus est facere malum, quam omittere bonum: et ita majoris reatus est commissum quam delictum.

Solutio. Dicendum, quod delictum in sacra Scriptura a Sanctis tripliciter accipitur.

Super illud Psalmi xviii, 13 et 14: Delicia quis intelligit ? Ab occultis meis munda me, et ab alienis parce servo tuo: dicit Glossa, quod " delicta sunt propria et occulta: commissa autem, quae in Deum et proximum committuntur. " Et sic occultum peccatum delicium dicitur, et est minoris ponderis quam commissum, quod est manifestum.

Aliquando dicitur delictum communiter, et aliquando stricte. Communiter quando derelinquitur Deus sive summum bonum, sicut est in omni peccato mortali. " In omni enim peccato mortali, ut dicit Augustinus in libro de Doctrina Christiana, derelinquitur summum bonum, et fit conversio ad bonum commutabile contra praeceptum divinum. " Stricte dicitur, quando coarctata significatione arctatur ad actum praecepti affirmativi, quod fiat et non fit, ut dare eleemosynam indigenti, quod non fit: honorare parentes, quod non fit, et sic de aliis: quia delictum est contra praeceptum affirmativum secundum Augustinum.

Commissum autem est contra praeceptum negativum. Et sic commissum et delictum duo sunt peccata divisa, quae dividunt omne peccatum in delictum et commissum, sicut et praecepta dividun-

tur in affirmativa et negativa. Et contra affirmativa est delictum, et contra negativa commissum.

Et sic patet solutio ad primam partem, quaestionis: quia auctoritates primo inductae intelliguntur de delicto stricte accepto.

Ad aliud quod, quaeritur, Quod istorum sit majoris reatus ?

Dicendum, quod pro certo commissum majoris reatus sit quam delictum secundum se.

Ad hoc autem quod objicitur, quod eadem est expiatio utriusque, dicendum quod eadem est in communi, sed in speciali nullo modo.

Quod vero in contrarium objicitur, procedit.