MEMBRUM III.

Utrum sit una potentia, vel plures ordinatae sub una ? et, Si utrique et ecclesiasticae et saeculari sit resistendum, maxime si contrarium Deo praecipiunt ?

Tertio et ultimo quaeritur, Utrum sit una potentia vel plures ordinatae sub una? propter hoc quod dicit Magister in illo cap. Hic oritur quaestio non transilienda silentio. Certum est enim, quod una est principalis potestas cui cuncta subjiciuntur, potestas scilicet Dei. Sub illa sunt potestates saeculares, quae etiam sunt a Deo.

Et quaeritur, Utrum potestatibus illis sit resistendum, maxime si contrarium Deo praecipiunt?

Et ad hoc objicitur:

i. Ad Roman, xiii, 1 et seq.: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit: non enim est potestas nisi a Deo: quae autem sunt, a Deo ordinatae sunt. Itaque qui resistit potestati, ordinationi Dei resistit: qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt... Vis autem non timere potestatem? bonum fac, et habebis laudem ex illa... Si au-tem feceris malum, time: non enim sine causa gladium portat. Dei enim minister est, vindex in iram ei qui malum agit. Ex hoc habetur, quod etiam potestati saeculari non sit resistendum, sed in omnibus obediendum,

2. Adhuc, Per rationem objiciunt quidam: quia communicatio humana (qua homines sibi communicant) non subsistit sine tali ordine inferioris ad superiorem per obedientiam. Omnis enim ordo est ad unum, ut dicit Aristoteles in Politicis, ad quem ordinatur tota communitas lege dirigente communitatem, etiamsi sit tyrannica politia. Ergo videtur, quod tali potestati etiamsi sit tyrannica, non sit resistendum.

3. Adhuc, Decretum est Gregorii Papae quinti super illud Canticorum, v, 2: Aperi mihi, soror mea, amica mea, columba mea, immaculata mea: et loquitur de Ecclesia, et dicit sic: " Grues unum sequuntur ordine lineato. " Ergo videtur, quod omnis homo debet subjici potestati superiori in quocumque ordine, et in omnibus obedire.

4. Adhuc, Hoc congruit naturae: quia in toto corpore est unum membrum quod motum et sensum influit omnibus aliis, et hoc secundum Aristotelem in libro de Motu cordis, est cor, sed secundum Augustinum et quosdam alios, est caput. Sicut ergo omnia membra cordi vel capiti subjiciuntur: ita videtur, quod omnes quotquot sint de principatu principis unius, debent subdi principi illi.

5. Adhuc, Jerem, xxix, 7, praecipitur filiis Israel, quod serviant regi Babylonis, et orent pro pace ejus, et pro pace regni ejus: quia in pace illius pax erit vobis. Et tamen Nabuchodonosor significat diabolum, et potestas ejus potestatem diaboli. Ergo videtur, quo ei etiam potestati diaboli non est resistendum.

Contra:

Boetius in commento super Praedica-menta dicit, quod " tyranni invasores sunt, non principes. " Sed invasoribus resistendum est: quia illi potestatem a Deo non habent, sed violentiam inferunt: ergo potestati illorum resistendum.

Ulterius quaeritur de potestate religiosorum, scilicet utrum Praelatus possit praecipere ea quae non sunt in regula?

Et videtur quod sic.

1. Hieronymus ad Rusticum monachum: " Praepositum monasterii ut Deum timeas, ut Deum diligas. Credas quidquid jusserit esse salubre: nec minor (supple., existens) judices sententiam majoris. " Ergo videtur, quod in omnibus praelato obediendum est, sive hoc dicat regula, sive non dicat.

2. Adhuc, Luc. x, 16: Qui vos audit, me audit: et qui vos spernit, me spernit. Ergo videtur, quod in omnibus praelato obediendum est sicut Deo.

3, Adhuc, Benedictus in Regula: " Praelato etiamsi impossibile praecipiat facere, obediendum est. " Ergo videtur quod multo magis in possibilibus obediendum sit, sive hoc dicat regula, sive non.

Contra:

Bernardus in libro de Praecepto et dispensatione: " Nihil exigat praelatus eorum quae non promisit subditus. Subditus enim ultra id quod promisit non est lege obedientiae urgendus, nec citra inhibendus . "

Ulterius quaeritur de hoc quod in eodem capite dicit Augustinus, ibi, " Ipsos humanarum rerum gradus adverte. Si quid jusserit procurator, numquid est faciendum si contra proconsulem jubeat ? Et si jusserit proconsul, numquid est faciendum si contra imperatorem jubeat? " Quasi dicat: Non.

Ex hoc enim videtur, quod subditi Episcoporum magis tenentur Archiepiscopis obedire quam Episcopis.

Contra:

Super illud Apocalypsis, ii, 12: Et Angelo Pergami ecclesiae scribe, Glossa: " Non audeat Archiepiscopus super subditos Episcopi manum imponere sine eo. " Ergo videtur, quod superior praelatus non habeat potestatem super subditos inferioris sine eo,

Solutio. Ad primam partem quaestionis dicendum, quod potestatibus saecularibus in his quae sunt ad ordinem civilitatis et communitatis secundum ordinationem divinam, nullo modo resistendum est, sed in omnibus obediendum. Si autem aliquid praecipiant contra ordinationem divinam, tunc eis non est obediendum, sed resistendum est, ut dicit Augustinus.

Unde auctoritates et rationes ad utramque partem procedunt per distinctionem.

Sed ad hoc quod objicitur de Jeremia, dicendum quod licet significet diabolum et regnum ejus, tamen non accepit potestatem super regnum nisi ab ordinatione divina, quae dedit potestatem ad vindictam malefactorum et laudem bonorum. Et propter talem ordinationem dixit Jeremias ei esse obediendum et pro eo orandum.

Ad id quod quaeritur de potestate religiosorum, Bernardus solvit in libro I de Praecepto et dispensatione. Distinguit enim obedientiam secundum legem charitatis, et secundum legem justitiae. Et dicit, quod lex charitatis finem nescit in obediendo, sed obedit usque ad mortem, sive promiserit hoc quod jubetur, sive non promiserit. Et propter hoc dicitur mandatum charitatis in Psalmo cxviii, 96, latum mandatum nimis. Sed secundum. legem justitiae et obedientiae certe non tenetur in omnibus obedire, nisi in his quae promisit. Dicit Magister Hugo de sancto Victore, quod obedien- tia est virtus, qua vir obediens loquetur victorias , libentissime omnia amplectitur injuncta necessario implenda, nisi obstiterit imperantis auctoritas.

Unde auctoritates Hieronymi, Lucae, et Benedicti in regula, procedunt secundum legem charitatis obedientiae,

Ad id quod quaeritur de potestate superioris et inferioris, dicendum per distinctionem. Quia superior aut habet potestatem limitatam, aut potestatis plenitudinem, sicut Papa qui est ordinarius cujuslibet. Si primo modo: tunc non habet potestatem in subditos sine inferioris voluntate. Si secundo modo: tunc habet: quia Papa est ordinarius omnium hominum: quia vice Dei est in terris. Et sic verum esset quod objicitur de Augustino, si Archiepiscopus non haberet potestatem limitatam.