Sermo XXXIX. De Vita Solitaria Et Contemplativa.

Pax vobis, fratres, et charitas cum fide vobis non deficiat. Pax vobis, fratres, quoniam electi estis ante mundi constitutionem in hac vasta solitudine, ut sitis cum Elia, Paulo, Hilarione, Antonio et Joanne, sancti et immaculati in conspectu Dei. Pax vobis, quoniam non estis genus abjectum, sed electum; non venale, sed regale sacerdotium; non gens obstinata, sed sancta; non populus perditionis, sed acquisitionis. Pax vobis, qui non conversationem hominum, sed Angelorum in silvis et nemoribus adamatis. Pax vobis, et vera Apostolorum charitas, tanquam nihil habentes, et omnia possidentes. Pax vobis, fratres mei et filii mei dilectissimi, quos quotidie in Christo parturio in visceribus charitatis. Pax vobis illa, inquam, Christi, quae exsuperat omnem sensum, custodiat, ut optamus, corda nostra et intelligentias nostras. Pax vobis, fratres, qui saeculum calcastis, mundum despexistis, non laudem mundi usque nunc adamastis, risum hominum fugistis, ut sanctis agminibus et angelicis colloquiis vacare possitis. Pax vobis, quos in filios et fratres elegi, ut consortes et participes vos habeam in tentationibus meis. Ad hanc autem vitam juxta apostolicam formam vivere volentes non me elegistis, sed ego elegi vos. Segregavi vos a saeculo 1307 isto maligno, et eduxi vos per singula eremi loca, per speluncas et cellas, ut velut Apostoli ipsi modico contenti pabulo demoretis. Stemus ergo hic, fratres, in bello pugnantes quotidie cum antiquo serpente. Stemus fortes in bello, restringentes et praecingentes lumbos nostros, tenentesque lucernas ardentes charitatis, justitiae, pacis et tranquillitatis. Ad haec enim non me elegistis, sed ego elegi vos, et posui vos in vineam poenitentiae, quam quicumque dissipare praesumpserit, mordebit eum teterrimus inferni coluber. Haec est vinea illa fertilis, quam plantavi anno aetatis meae trigesimo tertio, velut servus Dei Noe, quam cupimus tota mente, Deo duce, sanctis exemplis et sanctorum documentis ornare, et ornatam taliter custodire, ut a nemine transeuntium possit vindemiari, nec aper de silva possit eam exterminare, nec alieni possint diripere labores ejus et fructus. Haec est illa vinea, quam plantavi velut paterfamilias, quam sepe paupertatis, charitatis, obedientiae et castitatis, ut a Simpliciano charissimo viro didici, circumdedi: ad quam velut paterfamilias exiens primo mane, vos conduxi in operarios, ut afferatis fructum quinquagesimum, sexagesimum et centesimum, secundum abundantiam gloriae Domini Christi. Haec est illa religio immaculata, cujus sanctitas per totum orbem terrarum divulgatur, quorum conversatio a cunctis miratur, quorum vita non solum a Christianis, sed a Judaeis et Paganis potius angelica quam humana reputatur. Haec est illa amoenissima paradisus, quam Deus a principio plantaverat, in qua posuit per gratiam et donum meritis matris meae hominem, ut operaretur virtutem patientiae, eruditionem doctrinae, corporis castitatem, assiduitatem precum, confessionem delictorum, abundantiam lacrymarum. Haec est illa paradisus, de qua exeunt flumina sapientiae et veritatis, continentiae et castitatis, in qua Deus delectatur sicut in omnibus divitiis. Haec est illa norma apostolica, virga directionis et aequitatis, quae tempore apostolicae praedicationis sumpsit exordium, quorum anima una et cor unum erat in Domino, nec quidquam eorum quae possidebant aliquid suum esse dicebant, sed omnia erant communia, et distribuebantur singulis prout cuique opus erat. Numquid non et nos, fratres mei, sic usque ad mortem vivere promisimus? Haec est ergo religio apostolica, et a mundo corde et corpore segregata, quae percutit duces Moab, interficit satrapas et tyrannos Jerusalem, et Aegyptiorum hypocritas vulneravit ad mortem. Haec est vinea servi Dei Noe, in medio paradisi situata, Christi sanguine redempta et irrigata, quam Sarabaitarum principes, haereticorum pastores velut aper de silva tempore illorum magnorum monachorum et eremitarum, Pauli videlicet et Antonii, destruere quaesierunt: cujus sepem comburere, cujus gyrum lapideum supplantare, cujus fructus, vites et flores incidere, cujus planitiem virtutum zizania seminare et replere quaesierunt, sed Dei virtute circumdata minime potuerunt. Ad hanc autem vineam, fratres mei, vos conduxi, et operarios vos feci meos, ut laborantes usque ad finem, dignum fructum recipiatis in tempore suo. Ad hanc non me elegistis, ut supra diximus, fratres, sed ego elegi vos: sed post annum factus sum episcopus, non tamen vos relinquens. Sed compulsus inter gentes habitare, monasterium presbyterorum et clericorum ordinavi, intravi domum episcopi, ut communiter cum eis viverem, sicut et vobiscum antea vixeramus. Non igitur me elegistis, sed ego elegi vos. A quo, fratres mei, maxime hoc dictum sit scitis: a Domino dictum est, et discipulis Domini dictum est: verumtamen non tantum illis, sed etiam nobis dictum est, quos vocavit in partem sollicitudinis et gloriae eorum. Sicut dignatus est vocare per gratiam, et participes nos fecit exhortationis; sic et vos. Delicatus est enim qui vult uti parte, et administrationem partis dissimulat ex rata: merito se privat honore, qui honorem affectat sine onere. Vobis ergo qui pastores estis tantum animarum vestrarum, loquitur pastor bonus, qui tertia die, ut 1308 audistis, animam suam posuit pro ovibus suis, dicens, Non me elegistis, sed ego elegi vos (Joan. XV, 16) : non istam tantum desertam habitationem deserendo, sed de virtute in virtutem procedendo fructum afferentes, ut fructus vester maneat. In his quatuor, fratres mei, attendere debemus, scilicet dignitatem, officium, cautelam et constantiam: dignitatem, quia dicit, Elegi vos; officium, ut eatis; cautelam, ut fructum afferatis; constantiam, quia fructus vester maneat (Ibid.) . Est ergo dignitas in electione, officium in fatigatione, cautela in fructificatione, et constantia etiam in fructificatione. Magnum est enim, quod elegit qui non fallitur dum elegit; majus est, quod Dei est opus ad quod elegit: sed maximum, quod inter electos praeelegit. Est enim sensus talis: Non vos me elegistis, sed ego omni modo eligendi elegi vos. Sunt enim tres modi eligendi; electio, subelectio, et praeelectio. Electio est, quando de multitudine bonorum et malorum eligitur bonum, sicut de torculari oleum separatur. Subelectio est, quando de bonis electis eliguntur meliores. Postea quando de melioribus optimi eliguntur, praeelectio est. In hunc ordinem electus est Aaron et filii ejus, ut sacerdotio fungerentur coram Domino. Primo enim Dominus ex omni natione quae sub coelo erat, Israel elegit in populum peculiarem sibi. De his autem subelegit filios Levi, qui tanquam ministri spirituales in tabernaculo Domini ritu perpetuo deservirent. De quibus etiam praeelegit filios Aaron in sacerdotes, qui precibus et oblationibus suis indignationem Domini in populum placarent. Ad hunc sane modum elegit nos, cum per aquam Baptismatis lavit nos. Subelegit, cum in sortem sanctorum vocavit nos et in ordinem clericatus. Sed cum in statum eremitarum promovit nos, et in dispensatione familiae suae dispensatores suorum ministeriorum, praeelegit nos. Magnum est enim, fratres, quod elegit nos; majus est, quod subelegit; sed maximum, quod praeelegit. Vere ergo elegit nos et praeelegit nos Dominus in haereditatem sibi. Nam ad elevationem manuum nostrarum, regum capita inclinantur, munera offerunt, etiam patres nos profitentur, exspectantes nos esse cum Elia et Paulo eremita, et intercessores apud Deum. Vae tamen in eremo habitantibus, si inter malos pisces foras in die novissimo projicientur. Vae pastoribus ovium, si inter haedos numerandi sunt. Quid ulterius, fratres, dicatur, audite. Posui vos ut eatis (Ibid.) : nam quatuor sunt hominum positiones; accubitus, sessio, statio, et ambulatio. Omnis enim homo sic est in loco positus, quod aut jacet, aut sedet, aut stat, aut ambulat. Haec autem tantum in se differunt in hunc modum. Nam cum homo jacet, omnes partes corporis quiescunt, cum vero sedet, inferiores partes corporis quiescunt, quia sedere videntur, sed superiores laborant. Cum autem stat, totus laborat homo erigens se, quia generaliter pondere suo laborat. Cum vero ambulat, additur labori gravis ex motu fatigatio. Ad hunc modum, fratres, quatuor sunt hominum gradus et status in Ecclesia Dei. Fidelium enim alii boni, alii mali. Numerum malorum, fratres, non distinguimus, quoniam multiplicatus est super numerum arenae maris. Boni vero sicut ordinem recipiunt, sic etiam et distinctionem. Sane bonorum aliqui sunt activi, aliqui contemplativi, aliqui utrisque praelati. Et sic unum malorum genus, et tria bonorum genera. Quatuor enim sunt fidelium genera. Mali autem sunt jacentes, qui in mundo quiescunt: tales totam spem et fiduciam ponunt in numero divitiarum, quorum deus venter est. Tales in lecto jacentes loquuntur animae suae, et saepe dicunt: O anima mea, habes multa bona reposita; epulare et bibe, opprime pauperes, despice vicinos, renue natos, dilata te, extende alas, ascende super sidera, non sit pratum quod luxuria tua non pertranseat, dic animae tuae , Castrum servat qui se ipsum ab omni malo praeservat. O fratres, tales prostrati jacent, nocte dormiunt, ebrii sunt, et ecce 1309 mox eos jacentes et dormientes aggreditur mors, et sicut favilla statim deficiunt. Talibus autem quotidie clamabat Apostolus, dum dicebat, Fratres, scientes quia hora est jam nos de somno surgere (Rom. XIII, 11) . Inter bonos sunt boni conjugati, qui bene utuntur licitis: sed tales divisi sunt, quia partim serviunt Deo, et partim mundo. De quibus ait Apostolus, Honorant Deum de substantia sua operibus misericordiae intenti: tamen solliciti sunt ultra modum de uxore, possessionibus, fratribus, filiis et cognatis (Prov. III, 9; I Cor. VII) . Et quia isti partim delectantur in mundo, ideo sedere dicuntur, quia in superioribus laborant et in infimis quiescunt. Sunt et alii contemplativi, quorum, ut diximus supra, conversatio in coelis est: de quorum numero vos esse Dei gratia credo, et certus sum. Tales spem omnem in Deo ponunt, opprobria, famem, nuditatem, pressuras amore Christi sustinere semper desiderant, quibus vivere mori est, et mori lucrum, clamantes cum Apostolo dicentes, Quis me liberabit de corpore mortis hujus (Rom. VII, 24) ? Tales sunt velut milites, et coelorum cives. Isti laborant super terram, et quotidie ab Angelis sustentantur. Sunt et alii qui ambulant. Istis ambulare incumbit, non tantum ut et nos de virtute in virtutem, sed plus quam nos inter diversa hominum genera ambulare, discurrere, et examinare quid agatur. Isti sunt pastores et praelati, quibus incumbit nunc exhortari, nunc increpare, nunc minari, nunc consolari, nunc docere, nunc praedicare, nunc legere, nunc orare, quibusdam ridere, quibusdam flere, quibusdam applaudere, quosdam fugere, quosdam mente et litteris visitare, quosdam praesentia intueri. Tales sunt praelati utique pastores, ambulantes velut magister Jesus, qui ambulans juxta mare Galilaeae vocavit discipulos, et ait illis: Ite in orbem universum, praedicate Evangelium omni creaturae rationali (Marc. XVI, 15) . Tales sunt omnes Ecclesiarum pastores, quibus a Christo dicitur, Ite, quia periculosum est tantum stare pastoribus et medicis animarum. Ite ergo, quia perniciosum est sedere, et peremptorium est jacere. Ite, excitate jacentes, et dicite: Jam de somno surgite, quia diu dormistis. Clamate, pastores et praedicatores veritatis, et exaltate vocem vestram, ut in omnem terram audiatur sonus vestrae correctionis, increpationis, charitatis et sanctitatis vestrae. Numquid non Magister quatriduanum mortuum volens resuscitare, voce magna clamavit? Vigilate ergo, et excitate dormientes, et minas cum terroribus eis adhibete. Deinde ad sedentes transite, et exhortantes eos ut ad meliora proficiant, dicite, Super flumina Babylonis sedete et flete, dum recordamini Sion: porrigite manum pauperi, ne oblivioni detur dextera vestra. Frustra enim manus tendit ad Deum, qui pro posse suo manus ad pauperes non extendit. Si vero qui sedet, aliquando stare voluerit, apponite manum, et dicite: Surge postquam sederis, qui manducasti panem doloris. Stantibus autem dicite quod promissum est, Sedebitis vos super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel (Matth. XIX, 28) . Istis autem necessaria est consolatio, quia multum laborant. Dicendum ergo eis est, Beati pauperes spiritu, quoniam vestrum est regnum coelorum. Beati qui nunc fletis, quia ridebitis. Beati qui nunc famescitis, quia saturabimini. Beati qui homines fugitis, quia Angelis sociabimini. Beati solitarii, quia coelorum cives efficiemini. Viriliter ergo agite, fratres mei, et confortetur cor vestrum, et exspectate Dominum; quia veniet, et non tradabit. Modicum erit, et videbitis remuneratorem militiae vestrae, pro qua penurias et anxietates sustinuistis. Regnum enim coelorum vim patitur, et violenti multi possidebunt illud. Hic est enim labor officii nostri . Iste enim mundus, fratres mei, mari saepe comparatur, per quod multiplex est transitus. Nam quidam transeunt vado, quidam navigio, quidam ponte, quidam submersi natant in fluctu. Isti sunt illi quatuor 1310 status quos nominavimus. Jacentes enim submerguntur, et descendunt in profundum quasi lapis. Conjugati vado mare transeunt, et mediis fluctibus isti salvabuntur igne purgati. Contemplativi aquam maris ponte transeunt, securiorem viam eligentes, quibus mundus mortuus est. Isti sunt mundum despicientes, quia sicco pede et vestigio mare magnum, ut experientia didicimus et oculata fide probavimus, transeunt in fame et siti, nuditate et frigore, in vigiliis multis et in laboribus plurimis. Vos autem, fratres mei, estis qui mecum permansistis in tentationibus meis, et mare magnum ponte transimus. Nobis vere incumbit caeteris subvenire, ne descendant in profundum quasi lapis. Subvenite vos omnes orationibus vestris, omnes jejunate, hoc mare magnum transeuntes, quia omnes in periculo positi sunt, tam navigantes quam submergentes, et tam vado mare hoc transeuntes in periculo sunt. Numquid etiam et nos qui per pontem transimus? Numquid non et pons aliquando cadit? Orandum est omnino, fratres, ne de ponte cadamus. Nam si de ponte caderemus, quod Deus avertat citius moreremur; quia de loco sublimiori caderemus. Porrigamus ergo manus de ponte ad submergentes, ne moriantur: et laboremus ne etiam puteus inferni aperiatur, et claudat super nos os suum. Nunc vero, fratres, de cautela audiamus, et audientes advertatis, et videatis quomodo caute ambuletis. Caute autem ambulandum est, ut fructum afferatis. Tres enim fructus Dominus memorat in Evangelio, trigesimum, sexagesimum, et centesimum. Centesimus est virginum, trigesimus subditorum, sexagesimus praelatorum, id est fructus duplicatus. Non enim praelato sufficit, se ipsum immaculatum servare: sed expedit, ut bonos, quantum in se est, faciat vita et exemplo relucere. Ad hoc enim significandum data est nobis tunica talaris, ut bene facientes et lucernas bonorum operum tenentes, perseveremus usque in diem vocationis nostrae, ne dicatur nobis: Hic homo coepit aedificare, et non potuit consummare (Luc. XIV, 30) . Advertere namque debent canonici nostri et presbyteri, quod quanto prae aliis major dignitas in honore, tanto major in reddenda ratione difficultas: quia quot graduum culmen ascendunt, tot rationum vinculis erunt alligati. Quis enim tot vinculis alligatur, quot sacerdos, bos vel asinus, latro vel leo captus? O sacerdos, cum te ipsum induis, primo amictu faucibus circumdatis ligaris, albam postmodum ponis, subcinctorio vel cingulo renes astringis, ac si tibi dicatur, Astringe fauces ponendo custodiam ori tuo, astringe funiculum admixti potus, nec cor tuum mala meditetur: stringe renes, crucifige carnem tuam abstinentia escae et potus, quantum valetudo permittit. Haec, fratres mei dilectissimi, facientes vivetis, et bene eritis, et bene vobis erit. Verumtamen orate illum sine quo nihil potestis facere, ut sicut elegit vos de mundo, et conduxit vos ad hanc singularem apostolicam vitam et societatem; sic vos juvet, ut edatis super mensam in regno Patris sui. Pensate tamen, fratres mei, quod quamdiu vixerimus, in periculo grandi positi sumus. Ideo de bonis suis nemo confidat; sed cogitet, sicut dicit Apostolus, quod cum quis existimat se stare, caveat ne cadat (I Cor. X, 12) . Numquid, fratres mei, non Lucifer sic decoratus cecidit? Numquid non etiam Petrus; aut qui inter discipulos Christo familiarior Judas? Et quia de se confitendo, nec in bono perseverando permansit; cecidit, et crepuit, et mortuus est. Rogate igitur, fratres, illum sine cujus voluntate folium arboris non movetur, ut usque in finem taliter vos in hac solitudine regat, et dirigat, ut eatis et fructum afferatis, et fructus vester maneat. Amen. Non turbemini, fratres dilectissimi, si compello vos vinum bibere, et panem tritici cum betis butyro mixtis simul comedere. Nam hodierna die credimus Filium hominis resurrexisse a mortuis; ideo gaudere et epulari oportet, quia frater noster mortuus fuerat et revixit; perierat, et inventus est. Ad mensam ergo accedentes cum 1311 gaudio epulemini, quoniam ego sum Jacob pater vester.