Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic, Domine, tabernacula tua sunt dilecta, et sic a me sunt etiam ardenter et ex toto corde concupita : et etiam " beati qui habitant in domo tua, " tamquam jam adepti illa, et cohabitantes tecum, o Domine. III Res. x, 8 : Beati viri tui, et beati servi tui, qui stant coram te semper. Quare ? Quia habent quidquid desiderant : et " beatus " est secundum Augustinum, cui om-" nia optata succedunt : " et. hoc in eis : unum enim desiderant, et hoc habent. Supra, in Psal. XXVI, 4 : Unam petii aDomino, hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini.

Et nota, quod beati sunt qui habitant in domo illa, quia habitant in domo clara. Apoc.XXI, 23 : Civitas non eget sole, neque luna, ut luceant in ea: nam claritas Dei illuminavit eam. Item, quia in magna, et ampla. Baruch, III ,24 et 25: 0 Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus possessionis ejus!Magnus est, et non habet finem. Item,quia in munda. Apocalyps.XXI, 27: Non intrabit in eam aliquod coinquinatum, aut abominationem faciens et mendacium. Item, quia in opulenta, et omni bono refecta. Psal. xxx, 9, supra : Inebriabuntur ab ubertate domus tuae, et torrente voluptatis, etc. Item, quia in societate plena. Non habitat ibi solus, qui ibi est. Apoc.VII, 9 : Post haec vidi turbam magnam, quam dinumerare nemo poterat.I item, quia in pacifica, et tranquilla. Isa. xxxii, 18 : Et sedebit populus meus in pulchritudine pacis. Item, quia in jucunda, sicut hic subjungitur statim.

" In saecula saeculorum laudabunt te. " " Saecula,)) inquam, " saeculorum " horum transeuntium consecutiva. Isa. LI, 3 : Gaudium et laetitia invenietur in ea, gratiarum actio, ei vox laudis. Et lxv, 14 : Servi mei laudabunt prae exsultatione cordis. Tob. XIII, 22: Per vicos ejus Alleluia cantabitur. Eadem enim civitas, quae et domus. Augustinus : " Hoc erit " totum negotium nostrum cantare A1-" leluia. "

" Beatus vir cujus auxilium. " Hic est secunda pars totius hujus Psalmi, in qua post multiplicem commendationem gloriae bonorum, sequitur determinare modum quo pervenitur ad illam et adjutorium : et dicuntur tria. Primo, beatificat a Deo adjutum ad illuc ascendendum. Secundo, determinat adjutorii modum, ibi, " Etenim benedictionem. " Tertio, adjutorium sic perfectum, ibi, " Ibunt de virtute in virtutem. "

In prima duo : Ubi enim est adjutorium, duo concurrunt : aliquid ex parte adjuvantis, auxilium scilicet : aliquid ex parte adjuti, nisus ad bonum. Et primo tangit primum. Secundo, secundum, ibi, " Ascensiones in corde. "

Dicit : Quam dilecta sunt tabernacula, tam concupita, et felices qui adepti sunt illa : sed hoc nullus potest per se. Etenim homo spiritus vadens, et non rediens : sed ille vir est beatus beatitudine viae, " cujus est auxilium abs te, " ad sursum ascendendum. Joan.VI, 44 : Nemo potest venire ad me, nisi Pater qui misit me, traxerit eum. Et rursus in cap. XIV, 6 : Nemo venit ad Patrem, nisi per me. Et propter hoc dicit Judith : Non derelinquis praesumentes de te : sed post te trahis. Cantic.I, 3 : Trahe me post te, tu qui potuisti ascendere per te. Deuter. xxxiii, 26 : Ascensor caeli auxiliator tuus." Ascensiones. " Hic secundum, quod requiritur ex parte adjuti, scilicet nisus ad bonum : et tanguntur duo. Primo, nisus ad ascendendum, quod est disponere et velle ut ascendat. Secundo, tangit ascensus terminum, secundum unam lecturam, ibi, " In valle. " Vel difficultatem in nisu et conatu, secundum aliam.

Ait enim : Beatus est cujus est auxilium abs te, si tamen " ascensiones in, corde suo disposuit " volendo, et conando ad. ascensum. In corde autem signanter dicit ad excludendam illos, qui non volunt iulus ascendere gradibus virtutum, sed. exterius cum diabolo gradibus dignitatum. Isa. XIV, 14 : Ascendam, in caelum, similis ero Altissimo. Bernardus: " Mul-" tiplica praebendas, ad Archidiaconatum " adspira, evola ad Episcopatum, pau" latini ascendis, sed non paulatim de-" sceiidis. Videbam satanam, quasi ful" gur, de caelo cadentem . "

Qui autem sunt gradus, quos in corde disponit ? Potest dici quod sunt sex. Primus, fidei verae. Secundus, peccati proprii et defectus cognitio. Tertius, pro recognitis humilis satisfactio. Quartus, veritatis in Scripturis inquisitio. Quintus, aliorum instructio. Sextus, omnium propter Deum abdicatio. Hi sunt sex gradus, sex ascensiones ad thronum Salomonis .

" In valle, " Hic tangit ascensus difficultatem. Quasi diceret : Ascensiones in corde suo disposuit, " existens " in valle lacrymarum, " scilicet " in loco, quem posuit, " id est, disposuit Deus, ut hic esset haec miseria, et fletus. Psal. cxxv, 6 : Euntes, ibant et flebant, mittentes, etc. Jerem.XXXI, 9 : In fletu venient, et in misericordia reducam eos.

Vel sic : " In valle lacrymarum " disposuit ascensiones, tendens " in locum, quem posuit, " supple, Deus, finem ascendendi,et terminum. Cassiodorus : " Locum " posuit, qui et gradus ordinat. "Posuit,id est, disposuit et praeparavit, ab aeterno praedestinando ascensores. Matth. xxv, 34: Venite, benedicti Patris mei:possidete paratum vobis regnum a, constitutione mundi. Joan.XIV, 2 : Si quo minus,dixissem vobis : Quia vado parare vobis locum. Disponit etiam, gratiam infundendo. In eodem Joan.XIV, 3 : Et si abiero, et praeparavero vobis locum, iterum venio, et accipiam vos ad me ipsum.

" Etenim benedictionem. " Hic subjicitur secundum, scilicet adjutorii modus, scilicet Evangelicae gratiae exhibitio super praecepta legis antiquae, moralia intelligo.

Ait enim : Sic felix qui adjutus est abs te. " Etenim, " quia, " legislator, " sci- licet Christus, cujus fuit minister Moyses, " dabit benedictionem, " Evangelicas instructiones, et gratias adjuvantes, ad implendum quod fuit praeceptum. Si enim Christus non fuisset legislator, Isaias non dixisset, xxxiii, 22 : Dominus legifer noster : Dominus rex noster: ipse salvabit nos. Et David : Constitue, Domine, legislatorem super eos . Quasi diceret : Mitte Filium, qui legislator est. Hic dedit et dat benedictiones. Quoniam illic mandavit Dominus benedictionem, et vitam . Et alibi, Psalm.lxxxiv, 2 : Benedixisti, Domine, terram tuam. Joan.I 17 : Lex per Moysem data est, gratia et veritas per Jesum Christum. Has optabat cum dicebat : Benedicat nos Deus, Deus noster, benedicat nos Deus .

" Ibunt de virtute. " Hic est tertium, scilicet profectus sic a Deo adjutorum : et tanguntur duo. Primo, progressus in profectu. Secundo, terminus in progressu, ibi, " Videbitur, "

Sic Deus dabit gratiam infundendo, et tunc " ibunt " progrediendo " de virtute in virtutem. " Quomodo hoc esse potest? Imo simul infunduntur virtutes omnes : ergo non itur de una in aliam. Responsio. Hoc intelligitur quantum ad virtutum actus, non quantum ad habitus. Prov. IV18 : Justorum semita, quasi lux splendens, procedit et crescit usque ad perfiem,

" Videbitur Deus. " Hic tertium, scilicet terminus in progressu. Quasi diceret: Sic ibunt de virtute in virtutem, donec " videbitur Deus deorum, " Dominus quacumque ratione dii dicantur : " in Sion, " in altitudine et speculatione aeternae vitae. Job, xxxiii, 26: Videbit faciem ejus in jubilo, Isa. xxxiii, 17 : Regem in decore suo videbunt. Apocal.XIX,16 : Rex regum, et Dominus dominantium." Deus deorum, " Alibi, in Psal. xlix, 1 : Deus deorum Dominus locutus est. Et hoc " in Sion, " in Ecclesia triumphan- te. Isa, xxxv,-10 : Venient in Sion eum laude : et laetitia sempiterna super caput eorum.

" Domine,Deus virtutum ." Hic est tertia pars Psalmi, in qua postquam extulit gloriam electorum, et ostendit per cujus auxilium potest ad illam perveniri, hic tertio petitionem subjungit ad ipsum adjutorem, ut ipso mediante ad illam pervenire possit.

In prima duo. Primo, instanter petit. Secundo, se confidere ostendit, quod impetrabit, ibi, " Domine virtutum. "

In prima duo. Primo, petitio cum. oratione motiva ad orandum. Secundo, probatio, quod debeat exaudiri, ibi, " Elegi abjectus esse. "

Item, in. prima duo. Primo, excitat judicem ad attentionem. Secundo, determinat petitionem, ibi, " Protector noster. "

In prima duo. Primo, allicit et excitat ad audientiam. Secundo, ad audientiae diligentiam, ibi, " Auribus percipe. "