Albert the Great, Commentarii In Psalmos

cundus in toto libro, quadragesimus secundus in secunda parte libri. Cum enim in praecedentibus Psalmis egerit de fructu multiplici, quem consecuta est Ecclesia a passione Christi quantum ad liberationem a malo triplici, et adeptionem boni, agitur consequenter de bonis, quae Christus in seipso consecutus est, ex sua passione, scilicet de Christi exaltatione, qua exaltatus est merito passionis. In illa enim meruit, et sibi et nobis. Constat, quod sibi, quia Paulus dicit ad Philip. II, 8 : Factus est obediens usquead mortem, etc. Exaltatio autem duplex. Prima In confessione ad dexteram Patris, tamquam rex hujus mundi. Secunda in reversione ad judicium, ut judicet et remuneret unumquemque. De secundo agitur in Psalmo consequenti, XCIII, 1 : " Deus ultionum Dominus, .,

De prima in isto, quod satis in titulo demonstratur, qui talis est :" Laus Cantici ipsi David, in die ante sabbatum, quando fundata est terra. " Sciendum enim, quod sicut habetur ex capite primo Genesis, dies ante sabbatum est dies sexta, scilicet sexta feria, in qua sexta feri a annis multis revolutis Christus passus est, et resuscitari meruit : unde jam quasi resuscitatus spe fuit, et tunc Ecclesiam fundavit, quae terra dicitur. Sapient. 1, 1 : Spiritus Domini replevit orbem terrarum. Et Eccle. I, 4 : Generatio praeterii, ei generatio advenit : terra autem in aeternum stat. Sensus ergo tituli est : Quod subjectum est, est "laus Cantici, " id est, laus divina : canticum enim exsultatio de divinis. " Ipsi David, " id est, Christo, supple, canenda. Ubi enim " ipsi " additur ad " David, " intelligitur Christus, sicut superius dictum fuit. Et hoc, " in die ante sabbatum : " et sumitur propositio pro propositione, id est, pro die ante sabbatum, id est, in sexta feria, " quando terra, " id est, Ecclesia, " est fundata, " Vel dies ante sabbatum, dies scilicet sexta, tempus gratiae appellatur, quod est saeculi sexta aetas, et sexta dies magna septimanae.

Dividitur autem psalmus secundum Glossam in septem partes. Sed potest dividi artificiosius in tres, secundum tria quae concurrunt ad plenitudinem regiae potestatis, scilicet ipsa potestas regia, et duo comites ejus, scilicet veritas, et sanctitas, secundum quod dicit Hieronynus. Exod. xviii, 21 : Provide de omni plebe viros potentes, ecce primum : et timentes Deum, ecce sanctitas : in quibus sit veritas, ecce veritas aperte. In prima ergo parte agit de Christi regia potestate. In secunda, de ejus veritate, ibi, " Testimonia tua. " In tertia de sanctitate, ibi, " Domum tuam, Domine, "

In prima duo. Primo, agit de Christi regia potestate in se. Secundo, in regno suo, et suis, ibi, " Etenim firmavit. "

In prima quatuor secundum quatuor quae tangit de Christo. Primo, tangit in ipso regiam dignitatem. Secundo, decentiam in regnando, per quam bonos allicit, ibi, " Decorem. " Tertio, potestatem et fortitudinem in se ad terrendum malos, ibi, " Indutus est fortitudinem. " Quarto, in his quae sunt circa se ut in ministris, ibi, " Et praecinxit. "

Continua ergo, et dic : Sic multa bona veniunt Ecclesiae ex Christi passione, et etiam ex ipsa, " Dominus, " Christus, " regnavit, " in manifestatione, qui ab aeterno regnavit secundum quod Deus in se, secundum quod homo a conceptione. Innotuit autem per propriam resurrectionem, innotuit per miraculorum ope- rationem, et per Apostolorum praedicationem per universum mundum. Hinc resuscitatus dixit, Matth. xxviii:, 18 : Data est mihi omnis potestas in caelo, et in terra, id est, manifestata dari. Regnavit autem in caelo, sedens ad dexteram Patris. Luc. XIX, 12 : Homo quidam nobilis abiit in regionem, longinquam accipere sibi regnum. Regnavit in mundo, super omnes reges. Apoc. I, 5 : Primogenitus mortuorum, et princeps regum terrae. Sed hanc ultimam portionem non existimat de regno, quia multos habet contradictores in mundo. Unde Joan. xviii, 36, dicit: Regnum meum non est de hoc mundo. Quare non regnaret? de semine regio est secundum carnem. Ad Rom. I, 3 : Qui factus est ei ex semine David. Propter hoc dicit Gabriel, Luc. i, 32 : Filius Altissimi vocabitur. Propter hoc dicitur, Apocal. XIX, 16 : Habet in vestimento, in carne, et in femore suo, in divinitate quae totum sustentat, sicut femora totum hominem, scriptum : Rex regum, et Dominus dominantium. Habet sapientiam, quae regibus est necessaria. Jerem. XXIII, 5 : Regnabit rex, et sapiens erit. Habet potestatem arcendi inimicos, quae necessaria est. Eccli. VII, 6 : Noli quaerere fieri judex, nisi valeas virtute irrumpere iniquitates. Et de Christo, Luc. XXIV, 19 : Qui fuit vir propheta potens in opere, et sermone. Misericordiam et veritatem, quae necessariae sunt ad regni confirmationem. Prov. xx, 28 : Misericordia et veritas custodiunt regem. Et III Reg. I, 38 et 39, legitur, quod Nathan, filius columbae, et Sadoch, quod interpretatur justus, per quod intelligitur justitia, inunxerunt Salomonem regem, id est, Christum. Habet thronum, Virginis matris uterum. III Reg. x, 18 : Fecit etiam rex Salomon thronum de ebore grandem, Et habet sceptrum, crucis patibulum. Isa. IX, 6 : Factus est principatus, id est, imperii signum, super humerum ejus. Vel inflexibilem justitiam. Psal. Ii, 9 : Reges eos in virga ferrea. Habet pur-

pureum indumentum, carnem sanguine rubricatam. Prov. XXXI, 22 : Byssus et purpura indumentum ejus. Isa. lxiii, 2 : Quare ergo imbrum est indumentum tuum ? Non restat, nisi quod habeat unctionem : et hanc habuit. Isa. lxi, 1 : Spiritus Domini super me, eo quod unxerit me.

" Dominus ergo regnavit, decorem indutus est, " hoc est, pulchritudinem suos allicientem. Psal. cIII, 2 : Amicius lumine sicut vestimento, quod est foris, et origo omnis decoris, in quo decoro videbitur a suis. Isa. xxxiii, 17 : Regem in decore suo videbunt, Psal. cIII, 1 : Confessionem et decorem induisti.

" Indutus est fortitudinem, " ad arcendum adversariorum malitiam. Proverb. XXXI, 25 : Fortitudo et decor indumentum ejus. In eodem, V, 17 : Accinxit fortitudine lumbos suos. Decor sine fortitudine vergeret in remissionem, fortitudo sine decore in crudelitatem.

" Ei praecinxit se. " Fortibus ministris circumdedit, Angelis scilicet. Ad Hebr. i, 14 : Nonne omnes sunt administratorii spiritus? Dan. vII, 10 : Millia millium ministrabant ei, etc. Et potest hic notari distinctio quam facit Glossa.

" Etenim firmavit. " Hic secundum, in quo agitur de potestate regia, quantum ad regni potentiam, quam ostendit in tribus. in murorum firmitate, quibus bene firmas habet civitates. Secundo, a fluviorum inundatione, et aquarum marinarum, ibi, " Elevaverunt. " Tertio, a turrium altitudine, ibi, " Mirabilis in altis. " Et notatur triplex status illorum, in quibus regnat Christus. Activi, qui per muros: Doctores, qui per flumina: et contemplativi, qui. per turres.

In prima duo. Primo, tangitur firmitas murorum, quantum ad. majores, qui debent esse stabiles. Secundo, quantum ad. minores, ibi, " Parata sedes. "

In prima duo. Primo, majorum confirmatio. Secundo, vehementia confirmationis, ibi, " Qui non commovebitur. "