MEMBRUM IV.

Utrum perfecto liceat in aliquo casa mentiri, vel semper sit sibi mortale peccatum ?

Quarto quaeritur, Utrum perfecto liceat in aliquo casu mentiri, vel semper sit sibi mortale peccatum?

Et videtur, quod non liceat.

1. Et est ratio communis: quia veritas quae perditur in mendacio, non potest recompensari alio bono. Unde Augustinus in libro de Mendacio, loquens in illo casu, quo quis diligit proximum sicut seipsum, et ideo mentitur, ut retineat ei vitam temporalem, dicit, quod per hoc perdit vitam aeternam. Non autem perditur aeterna vita nisi per mortale peccatum. Ergo mentiri taliter est mortale peccatum.

2. Adhuc, Augustinus super Exodum: " Qui ita vivunt ut eorum conversatio, sicut dicit Apostolus, In caelis sit, non eos existimo linguae suae modum, quan- tum ad veritatem promendam attinet falsitatemque vitandam, exemplo illo obstetricum debere formare . "

3. Adhuc, Gregorius in libro XVIII in Job: " Sanctus vir ut perfecte adhaereat veritati, nec studio se perhibet nec praecipitatione mentiri. Summopere enim cavendum est omne mendacium, quamvis nonnumquam aliquod mendacii genus sit culpae levioris, si quisquam vitam praestando mentitur. Sed quia scriptum est: Os quod mentitur occidit animam : et, Perdes omnes qui loquuntur mendacium , hoc quoque mendacii genus perfecti viri summopere fugiunt, ut nec vita cujuslibet per eorum fallaciam defendatur, ne suae animae noceant, dum praestare vitam, carni nituntur alienae . "

4. Adhuc, Augustinus in libro contra mendacium, super illud Proverbiorum, xxix, 27: Verbum custodiens filius, extra perditionem erit, quia nihil falsi ex ore ejus procedit. Ibi Augustinus causam ponit subdens: " Tam clausum deputat talis (scilicet filius) si ad subveniendum homini per mendacium, quam si per stuprum transire cogatur , "

5. Adhuc, Augustinus, ibidem : " Filii supernae civitatis, filii sunt utique veritatis, de quibus scriptum est: In ore eorum non est inventum mendacium . Cujus civitatis filius est de quo scriptum est: Nihil falsi ex ore ejus procedit . "

Ex omnibus his videtur, quod perfectis non liceat in aliquo casu mentiri: et si mentiuntur, mortaliter peccant.

Solutio. Ab omnibus antiquis consuevit solvi ista quaestio per distinctionem perfectionis. Dicunt enim, quod tripliciter dicitur perfectus. Ex signo habitus, sicut religiosus. Ex statu, sicut praelatus. Ex perfectione charitatis: et ille solus simpliciter dicitur perfectus, de quo dicitur, I Joannis, iv, 18: Timor non est in charitate: sed perfecta charitas foras mittit timorem. Unde ille nihil timet propter quod a veritate discedat.

Dicunt etiam, quod qui ex signo habitus perfectos est, ad nihil tenetur ad quae alius non teneatur, nisi ad ea ad quae obligaverit se ex professione. Et quia veritati summae per charitatem perfectam non est adstrictus, ideo per mendacium jocosum et officiosum non peccat mortaliter.

Similiter qui ex statu perfectus est, non tenetur nisi ad ea ad quae obligatus est ex officio. Sicut etiam Aristoteles dicit de sapiente in Elenchis, quod " sapientis est non mentiri de quibus novit, ei mentientem manifestare posse. " Ita etiam Praelati est omnia praelationis suae disponere secundum ordinem sapientiae: et si quid contrarium invenerit, manifestare per correctionem.

Tertio est perfectus, qui perfecta charitate adhaeret summae veritati et indeflexibiliter, et illius est numquam aliquo mendacio mentiri: quia quolibet mendacio deflectitur a summa veritate. Et ideo dicunt, quod in quolibet peccat mortaliter. Tamen Augustinus etiam de illis dicit ibidem, tractans illud verbum: Custodiens filius , ''etc, quia custodiens illud custoditur ab ipso: et veritas nihil falsi dimittit procedere. Et subdit de his sic: " His filiis supernae Jerusalem si aliquando ut hominibus obrepit qualecumque mendacium, poscant veniam humiliter, ut ex venia veritatis recipiant gloriam . "

Distinguunt etiam mendacium, quod mendacium dicitur tripliciter, sicut in parte supra dictum est. Dicitur enim falsitas vocis, in quo nihil aliud intendi- tur nisi ut falsum pro vero dicatur, et in nullo alio fallitur homo. Dicitur etiam mendacium libido mentiendi, ex qua homo asuescit mentiri, de quo dicitur, Eccli, vii, 14: Noli velle mentiri omne mendacium: assiduitas enim illius non est bona. Et dicitur mendacium, falsae vocis significatio cum intentione fallendi in re. Et hoc mendacium non praedicatione univoca generis, sed per prius et posterius dicitur de mendacio jocoso et officioso et pernicioso.

Dicunt ergo isti, quod perfectis qui charitate perfecti sunt propter status sublimitatem,, omne mendacium est peccatum mortale, ut dictum est: sicut primo Angelo deflexus a veritate summa, et primo homini: propter eorum status perfectionem. Sed in hoc est differentia, quod primus Angelus veniam consequi non potuit: primus autem homo potuit per alium, Christum scilicet. Et isti per gratiam et paenitendam veniam possunt consequi de istis sicut de aliis peccatis.

in confirmationem hujus solutionis inducunt quaestionem et determinationem Augustini in eodem libro de Mendacio, qui talem ponit positionem. Ponatur, quod aliquis per mendacium jocosum vel officiosum possit induci ad baptismum, qui alias non induceretur, utrum tam magnum bonum relinquendum sit propter tam parvum malum ? Et solvit dicens, quod non est mendacium dicendum, sed implorandum divinum auxilium, ut per aliam viam talis possit induci ad baptismi gratiam.

Auctoritates inductae quae probare videntur, quod perfectis omne mendacium est peccatum mortale, intelliguuntur de mendacio libidinoso vel pernicioso, quae simpliciter avertunt a veritate. Et hoc idem ego sentio verum esse.

Et haec de mendacio dicta sufficiant.

Et quod relinquitur dicendum de mendacio et perjurio, in libro III Sententiarum, distinctione XXXVIII, dixi-

mus: quia ibi Magister ex intentione tractat de illis .