PARTICULA III.

Quando timor excuset, et quando non excuset ?

Tertio quaeritur, Quando timor excuset peccatum, et quando non excuset ? Videtur autem, quod semper excuset timor qui potest cadere in constantem virum, ita quod si aliquid facit ratione illius timoris, non imputatur ei in peccatum a Deo.

1. Quia haec est lex humanae justitiae, quae exemplata est ad legem divinam, sicut dicit legislator in Digesto veteri, libro quarto, sic: " Quod vi metusve causa fit, ratum non habeo, ait Praetor. " Unde videtur, quod si aliquis vi metusve causa cogitur negare fidem, Deus non debet habere pro negato, nec debet ei imputari pro peccato: et sic videtur, quod excuset.

2. Adhuc, Augustinus in libro I de Civitate Dei: " Pudicitia est virtus animi, quae non amittitur per corporis oppressionem . " Et cum vita corporis melior sit quam quodlibet temporale, videtur, quod virgo aliqua cui tyrannus minatur, quod opprimat eam et defloret vel interficiat, potius debet sustinere deflorationem quam interfectionem: et sic videtur, quod timor aliquando excuset virginem a peccato deflorationis.

3. Adhuc, In Decreto, causa 1, quaestione prima, cap. Constat, dicitur, quod vim passus et invitus, attractus et repugnans, ab haereticis ordinatus, colorem habet excusationis. Alibi dicitur, quod vim passus et invitus attractus comedens de idolothyto, colorem habet excusationis.

Contra:

I. Hac de causa multi martyres passi sunt, qui celebrantur ab Ecclesia. Legitur enim, quod quaedam mater cum tribus filiabus quae captae ducebantur ad corruptores, cum audirent se esse corrumpendas, submerserunt se in aqua, et celebrantur ab Ecclesia.

2. Similiter, II Machab, vi, 18 et seq., de Eleazaro qui fuit unus de primoribus scribarum, et compellebatur carnem suillam centra praeceptum Dei manducare. Et subditur ibi, v. 19: At ille gloriosam mortem magis quam odibilem vitam complectens, voluntariae praeibat ad supplicium. Et infra, v, 23: Respondit cito, dicens, praemitti se velle in infernum. Et pulchram adjunxit rationem, v. 26: Nam, etsi in praesenti tempore, scilicet comedens carnem contra legem, suppliciis hominum eripiar, sed manus Omnipotentis nec vivus, nec defunctus effugiam.

3. Idem potest objici de Susanna, Daniel, xiii, 23, quia antequam defloratur a senibus, dixit: Melius est mihi absque opere incidere in manus vestras, quam peccare in conspectu Domini.

Solutio. Dicendum est, quod communis opinio est, quod quodlibet bonum corporale, sicut est integritas corporis in virgine, damno sit supponendum pro vita retinenda. Sed quodlibet spirituale bonum, cum melius sit quam quodlibet corporale bonum, praeponendum est bono corporali, quod est vita corporis, sicut martyres leguntur fecisse, Et ita dictum Augustini intelligunt. Dicunt enim, quod virgo non consentiens mente oppressori, si patiatur se opprimi metu mortis, nihil peccat.

Ad id autem quod dicitur de tribus. puellis dicunt, quod illae inconsiderate defecerunt sibiipsis mortem inferentes.

Et quod dicitur, quod celebrantur ab Ecclesia, dicunt quod non est propter hoc quod sibi mortem intulerunt, sed quia tantum fuit dilectio castitatis in eis, quod plus elegerunt mori quam turpiter incestari. Et ita etiam intelligunt dictum Hieronymi qui dicit, quod " nemo debet sibi mortem inferre, nisi in castitatis periculo. "

Ad id quod de Eleazaro objicitur, dicunt quod secus est: quia ibi fuit spirituale bonum, obedientia scilicet legis divinae, quam praeposuit vitae humanae.

Similiter dicunt de Susanna, quod ibi etiam fuit spirituale bonum, scilicet fides thori quam debuit in marito: et hanc praeposuit humanae vitae.

Et sic patet quando timor excuset, vel non excuset.