MEMBRUM III.

De differentiis mendaciorum, ei de quantitate peccati secundum quamlibet differentiam.

Tertio, Quaeritur de differentiis mendaciorum, et de quantitate peccati. secundum quamlibet differentiam.

Sunt enim tres differentiae mendaciorum, ut dicit Augustinus, scilicet jocosum, officiosum, perniciosum.

Et perniciosum triplex, scilicet dum quis mentitur in doctrina, veritatis, et dum quis mentitur ad perditionem castitatis, et dum quis mentitur ad perditionem vitae alicujus vel ad spoliationem bonorum.

Officiosum etiam ponit triplex, scilicet dum quis mentitur ad conservationem castitatis alicujus, et ad alicujus vitae conservationem, sicut obstetrices mentiebantur in aegypto, et dum quis mentitur raptoribus pro conservatione bonorum temporalium.

Sed si quaeritur de ordine mendaciorum, facile est respondere. Ordinantur enim secundum quod plus et minus participant de malitia mendacii, Unde inter omnia levius est jocosum, quod nullam habet intentionem fallendi, sed potius jocandi, ut dicit Augustinus. Post hoc levius est officiosum, quod Isidorus vo- cat mendacium pietatis, sive benignitatis. Tertium, quod dicitur perniciosum, maxime participat malitiam: quia hoc re et sermone fallere intendit.

Gradus autem in pernicioso ordinantur secundum quod magis participant de malitia. Unde quia pessimum est auferre fidem, mendacium in doctrina veritatis quod aufert fidem, pessimum est et mortalissimum. Post hoc pejus est mentiri ad perditionem castitatis. Post hoc pejus est mentiri ad perditionem vitae alicujus. In ultimo loco est mentiri ad perditionem rerum: est tamen et ipsum mortale, ut dicunt Augustinus et Isidorus, et ideo ponitur inter perniciosa: et est mercatorum qui se invicem fraudant per fallaciam et deceptionem.

Quidam tamen dixerunt omne mendacium esse mortale peccatum:

1. Propter illud Psalmi v, 7: Perdes omnes qui loquuntur mendacium.

2. Et, Sapient, i, 11: Os quod mentitur occidit animam. Quia nec anima perditur, nec occiditur nisi pro mortali peccato.

3. Adhuc, Adducunt Augustinum in libro de Conflictu vitiorum et virtutum, quem tamen Augustinus non fecit, sed Gilbertus Porretanus, et idcirco debilis est probatio, sic: Nec officioso mendacio nec simplici verbo oportet quemquam decipere: quia quocumque modo mentitur quis, occidit animam.

4. Adhuc, Adducunt Glossam Cassiodori super illud Psalmi v, 7: Perdes omnes qui loquuntur mendacium, sic: " Si quis non vult hominem ad mortem prodere, verum taceat et falsum non dicat, ne pro corpore alterius animam suam occidat, "

Contra hoc objicitur:

1. De Glossa Augustini super illud Exodi, i, 17: Timuerunt obstetrices Deum,, sic: " Quorumdam vita longe inferior a perfectione Sanctorum, si ha- beat ista mendaciorum genera, scilicet jocosa et officiosa, proventu ipso et indole ferantur. "

2. Adhuc, Gregorius ibidem in Glossa: " Hoc mendacii genus facile creditur relaxari. Nam si quaelibet culpa sequenti solet pia operatione purgari, quanto magis facile abstergitur, quam mater boni operis pietas comitatur. "

3. Adhuc, Glossa super illud, Perdes, etc: " Haec duo genera mendacii non sunt sine culpa, sed non cum magna culpa. "

4. Adhuc, Isidorus in libro Sententiarum: " Interdum quisque incautus ex praecipitatione solet loqui mendacium. " Sed ex praecipitatione loqui est veniale peccatum. Ergo praedicta mendacia sunt venialia, et nullo modo mortalia, sicut auctoritates Sanctorum ultimo inductae probant.

Ad id quod primo objicitur, dicendum quod ibi contrahitur mendacium dictum in doctrina veritatis. Et hoc ibidem dicitur in Glossa Cassiodori, et maximum peccatum est, sicut in antehabitis dictum est.

Ad aliud dicendum, quod liber Sapientiae, ibi loquitur de mendacio detractorum, qui interimunt virtutem in aliis. Unde sic jacet littera: Custodite ergo vos a murmuratione quae nihil prodest, et a detractione parcite linguae: quoniam sermo obscurus in vacuum non ibit, os autem quod mentitur occidit animam . Per quod patet, quod loquitur de mendacio detractorum, qui perdunt virtutem in aliis: et est mortale peccatum et perniciosum.

An aliud dicendum, quod per talia mendacia, officiosa scilicet et simplicia, homo non occidit animam: sed cum sint venialia, disponunt ad mortale quod animam occidit, maxime propter interemptionem veritatis in sermone. Quia veritas est vita animae: et quia fides innititur veritati, dicitur, Habacuc, ii, 4: Justusin fide sua vivit. Unde Augustinus super epistolam ad Romanos dicit, quod nomen fides, componitur a fio, fis, fit : et dico, dicis: quia fiunt dicta per veritatem sicut dicuntur.

Ad ultimum dicendum, quod consilium Cassiodori bonum est in hoc quod dicit quod verum taceat: sed si falsum dicit, in hoc casu non occidit animam, sed disponit ad occisionem propter interemptionem veritatis in sermone.