Index Rerum Quae In Hoc Sexto Volumine Continentur.

In Sextum Tomum Praefatio. 9-10

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Diversis Quaestionibus LXXXIII Liber Unus. 11-12

Quaestio Prima. Utrum anima a se ipsa sit. Ibid.

II. De libero arbitrio. Ibid.

III. Utrum Deo auctore sit homo deterior. Ibid.

IV. Quae sit causa ut sit homo deterior. Ibid.

V. Utrum animal irrationale beatum esse possit. Ibid.

VI. De malo. 13

VII. Quae proprie in animante anima dicatur. Ibid.

VIII. Utrum per se anima moveatur. Ibid.

IX. Utrum corporeis sensibus percipi veritas possit. Ibid.

X. Utrum corpus a Deo sit. 14

XI. Quare Christus de femina natus sit. Ibid.

XII. Sententia cujusdam sapientis. Ibid.

XIII. Quo documento constet homines bestiis antecellere. Ibid.

XIV. Non fuisse corpus Christi phantasma. Ibid.

XV. De intellectu. Ibid.

XVI. De Filio Dei. 15

XVII. De scientia Dei. Ibid.

XVIII. De Trinitate. Ibid.

XIX. De Deo et creatura. Ibid.

XX. De loco Dei. Ibid.

XXI. Utrum Deus auctor mali non sit. 16

XXII. Deum non pati necessitatem. Ibid.

XXIII. De Patre et Filio. Ibid.

XXIV. Utrum peccatum et recte factum in libero sit voluntatis arbitrio. 17

XXV. De cruce Christi. Ibid.

XXVI. De differentia peccatorum. Ibid.

XXVII. De providentia. 18

XXVIII. Quare Deus mundum facere voluerit. Ibid.

XXIX. Utrum aliquid sit sursum aut deorsum in universo. Ibid.

XXX. Utrum omnia in utilitatem hominis creata sint. 19

XXXI. Sententia Ciceronis, quemadmodum virtutes animi ab illo divisae ac definitae sint. 20

XXXII. Utrum rem ullam alius alio magis intelligat, atque ita ejusdem rei per infinitum eat intelligentia. 22

XXXIII. De metu. Ibid.

XXXIV. Utrum non aliud amandum sit, quam metu carere. 23

XXXV. Quid amandum sit. Ibid.

XXXVI. De nutrienda charitate. 25

XXXVII. De semper nato. 27

XXXVIII. De conformatione animae. Ibid.

XXXIX. De alimentis. Ibid.

XL. Cum animarum natura una sit, unde hominum diversae voluntates. Ibid.

XLI. Cum omnia Deus fecerit, quare non aequalia fecerit. Ibid.

XLII. Quomodo Christus et in utero matris fuerit, et in coelis. Ibid.

XLIII. Quare filius Dei in homine apparuit, et Spiritus sanctus in columba? 28

XLIV. Quare tanto post venit Dominus Jesus Christus, et non in principio peccati hominis? Ibid.

XLV. Adversus mathematicos. Ibid.

XLVI. De ideis. 29

XLVII. Utrum aliquando cogitationes nostras videre possimus. 31

XLVIII. De credibilibus. Ibid.

XLIX. Quare filii Israel sacrificabant visibiliter pecorum victimas. Ibid.

L. De aequalitate Filii. Ibid.

LI. De homine facto ad imaginem et similitudinem Dei. 32

LII. De eo quod dictum est, Poenitet me fecisse hominem, Gen. VI, 6, 7. 34

LIII. De auro et argento quod Israelitae ab Aegyptiis acceperunt. Ibid.

LIV. De eo quod scriptum est, Mihi autem adhaerere Deo bonum est, Psal. LXXII, 28. 38

LV. De eo quod scriptum est, Sexaginta sunt reginae, octoginta concubinae, et adolescentulae quorum non est numerus. Ibid.

LVI. De annis quadraginta sex aedificati templi. 39

LVII. De centum quinquaginta tribus piscibus. Ibid.

LVIII. De Joanne Baptista. 42

1360 LIX. De decem virginibus. 44

LX. De die autem illo et hora nemo scit, neque angeli coelorum, neque Filius hominis, nisi Pater solus, Matth. XXIV, 36. 48

LXI. De eo quod scriptum est in Evangelio, turbas Dominum in monte pavisse de quinque panibus. Ibid.

LXII. De eo quod scriptum est in Evangelio, quia baptizabat Jesus plures quam Joannes; quamvis ipse non baptizaret, sed discipuli ejus, Joan. IV, 1, 2. 53

LXIII. De Verbo. 54

LXIV. De muliere Samaritana. Ibid.

LXV. De resurrectione Lazari. 59

LXVI. De eo quod scriptum est, An ignoratis, fratres (scientibus enim Legem loquor), quia Lex dominatur homini, in quantum tempus vivit? usque ad eum locum in quo scriptum est, Vivificabit et mortalia corpora vestra per inhabitantem Spiritum ejus in vobis, Rom. VII-VIII, 11. 60

LXVII. De eo quod scriptum est, Existimo enim quod non sint condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis; usque ad id quod dictum est, Spe enim salvi facti sumus, Rom. VIII, 18-24. 66

LXVIII. De eo quod scriptum est, O homo, tu quis es qui respondeas Deo? Rom. IX, 20. 70

LXIX. De eo quod scriptum est, Tunc et ipse Filius subjectus erit ei qui illi subjecit omnia, I Cor. XV, 28. 74

LXX. De eo quod Apostolus dicit, Absorpta est mors in victoriam. Ubi est, mors, contentio tua? ubi est, mors, aculeus tuus? Aculeus autem mortis peccatum, virtus vero peccati lex, I Cor. XV, 54-56. 79

LXXI. De eo quod scriptum est, Invicem onera vestra portate, et sic adimplebitis legem Christi, Galat. VI, 2. 80

LXXII. De temporibus aeternis. 83

LXXIII. De eo quod scriptum est, Et habitu inventus ut homo, Philipp. II, 7. 84

LXXIV. De eo quod scriptum est in Epistola Pauli ad Colossenses, In quo habemus redemptionem et remissionem peccatorum, qui est imago Dei invisibilis, Coloss. I, 14, 15. 85

LXXV. De haereditate Dei. 86

LXXVI. De eo quod apostolus Jacobus dicit, Vis autem scire, o homo inanis, quia fides sine operibus otiosa est, Jacobi II, 20. 87

LXXVII. De timore, utrum peccatum sit. 89

LXXVIII. De pulchritudine simulacrorum. Ibid.

LXXIX. Quare magi Pharaonis fecerunt quaedam miracula, sicut Moyses famulus Dei? Exod. VII-VIII. 90

LXXX. Adversus Apollinaristas. 93

LXXXI. De Quadragesima et Quinquagesima. 96

LXXXII. De eo quod scriptum est, Quem enim diligit Dominus, corripit; flagellat autem omnem filium quem recipit, Hebr. XII, 6. 98

LXXXIII. De conjugio, in eo quod Dominus ait, Si quis dimiserit uxorem suam, excepta causa fornicationis, etc., Matth. V, 32. 100

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Diversis Quaestionibus Ad Simplicianum Libri Duo. 101-102

Liber Primus.—Simpliciani quaestiones ex Epistola Pauli ad Romanos duae tractantur. Ibid.

Praefatio. Ibid.

Quaestio Prima. Lex ad quid data. Concupiscentia aucta per legem. Peccatum quomodo mortuum erat sine lege. Quomodo revixit. Lege quis male utitur. Lex nonnisi a spiritualibus impletur. Carnales dupliciter dicti. Originalis peccati poena. Lex peccati in membris quid. Loci in quibus lex videri possit dici mala. Legem esse bonam. Manichaeorum error de veteri lege. Explicantur testimonia, quibus lex videri possit non bona. 103

II. Argumentum Epistolae ad Romanos. Gratia fidei praecedit bona opera. Gratia fidei minor in catechumenis, major in renatis. Scopus Apostoli in exempla Jacob et Esau. Bona opera ex gratia, non gratia ex operibus. Quomodo justa electio Jacob et reprobatio Esau: Electio Jacob an ex praescientia futurae fidei. Electio ex gratia et proposito Dei. An fides inter dona gratiae numeretur. Quomodo justa reprobatio Esau. Fides donum Dei miserentis. Cur donum 1361 fidei subtractum ab Esau. An ex praescientia futurae voluntatis improbatus Esau et approbatus Jacob. Bona voluntas in nobis fit operante Deo. Vocatio an sit effectrix bonae voluntatis. Vocatio congrua. Cur Esau non congruenter vocatus. Obduratio Dei quae sit. Solutio quaestionis de reprobatione Esau. Omnes homines una massa peccati. Quomodo Esau Deus odio habuit, quae nihil odit eorum quae fecit. Peccatum quid. Vasa perditionis ad usum correctionis aliorum fiunt. Vocati non omnes, sed ex omnibus et Judaeis et Gentibus. Intentio Apostoli in Epistola ad Romanos. Electio gratiae quam occulta. 111

Liber Secundus.—In caeteras quaestiones quinque vel sex a Simpliciano propositas ex libris Regum. 127-128

Praefatio. Ibid.

Quaestio Prima. Spiritu Dei diverso modo afficiuntur prophetae. Prophetia habitu perpetuo, et affectu transitorio. Spiritus Dei sine additamento intelligitur bonus. An eodem nomine intelligendus Spiritus sanctus Patri et Filio consubstantialis. Spiritus Dei in Saüle bonus et malus quomodo. Saül persequens Davidem spiritu prophetico et bono correptus. Munera quaedam Spiritus sancti haberi sine charitate. Sine charitate munera alia Spiritus sancti nihil prosunt. An Prophetia habeatur sine charitate. Haereticos et schismaticos habere alia dona Spiritus sancti praeter charitatem. Spiritus malus cur dictus spiritus Domini. 129

II. De Deo nihil dignum dicitur. Praescientia an proprie sit in Deo. Scientia quid, et quomodo in Deo. Ira, misericordia, et zelus Dei, quo sensu dicitur. Rebus divinis vocabula humana tribuuntur, sed ibi remotis imperfectionibus intelligenda. Sapientia et scientia unde differunt. Poenitere quomodo convenit Deo. Poenitentia et zelus cur minus videantur Deo congruere quam praescientia, ira et similia 138

III. Samuel per pythonissam evocari quomodo potuerit. Samuelis forte phantasma fuit, non spiritus. Daemones quomodo norint futura. 142

IV. Quo situ corporis orandum. 144

V. In verba Eliae querentis Deo de morte filii viduae. 145

VI. De spiritu mendacii misso ad decipiendum Achab. 146

Admonitio In Librum De Octo Dulcitii Quaestionibus. 147-148

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Octo Dulcitii Quaestionibus Liber Unus. Ibid.

Praefatio. Ibid.

Quaestio Prima. An baptizati peccatores exituri sint de gehenna. Locus Apostoli difficilis male intellectus. Refutatur opinio existimantium fidem sine operibus prodesse ad salutem. Locus Apostoli quomodo intelligendus. Alius Apostoli locus frustra ab iis adductus, qui fidem sine operibus salvare docent. Chananaeae fides qualis laudata est. Opinio quorumdam, fideles baptizatos, quantumvis peccatores, salvandos esse per ignem. Ignis cujusque opus probans in hac vita. Purgatorius ignis post hanc vitam. 149

II. An mortuis prosit oblatio, quae fit pro ipsis. Animarum ante resurrectionem receptacula. 157

III. Utrum in adventu Domini futurum sit judicium, anve illi morituri sint, qui rapientur in nubibus obviam Domino. Symbolum regula fidei. 158-159

IV. Quomodo justorum filiis in Psalmo benedicitur. 161

VI. ((Vid. not. (a), col. 162)). Utrum Samuel per pythonissam vere fuerit de inferno evocatus. Samuelis forte phantasma, non spiritus apparuit. Daemones quomodo norint futura. 162

VII. Quomodo stuprum Abimelech et Pharaonis effugit Sara. 165

VIII. Denique de Spiritu Dei, qui superferebatur super aquam, an ipse sit Spiritus sanctus. 166

V (quae novissimo loco tractatur). Quomodo electus David secundum cor Dei. Christus David appellatus. 168

Admonitio In Librum De Fide Rerum Quae Non Videntur. 169-170

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Fide Rerum Quae Non Videntur, Liber Unus, in quo demonstratur nos in christiana religione, non culpabili temeritate, sed laudabili fine credere res quas oculis nostris non videmus. 171-172

Caput Primum. Etiam in rebus humanis multa credi quae non cernuntur oculis. Voluntas amici bona non videtur, sed creditur. Amici etiam probati benevolentia nobis non constat sine aliqua fide. Ibid.

II. Fide de rebus humanis sublata, quam horrenda confusio sequeretur. 173

III. Indicia quae confirmant fidem. Prophetiae de Ecclesia impletae. 174

V. Ad credenda quae non vidimus movere debent quae 1362 nunc impleta conspicimus. 176

V. Praesentium exhibitio astruit fidem praeteritorum et futurorum. 178

VI. Judaeorum codices fidei nostrae astipulantur. Judaeorum secta quare non prorsus deleta. Ibid.

VII. Totius mundi fides in Christum mirabiliter conciliata. 179

VIII. Ad fidei immobilem observantiam cohortatio. 180

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Fide Et Symbolo Liber Unus.—Symboli capita singula studiose explicantur, cum haereticorum fidei catholicae adversantium, et maxime Manichaeorum reprehensione. 181-182

Caput Primum. Quae causa et scopus operis praesentis. Ibid.

II. Quod nulla fuerit natura coaeterna Deo, ex qua mundum fecerit. Quomodo mundus ex nihilo, si ex materia informi factus. Ibid.

III. Verbum quare dictum de Filio Dei. Quod Verbum sit idipsum quod Pater. 183

IV. Filius Dei non factus, nec minor a Patre. Creare et condere idem. Filius Dei cur factus homo. Contra Manichaeorum haeresim. Totus homo susceptus a Verbo. Nativitas Christi ex femina. Contra Manichaeos. 184

V. Passio Christi et sepultura. Resurrectio Christi. 187

VI. Ascensus in coelum. Ibid.

VII. Sessio ad dexteram Patris. 188

VIII. Adventus ad judicium. Ibid.

IX. De fide in Spiritum sanctum. Trinitatis mysterium. Similitudinibus explicatur. Professio christianae fidei. De Spiritu sancto opinio quorumdam, quod sit ipsa deitas Patris et Filii. Sanctitas a sanciendo. 189

X. Ecclesia catholica. Remissio peccatorum. Totius hominis in melius commutatio resurrectione perficienda. Carnis resurrectio. Resurrectionis futurae veritas confirmatur. 193

Admonitio In Librum De Fide Et Operibus. 195-196

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Fide Et Operibus Liber Unus.—Refellitur error quorumdam triplex, et contra demonstratur: 1º Non omnes indiscrete admittendos ad Baptismum, sicque esse tolerandos in Ecclesia malos, ut non negligatur ecclesiastica disciplina; 2º baptizandis non solius fidei, sed vitae etiam christianae tradendas esse regulas; 3º baptizatos demum, nisi vitam malam mutarint, nunquam ad salutem aeternam fide sola perventuros. 197-198

Caput Primum. Error quorumdam triplex. Omnes ad Baptismum citra discrimen admittendos sentiunt. Morum doctrinam censent nonnisi post Baptismum esse tradendam. Ibid.

II. Propter fidem christianam salvandos esse baptizatos, etiamsi mores quantumlibet malos non correxerint. Mali in Ecclesia sic tolerandi, ut non omittatur correptio et disciplina. 199

III. Quo animo peccantes corripiendi. Domini praeceptum de corrigendis malis. Ibid.

IV. Errores non servantium modum in Scripturis intelligendis. Donatistarum errori alius error contrarius ex Scripturis perperam acceptis. 200

V. Sana doctrina est ut nec propter malos recedatur ab Ecclesia, nec in malos ipsos negligatur disciplina. 201

VI. Ad Baptismum an admittendus adulter et peccator non correctus. An praecepta bene vivendi non prius tradenda quam Baptismus. 202

VII. Virgo quae nesciens nupsit alieno viro, an censenda sit adultera. Apostolorum exemplo et litteris nil juvari qui volunt baptizandos de sola fide, baptizatos vero de moribus admonendos. 203

VIII. A Petro non sola fides, sed et poenitentia baptizandis praedicata. Poenitentia indicta, non solius infidelitatis, sed vitae veteris mutandae in novam. 204

IX. Spadonis post fidei professionem statim baptizati exemplo male uti adversarios. 205

X. Locus Pauli se nihil scire praeter Christum Jesum profitentis. Praecepta duo de dilectione Dei et proximi male referri, alterum ad baptizandos, alterum ad baptizatos. 206

XI. Objectio, quod Israelitae prius mare transierint, et post legem acceperint. 207

XII. Incommodum grave in adversa sententia. 209

XIII. Baptizandis praecepta morum a Joanne tradita. Ad consequendam vitam aeternam praecepta servari jussit Christus. 210

XIV. De tertia quaestione: quod fides ad salutem non 1363 sufficit sine operibus. 211

XV. Locus Apostoli difficilis, male intellectus. Refutatatur opinio existimantium fidem sine operibus prodesse ad salutem. 212

XVI. Locus Apostoli quomodo intelligendus. Alius Apostoli locus frustra ab iis adductus, qui fidem sine operibus salvare docent. Chananaeae fides qualis laudata est. 215

XVII. Argumentum frustra ductum ex parabolis zizaniorum et adductorum ad convivium pro obstinatis in peccato admittendis ad Baptismum. Similitudo servi nolentis erogare talentum ad eamdem rem inutilis. 217-218

XVIII. Prohiberi pertinaces malos a Baptismo non novum. 219

XIX. Tria flagitia etiam benigniorum hominum consensu mortifera et excommunicatione punienda. Unde factum ut de adulterinis conjugiis non ageretur in catechismis. Matrimonium cum infidelibus. 220

XX. Ordo Curationis erga baptizandos tenendus. 221

XXI. Apostolorum factum non iis favere qui volunt adulteros admitti ad Baptismum. Perperam dici Judaeos propter solam infidelitatem deletos. Regnum coelorum vim pati non dictum de fide sine charitate. Ibid.

XXII. Cognitio Dei quaenam vera et ad vitam aeternam conducens. Indulgentia non obstinatis, sed a peccato recedentibus speranda. 223

XXIII. Locus Apostoli ab adversariis male intellectus. Judicium in Scripturis pro aeterna damnatione. An soli fideles mali intelligendi sint ituri in resurrectionem judicii, ut judicium non sit aeterna damnatio. 224

XXIV. Libertas fidei non sit fidelibus velamen malitiae. 225

XXV. Sanctum mandatum quid, idque cognoscentes ac transgredientes quae poena maneat. Poena transitoria baptizatis scelerate viventibus non promittenda. 226

XXVI. Baptismo nisi vita respondeat, non obtinebitur regnum coelorum. Peccata triplicis generis triplici remedio sananda. 227

XXVII. Epilogus praedictorum. 228

Admonitio In Enchiridion. 229-230

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Enchiridion Ad Laurentium, Sive De Fide, Spe Et Charitate Liber Unus. 231-232

Caput Primum. Sapientiae verae donum exoptat Laurentio. Ibid.

II. Sapientia hominis, pietas. Ibid.

III. Deum coli fide, spe et charitate. Ibid.

IV. Quaestiones Laurentii. Responsiones Augustini. Ibid.

V. Responsio ad q. 3 et ad q. 4. 233

VI. Quod mole exiguum possit manu contineri. Ibid.

VII. Symbolum et oratio dominica complectuntur fidem, spem et charitatem. 234

VIII. Generalis explicatio fidei, spei et charitatis, et earum nexus. Ibid.

IX. Quid credendum servato symboli ordine, deinceps explicatur. Non opus esse curiosa inquisitione rerum naturalium. Christiano sufficere si credat a summe bona Trinitate omnia creata esse, eaque bona. 235

X. Contra Manichaeorum haeresim de origine mali. 236

XI. Mala cur esse sinat Deus. Malum nihil aliud nisi privatio boni. Ibid.

XII. Creaturae omnes bonae, sed quia non summe bonae, ideo corruptibiles. Ibid.

XIII. Nullum malum, nisi quod et bonum sit. 237

XIV. Bonum et malum, licet contraria, simul in eadem re esse posse. Ex bonis mala, et in bonis. 238

XV. Quomodo intelligendum illud, Non potest arbor bona, etc. Ibid.

XVI. Rerum causas nosse an pertineat ad felicitatem. 239

XVII. Error quid sit. Non omnis error noxius. Augustini error felix in bivio. Ibid.

XVIII. Mendacium omne est peccatum, sed aliud alio gravius. Non mentiri qui nesciens falsum dicit, sed potius qui verum dicit quod putat falsum. 240

XIX. Error alius quidem alio perniciosior, sed semper est malus. 241

XX. Non omne genus erroris esse peccatum, Academicos refellit, qui ut error vitetur, omnem assensionem suspendi volunt. 242

XXI. Error non semper peccatum, sed semper malum. 243

XXII. Omne mendacium esse peccatum. Ibid.

XXIII. Causa rerum bonarum, bonitas Dei; malarum, 1364 voluntas deficiens boni mutabilis. 244

XXIV. Secundae malorum causae, ignorantia et concupiscentia. Ibid.

XXV. Poenae peccatis irrogatae. Ibid.

XXVI. Peccati Adae poena in tota ipsius stirpe. Contra Pelagianos. 245

XXVII. Hominis conditio post Adae peccatum. Hominis reformatio ex sola Dei misericordia. Ibid.

XXVIII. Dejectis desertoribus angelis, caeteri in beatitudine formati. 246

XXIX. In locum angelorum ejectorum succedit pars hominum reparata. Ibid.

XXX. Non meritis, nec libero arbitrio reparari homines, sed gratia. Ibid.

XXXI. Fides et opera bona ex Dei dono. 247

XXXII. Bona voluntas a Deo. Ibid.

XXXIII. Homines natos omnes irae filios eguisse reconciliatore Christo. Ira Dei quid. 248

XXXIV. Christus mediator ineffabili Verbi incarnatione natus ex Maria. Contra Apollinaristas. 249

XXXV. Christus Deus simul et homo. Contra errorem qui Leporii, et postea Nestorianorum fuit. Ibid.

XXXVI. Gratia commendata in homine Christo ad dignitatem Filii Dei nullis meritis evecto. 250

XXXVII. Nativitas Christi eo quod est de Spiritu sancto, gratiam demonstrat. 251

XXXVIII. Christus de Spiritu sancto non ut de patre natus, sed de Maria ut de matre. Ibid.

XXXIX. Non quidquid ex aliquo nascitur, ejus filius dicendus. 252

XL. Modus quo natus Christus de Spiritu sancto, insinuat gratiam unionis hypostaticae. Ibid.

XLI. Christus sine peccato, sed peccatum factus. Ibid.

XLII. Baptismus datur, ut moriamur, et reviviscamus. 253

XLIII. In Baptismo omnes peccato mori, et parvulos, et majores. Ibid.

XLIV. Figura, eterôsis, qua numerus accipitur pro numero. Ibid.

XLV. In primo hominis peccato plures peccati species. 254

XLVI. Peccatis parentum non tantum primorum obligari filios, probabile est. Ibid.

XLVII. Quousque parentum peccata propagentur in filios, non temere definiendum. 255

XLVIII. Peccatum originale non aboletur nisi per Christum. Ibid.

XLIX. Baptismo Joannis non fiebat regeneratio. Christus cur baptizari a Joanne voluit. Ibid.

L. Per Christum tolli non tantum originale peccatum, sed et caetera superaddita. 256

LI. A damnatione Adae nemo liberatus nisi in Christo renatus. Ibid.

LII. Baptismus mortis ac resurrectionis Christi similitudo in parvulis perinde ac in majoribus. Ibid.

LIII. Crux Christi, sepultura, resurrectio, etc., figura vitae christianae. 257

LIV. Judicium ultimum pertinens ad res in fine saeculi gerendas. 258

LV. Judicare vivos et mortuos, duplici modo intellectum. Ibid.

LVI. De Spiritu sancto et Ecclesia recto ordine dictum in Symbolo. Ecclesia coelestis terrenae opitulatur. Ibid.

LVII. Stabilitas Ecclesiae coelestis. 259

LVIII. Angelorum quae sint differentiae, et an Angeli sint sidera, incertum. Ibid

LIX. Angelorum qualia sint in quibus apparuerunt corpora, difficile explicatur. 260

LX. Artes satanae transfigurantis se in angelum lucis, utilius dignoscuntur. Ibid.

LXI. Ecclesia in angelis et in hominibus. Ibid.

LXII. Quomodo in Christo instaurantur omnia, et pacificantur. 261

LXIII. Pax regni coelestis, quomodo praecellit omnem intellectum. Ibid.

LXIV. Remissio peccatorum expressa in Symbolo. Sanctorum vita sine crimine, non sine peccato. 262

LXV. Crimina quaelibet in Ecclesia remitti per poenitentiam. Extra Ecclesiam non remittuntur peccata. Ibid.

LXVI. Remissio peccatorum fit propter futurum judicium. 263

LXVII. Refelluntur qui putabant fideles omnes, quantumlibet scelerate vixissent, salvandos per ignem. Ibid.

LXVIII. Locus Apostoli de salvandis per ignem ut intelligendus. Ignis quidam in hac vita, per quem salvantur aedificantes ligna. 264

LXIX. Ignis etiam purgatorius quidam post hanc vitam. 265

LXX. Crimina eleemosynis non redimi, nisi vita mutetur. 1365 265

LXXI. Oratione dominica expiari leviora peccata. Ibid.

LXXII. Eleemosynarum genera multa. 266

LXXIII. Eleemosynae genus maximum, parcere inimicis. Ibid.

LXXIV. Peccata non dimittenti non dimittuntur a Deo. 267

LXXV. Eleemosyna sceleratos et infideles non mundat, nisi mutentur. Ibid.

LXXVI. Prima eleemosyna, animae suae misereri et recte vivere. 268

LXXVII. Iniquitas deserenda, ut prosint eleemosynae. Ibid.

LXXVIII. Peccata quaedam sunt, quae humano judicio non esse putarentur. 269

LXXIX. Quae levia videntur esse interdum gravissima. 270

LXXX. Peccata horrenda, usu videntur levia. Ibid.

LXXXI. Peccati causae duae, ignorantia et infirmitas, quas nemo vincit nisi divinitus adjutus. 271

LXXXII. Poenitentia Dei donum. Ibid.

LXXXIII. Peccatum in Spiritum sanctum. 272

LXXXIV. De carnis resurrectione. Ibid.

LXXXV. Fetus abortivi an resurgent. Ibid.

LXXXVI. Fetus in utero quando vivere incipiat. Ibid.

LXXXVII. Monstrosi fetus quomodo resurrecturi. Ibid.

LXXXVIII. Instauratio carnis, quocumque modo perierit. 273

LXXXIX. Superflua quomodo redibunt ad corpus. Ibid.

XC. In statura et effigie corporis nihil erit indecorum. Ibid.

XCI. Resurgent piorum corpora quoad substantiam carnis, sed sine omni vitio. 274

XCII. Corpora damnatorum qualia resurgent. Ibid.

XCIII. Quorum damnatorum futura sit mitissima poena. 275

XCIV. In vita aeterna sancti plenius cognoscent quid eis contulerit gratia. Ibid.

XCV. Tunc revelabuntur occulta judicia Dei in hominum praedestinatione. Voluntas Dei efficacissima. Ibid.

XCVI. Deus facit bene, etiam sinendo fieri. 276

XCVII. Voluntas Dei salvare volentis an impediatur humana voluntate. Ibid.

XCVIII. Deus etsi potest convertere quos voluerit, non tamen inique facit, cum alios convertit, alios non convertit. Originale vinculum damnationis. 277

XCIX. Ut magna bonitate miseretur Deus, ita nulla iniquitate obdurat. Apostatica radix. 278

C. Nihil fieri praeter voluntatem Dei, etiam dum fit contra ejus voluntatem. 279

CI. Voluntas Dei bona per bonas aeque et malas voluntates hominum semper impletur. Ibid.

CII. Voluntas Dei invicta semper, et nunquam mala, sive misereatur, sive obduret. Ibid.

CIII. Excutitur dictum Apostoli ad Timotheum. 280

CIV. Quae fuerit voluntas Dei erga Adamum, quem peccaturum praesciebat. 281

CV. Voluntas hominis ad bonum et malum aliter libera in primo statu, aliter in ultimo. Ibid.

CVI. Libero arbitrio gratia necessaria in primo et secundo statu. Ibid.

CVII. Vita aeterna merces, et tamen gratia. Voluntas Dei de homine peccante impleta. 282

CVIII. Ex Deo salus nostra, ita ut nec per Christum liberaremur, si non esset Deus. Ibid.

CIX. Animarum receptacula ante resurrectionem. 283

CX. Sacrificium altaris et eleemosynae pro defunctis, quatenus et quibusnam prosint. Ibid.

CXI. Duae civitates post judicium in aeterna vel beatitudine vel miseria. 284

CXII. Poenam damnatorum aeternam fore. Ibid.

CXIII. Mors impiorum, ut vita piorum, perpetua. 285

CXIV. Exposita fide, agit de spe: quae huc pertinent contineri oratione dominica. Spem in se ipso ponens maledictus. Ibid.

CXV. Orationis dominicae apud Matthaeum petitiones septem. Ibid.

CXVI. Petitiones tantum quinque apud Lucam, qui cum Matthaeo conciliatur. 286

CXVII. De charitate quae cum fide ac spe adesse debet. Ibid.

CXVIII. Status vel aetates hominis quatuor, ante legem, sub lege, sub gratia, et in pace. 287

CXIX. Regeneratio peccata abolet universa in quavis aetate. Servitus sub lege nonnullis inexperta. 288

CXX. Regenerati morientes ante usum rationis non pereunt. Ibid.

CXXI. Charitas finis omnium praeceptorum. Ibid.

CXXII. Libri conclusio. 289

Admonitio In Librum De Agone Christiano 289-290

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Agone Christiano Liber Unus.—Hortatur et instituit ad decertandum christiana pugna cum diabolo. 1366 Hunc vinci a nobis ac subigi, quando vincuntur cupiditates et corpus in servitutem redigitur; ipsum vero corpus servituti subjici docet, si nos ipsos subjiciamus Deo, cui creatura omnis aut voluntate servit aut necessitate. Subsidio fidei munitam esse humanam imbecillitatem, eique per Filium Dei carnem factum quam opportuno remedio subventum esse ostendit. Postea catholicae fidei capita singula Symbolo comprehensa percurrens, exortas varias in eam haereses detegit et vitari jubet. 289-290

Caput Primum.—Corona vincentibus promissa. Adversarius diabolus auxilio Christi vincitur. Ibid.

II. Quomodo vincitur diabolus. Vincuntur invisibiles potestates, ubi vincuntur cupiditates. 291

III. Daemones quomodo in coelestibus sunt, et rectores tenebrarum. 292

IV. Manichaeorum error de gente tenebrarum contra Deum rebellante. Ibid.

V. Spiritualia nequitiae in coelestibus, quo sensu dictum. 293

VI. Corpus castigandum, ut diabolus et mundus vincantur. 294

VII. Ut corpus nobis subjiciatur, subjiciamus nos ipsos Deo, cui omnis creatura servit, velit nolit. Justorum et injustorum in hujus vitae bonis et malis discrimen. Ibid.

VIII. Omnia divina Providentia gubernari. 295

IX. Hortatio ad gustandam dulcedinem Dei. 296

X. Filius Dei propter nos homo factus. Liberum arbitrium. Ibid.

XI. Modus liberandi hominem per Filium Dei incarnatum quam conveniens. 297

XII. Christiana fides ubique viget et vincit. 298

XIII. Fides recta sit, et actio bona. Mens veritatis capax non est, nisi vitiis libera. Fides Ecclesiae de Trinitate. 299

XIV. Non audiendi qui tres personas negant. Ibid.

XV. Nec audiendi qui inducunt tres deos. Ibid.

XVI. Nec illi qui negant aequalitatem et aeternitatem personarum. 300

XVII. Fides incarnationis Christi. Negantes Christum esse Deum, non audiendi. Ibid.

XVIII. Nec audiendi negantes Christum habuisse verum corpus. Ibid.

XIX. Nec negantes Christum habuisse mentem hominis. 301

XX. Nec dicentes illum hominem non aliter susceptum a Sapientia Dei ac caeteros sanctos, qui sapientes fiunt. Ibid.

XXI. Nec audiendi qui solum corpus a Verbo susceptum dicunt. 302

XXII. Nec qui corpus Christi negant formatum de femina, et dicunt sic factum, ut illud quo Spiritus apparuit in columba. Per feminam mors, per feminam vita. Ibid.

XXIII. Non audiendi, qui Filium Dei creaturam dicunt, quia passus est. Filium Dei sine divinitatis mutatione passum esse. 303

XXIV. Non audiendi, qui negant tale corpus Domini resurrexisse, quale fuerat sepultum. 304

XXV. Nec negantes corpus Christi sublatum in coelum. Ibid.

XXVI. Nec negantes Christum sedere ad dexteram Patris. Dextera et sinistra Dei quid sit. Ibid.

XXVII. Nec audiendi negantes judicium futurum. 305

XXVIII. Nec qui dicunt Spiritum promissum venisse in Paulo, aut Montano, etc. Ibid.

XXIX. Nec audiendi Donatistae negantes Ecclesiam per orbem esse diffusam. Donatus ipse a suis divisus. Donatus Romae cum Caeciliano causam dicens, nihil probat. Donatistae Baptismum nisi ipsi dederint, inanem esse volunt. 306

XXX. Non audiendi Luciferiani, qui licet non rebaptizent, praeciderunt se ab Ecclesia, quia resipiscentes ab Ariana haeresi recipiebat. 307

XXXI. Nec audiendi Cathari negantes Ecclesiam posse omnia peccata dimittere, et vetantes viduas nubere. 308

XXXII. Nec qui resurrectionem carnis negant. 309

XXXIII. Fidei simplicitate lactari oportet, cum parvuli sumus. Charitas perfecta nec cupiditatem saeculi compatitur, nec timorem. Cognitio veritatis in corde mundato. Ibid.

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Catechizandis Rudibus Liber Unus.—Rogatus a diacono Carthaginensi, catechizandi artem docendam suscipit: ac primo praecepta tradit, ut id officii non tantum certa methodo atque idonea ratione, sed etiam sine taedio et cum hilaritate impleatur. Postea revocatis ad usum praeceptis, profert ipse in exemplum sermones, ad cum erudiendum qui 1367 christianus esse velit, comparatos duos, longiorem unum, alterum brevissimum. 309-310

Caput Primum. Rogatus a diacono Carthaginensi scribit de catechizandis rudibus. Ibid.

II. Sermo saepe qui audienti placet, displicet dicenti: unde id contingat. Qui sermonem habet, curet ut sine fastidio el hilariter dicat. 311

III. Narratio plena quae fieri debeat catechizando. Ad charitatis finem dirigenda narratio. Scripturae veteres propter commendandum Christi adventum, cujus finis charitas. 313

IV. Praecipua causa adventus Christi, charitatis commendatio. Ad dilectionem referenda esse quae de Christo ex Scripturis narrantur in catechismo. 314

V. Accedens ad catechismum scrutandus quo fine velit fieri christianus. 316

VI. Exordium catechismi, et narratio ab historia creationis mundi usque ad praesens tempus Ecclesiae. 317

VII. Resurrectio, judicium, et alia quaedam post narrationem intimanda. Ibid.

VIII. Eruditi quomodo catechizandi. 318

IX. Grammatici et oratores quomodo tractandi. Vox ad aures Dei, animi affectus. 320

X. Jam de hilaritate comparanda. Causae sex taedium afferentes catechizanti. Remedium contra primam causam taedii. Ibid.

XI. Remedium contra secundam taedii causam. 322

XII. Remedium contra tertiam causam taedii. 323

XIII. Remedium contra quartam causam fastidii. Auditor vel audiendo vel stando fatigatus, quomodo recreandus. Usus audiendi verbum Dei sedendo, in quibus Ecclesiis receptus. 324

XIV. Remedium adversus quintam causam taedii. Remedium contra sextam causam taedii. Item adversus causam sextam. 326

XV. Pro personarum diversitate temperanda oratio. 328

XVI. Formula orationis catechistae. Exordium ductum a laudabili proposito suscipiendae christianae religionis, propter futuram requiem. Requies in rebus inquietis non quaerenda. Non in divitiis, nec in honoribus. Requiem quaerentes in oblectamentis carnis et in spectaculis. 329

XVII. Reprehenditur qui velit esse christianus propter commodum temporale. Christianus vere est, qui religionem profitetur propter futuram requiem. Transit ad narrationem eorum quae credenda sunt. Filius Dei cur homo factus. 330

XVIII. De hominis et rerum aliarum creatione quid credendum. Homo in paradiso constitutus. Cur creatus qui praesciebatur peccaturus. Lapsus hominis et angeli nihil Deo nocuit. 332

XIX. In Ecclesia boni et mali, in fine separandi. Civitates duae ab initio generis humani. Diluvium et arca sacramentum. De Abrahamo et Israelitico populo. Horum dicta et facta, prophetia fuit. 333

XX. Israelitarum servitus in Aegypto, et liberatio viaque per mare Rubrum. Baptismus figuratus. Ovis immolatio passionis Christi figura. Lex scripta digito Dei. Jerusalem typus civitatis coelestis. 335

XXI. Captivitas Babylonica et in ea gesta quid significent. Post captivitatem Babylonicam libertas qualis reddita. 336

XXII. Aetates mundi sex. Sexta aetas ex adventu Christi. Christus Novum Testamentum sempiternae haereditatis manifestans, terrena contemnere exemplo docet. Nativitas ejus, vita et mors. 338

XXIII. Spiritus sanctus die quinquagesima post resurrectionem Christi missus. Judaei praedicatione Apostolorum conversi, vitae evangelicae studio flagrantes. Ecclesiae apud Gentes per Paulum constitutae. 339

XXIV. Ecclesia quasi vitis pullulat, et putatur. Ex iis quae videntur impleta, credantur praedicta quae restant implenda, praesertim judicium futurum. 341

XXV. Fides resurrectionis suadetur. Mors perpetua in tormentis. Vita aeterna sanctorum. Cavendum non tantum a Paganis, Judaeis et haereticis, sed etiam a malis Christianis. Societas sit cum bonis; non tamen spes in ipsis ponatur. 342

XXVI. Initiatio catechumeni, cum expositione signorum. Sermo quandoque brevior adhibendus. Incipit sermo alius brevior. Filius Dei immissus, ut a morte quae per Adamum intravit, liberaremur. 344

XXVII. Prophetias Veteris Testamenti impletas cerni in Ecclesia. Hinc firmata fides eorum quae ventura restant, judicii ultimi et resurrectionis. Cavendae tentationes a malis etiam in Ecclesia repertis. Societas cum bonis. Spes omnis in Deo. 346

1368 Admonitio In Librum De Continentia. 347-348

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Continentia Liber Unus.—Explicat versiculos duos Psalmi 140: Pone, Domine, custodiam ori meo, et ostium continentiae circum labia mea: ne declines cor meum in verba maligna, ad excusandas excusationes in peccatis. Captoque inde sermonis argumento, docet continentiae virtutem pro suo officio coercendas habere libidines et corporis et animi, atque universim delectationibus concupiscentiae, quae delectationi sapientiae adversantur, cohibendis invigilare. Jubet ne de propriis viribus confidamus pugnantes contra concupiscentiam, quae per legem quidem cognoscitur, sed non vincitur nisi per gratiam. Superbos reprehendit excusationes varias in peccatis afferentes: quo in genere iniquiores Manichaeos, qui peccata sua in mali naturam in se ipsis insitam referebant, operosius refellit, et locum Apostoli ad Galat. V, 17, Caro enim concupiscit adversus spiritum, etc., quo demonstratas duas boni et mali naturas volebant, perperam ab iis haereticis intellectum esse ex apostolo eodem evincit. 349-350

Caput Primum. Continentia a libidine carnis Dei donum. Continentia oris et ipsa donum Dei. Os corporis et os cordis. Ibid.

II. Os cordis, quo consensus tanquam verbum interius exprimitur. Cordis continentia nomine oris commendata a Christo. Continentiam cordis interdum violari non violato corpore. Continentia cordis retenta non peccari contra continentiam corporis. Ibid.

III. Continentiae pugna contra libidines quamdiu sumus in hac vita. Pugna interna concupiscentiarum non experta nisi bellatoribus virtutum. Concupiscentia per legem cognoscitur, nonnisi per gratiam vincitur. Pugnandum ne peccati concupiscentia regnet. Opera carnis mortificanda. 352

IV. Ut continentia servari possit, cavenda praesumptio de propriis viribus. Vivere secundum hominem, et vivere secundum carnem, idem est. 355

V. Non fidat de se qui vult peccati concupiscentiam vincere. Excusatio peccatorum cohibenda per continentiam. Excusationes in peccatis diversae. Fati accusatio, fortunae, diaboli, Dei vero ipsius a Manichaeis. 356-357

VI. Contra alios qui, ut se excusent, dicunt placere Deo peccata. Deus et de malis facit bona. Homo cum potestate peccandi factus, pro praemio accepturus non posse peccare. 358

VII. Continentiae et justitiae officia pariter tendunt ad pacem. Contra Manichaeorum insaniam de duabus naturis inter se confligentibus. Bellum inesse in homine ex languore per culpam contracto, pacem sanato languore futuram esse. 359

VIII. Caro adversus spiritum concupiscit, non quia inimica natura, sed quia vitiata. Carnis concupiscentias ex vitio esse, easque hic minui quidem posse, non penitus auferri nisi in altera vita. Concupiscentia carnis hic poena peccati, carne sanata in beatis non erit. 361

IX. Carnem natura non esse malam, cum ejus exemplo diligendas uxores hortetur Apostolus. Tres copulae insinuatae ab Apostolo, omnes bonae, quarum tertia est carnis et spiritus. Mulieri subjectionis exemplum a carne cur non datum. 363

X. Manichaeorum haeresis negat fuisse in Christo carnem veram. Dicit animas ad Christum, corpora ad diabolum pertinere, et sexum utrumque esse ex diabolo. 365

XI. Carnis et Ecclesiae comparatio in quibus consistat. 366

XII. Continentia Manichaeorum et aliorum quorumdam, praesertim haereticorum, falsa. Continentia item quorumdam immunda, ut per magicas artes perveniant ad uxores alienas. 367

XIII. Continentia non tantum libidines corporis, sed et animi cupiditates coercet et regit. Motus animae pravi continentia cohibendi, negato consensu et rejecta vel cogitationis delectatione. 369

XIV. Fidem sine operibus non salvare. Vitia carnis constanter debellanda. In continentiae praelio vires et victoria referenda in Deum. 370

Admonitio In Librum De Bono Conjugali. 371-374

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Bono Conjugali Liber Unus.—Docet Augustinus nuptias multis nominibus esse honorabiles, et non tantum in fornicationis comparatione, sed ex proprio genere bonas ac de se ab omni peccato immunes. Continentiam vero longe esse praestantiorem 1369 ostendit: adeoque nuptias, quas olim necessarias ad propagandum Dei populum, per quem Christus prophetaretur et nasceretur, in usu habere sancti debuerunt, nunc temporis postquam dictum est, Qui potest capere, capiat, non amplectendas nisi ab iis qui se continere non valent. Caeterum continentes nostros antiquis illis conjugatis, Abrahamo nominatim et Sarae, vix ulla ratione conferri, nedum iis praeferri posse; quippe qui et continentiae virtutem in animi habitu tenuerunt nubentes, et obedientiae laude, qua tanquam matrice virtutes omnes continentur, quam maxime excelluerunt. 373-374

Caput Primum. Prima societas viri et uxoris. Ibid.

II. De propagatione filiorum, si homo non peccasset, diversae sententiae. Ibid.

III. Bonum conjugii multiplex. Primum et secundum conjugii bonum. Tertium conjugii bonum. 375

IV. Quartum conjugii bonum. Adulterium quid sit. Fides in rebus etiam abjectis servanda et huic vitae praeponenda. 375-376

V. Conjunctio viri et feminae quandonam sit connubium, quando non. 376

VI. De conjugalis debiti exactione ac redditione. 377

VII. Foedus nuptiale separatione conjugum non fit irritum. An dimissa adultera liceat alteram ducere. Uxorem superducere vetitum more Romano. 378

VIII. Repudii usus qualis apud Gentiles, et qualis apud Judaeos. Conjugium bonum est prorsus, non autem sola comparatione fornicationis. 379

IX. Conjugium bonum est non nisi propter aliud expetendum. Conjugio uti debuisse sanctos primis temporibus: nunc praeferendam esse continentiam. 380

X. Objectio contra continentiam. Nunc ii soli conjugari debent, qui se non continent. Nuptias non esse peccatum. Nuptialis concubitus solus ille est qui fit causa generandi. 380-381

XI. Usus contra naturam exsecrabilior in uxore, quam in meretrice. Innuptarum amplior sanctitas commendata, non negata sanctitas nuptarum. 382

XII. Nuptas non cogitantes nisi quomodo placeant Deo perraras esse. 383

XIII. Nuptias nunc solis non continentibus, olim vero etiam continentibus amplectendas fuisse. Uti conjugio sola prolis causa, quam rarum. Ibid.

XIV. Uti concubina propter filios majus peccatum, quam uxore uti propter incontinentiam. 384

XV. Connubium non posse dissolvi ob sterilitatem. An liceat uxoris voluntate aliam adhibere ut communes filii nascantur, non audet definire. 385

XVI. In concubitu ac in cibi usu similis ratio virtutis et vitii. Ibid.

XVII. Nubentes hujus temporis non conferendi nubentibus sanctis primi temporis. Uni viro plures uxores habere aliquando licuit, nunquam uni feminae plures viros. 386

XVIII. Sacramentum nuptiarum nunc ad unum virum et ad unam uxorem redactum. Episcopum nisi unius uxoris virum ordinare non licet. 387

XIX. An saltem continentes nostri comparandi sint antiquis sanctis conjugatis. 388

XX. Ex lege purificationis post concubitum, non ostendi illum esse peccatum. An continentes nunc aliqui conferri possint antiquis patribus conjugatis. 389

XXI. Distinguenda continentia ut et aliae virtutes, in habitu et in opere. Virtutem in habitu esse posse, etiamsi non sit in opere, docetur exemplo Christi. 390

XXII. Continentiam in antiquis habitu, nunc autem opere tenenda. Jovinianistarum percontatio exploditur. 391

XXIII. Continentia melior castitate conjugali: sed possunt conjugati esse continentibus meliores. Obedientiae bonum majus quam continentiae. Obedientior conjugata minus obedienti virgini praeponenda. Obedientia mater omnium virtutum. 392

XXIV. Nuptiarum bonum apud Christianos triplex. Conjugati antiqui obedientiam in opere, continentiam in habitu tenuerunt. 394

XXV. Manichaeorum de Patribus Veteris Testamenti calumniae refutatae. 395

XXVI. Continentes hujus temporis non abjecte sentiant de sanctis patribus conjugatis. Virginitas humilitate tuenda. Ibid.

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Sancta Virginitate Liber Unus.—Dicit primum de praestantia sacrae ac Deo dicatae virginitatis, cui fecunditatem conjugalem jam non posse ullam comparari 1370 demonstrat. Duobus subinde occurrit, contrariis erroribus: alteri culpantium nuptias, alteri eas aequantium virginitati: illorum scilicet putantium nuptias ex obliquo et tacite damnatas ab Apostolo dicente ad Corinthios, Tribulationem tamen carnis habebunt hujusmodi; ego autem vobis parco; istorum vero, quia ad eosdem scribit, Existimo itaque hoc bonum esse propter praesentem necessitatem; contendentium perpetuam continentiam propter saeculi hujus vitam, non propter futuram commendari. Postea Christi virgines humilitatem, qua tam excellens conservatur earum munus, habere jubet, atque ad eam quam maxime sectandam multa et gravi oratione adhortatur. 395-398

Caput Primum. Virgines conjugatos sanctos patres non contemnant. 397

II. Virginis filius et virginum sponsus Christus. Ecclesia sicut Maria, et mater et virgo est. Ibid.

III. Cognatio spiritualis cum Christo propinquitati ejus carnali praeponenda. Ibid.

IV. Virginitas Mariae voto dicata Deo antequam de concipiendo Christo audisset. 398

V. Virginum omnium decus est unius Virginis partus. Virgines et ipsae spiritu matres Christi. Ibid.

VI. Sola Maria corpore ac spiritu simul virgo et mater. 399

VII. Virginitati nulla fecunditas conjugalis comparanda. Ibid.

VIII. Virginitas inde honorata, quia Deo dicata. 400

IX. Virginitas amissa nulla carnis fecunditate compensatur. Ibid.

X. Nec virginitati conferendum conjugium quia virgines parit. 401

XI. Virgines ideo laudatae, quia Deo dicatae. Ibid.

XII. Virgines sacrae non corporali, sed spirituali fecunditate Ecclesiae nascuntur. Bonum conjugii quam inferius bono sanctae virginitatis. Ibid.

XIII. In eos qui putant continentiam non prodesse nisi ad praesentem vitam. Ibid.

XIV. Virginitas non praecepto, sed consilio commendata ad promerendam singularem gloriam in vita futura. 402

XV. Consilium datur non nubendi, non praeceptum. 403

XVI. Tribulatio carnis in conjugio, quae sit. Ibid.

XVII. In eos qui ab Apostolo damnatas ibi nuptias putant. Scripturae aliquod mendacium tribuere quam perniciosum. 404

XVIII. Virginitas sic praeferatur, ut non nuptiae damnentur. Ibid.

XIX. Errores duo contrarii de virginitate et conjugio. 405

XX. Apostoli dictum, Ego autem vobis parco, perperam trahi ad nuptiarum damnationem. Ibid.

XXI. Virginitatis laudem et meritum esse majus, cum nuptiae non tanquam malae devitantur. 406

XXII. Virginitas non propter hanc vitam, sed propter futuram diligenda ostenditur ex Apostolo. 407

XXIII. Idipsum probatur ex verbis Domini. 408

XXIV. Item ex verbis Isaiae. Ecclesia regnum coelorum cur appellata. Ibid.

XXV. Isaiam loqui de aeterno praemio spadonibus promisso. 409

XXVI. Objectio de denario omnibus reddendo, contra diversitatem praemiorum. 410

XXVII. Virginum gloria futura major et propria quaedam in coelis gaudia. Sequi Agnum quocumque ierit proprium est virginum. Ibid.

XXVIII. Quousque sequi Agnum omnes possunt. 411

XXIX. Quo cum sequuntur solae virgines. Invidentia in coelis propter praemiorum differentiam nulla. 411-412

XXX. Hortatur ad virginitatem ut ad opus supererogationis, non praecepti. 412

XXXI. Humilitas maxime virginibus commendanda. Humilitatis mensura cuique data. Superbia mater invidentiae. Ibid.

XXXII. De humilitate praecepta Domini et exempla. 413

XXXIII. Humilitas Christianis, sed maxime virginibus custodienda. 414

XXXIV. Innuptas viventes contra propositum non spectat praesens adhortatio ad humilitatem. 415

XXXV. Humilitatem Christus a se disci jubet. 416

XXXVI. Humilitatis doctrina facile audita a peccatoribus. Virginibus multo magis audienda. Ibid.

XXXVII. Humilitatis exemplum in ipso Domino propositum virginibus. 417

XXXVIII. Timor ipsis virginibus necessarius, non timor saecularis aut servilis, sed timor Dei castus. 418

XXXIX. Spiritus sancti locus cor humiliatum. Justis ex cadendi periculo ratio sese humiliandi. 419

1371 XL. Justis miscentur casuri, ut ex horum casu timor augeatur. Justus non putet modicum sibi dimissum, ut modicum diligat. Dimissum deputet quidquid mali a se non est commissum. 420

XLI. Prima humilitatis cogitatio, virginitatem haberi ex Dei dono. Praecepta non fieri nisi eo dante qui praecipit. Obedientia et poenitentia pariter dona Dei. Ibid.

XLII. Continentia item et sapientia nonnisi a Deo praestantur. 421

XLIII. De ipso Dei dono ne se extollant virgines. 422

XLIV. Quid cogitandum virgini, ut veraciter se non audeat mulieri vel conjugatae praeferre. Ibid.

XLV. Fructus centenus, sexagenus et tricenus varie intellectus. 423

XLVI. Vita communis sanctimonialium excellentior. Ibid.

XLVII. Ut non infletur virgo, cogitet se forte non posse pro Christo pati, quod possit conjugata. 424

XLVIII. Alia humilitatis occasio, quod nullus hic sit sine peccato. Ibid.

XLIX. Virgines irreprehensibiles purgatione peccatorum et humili confessione. Mortifera securitas peccandi spe veniae confitentibus promissae. 425

L. Peccata parva quae subrepunt vigilantibus, superbia crescunt, humilitate perimuntur. Si quis forte hic sine peccato, quanto magnus est, tanto magis humiliat se. 425-426

LI. Virginitatis custos Deus qui eam dedit, apud humiles quiescit. 426

LII. Humilitas virginibus qua ratione exercenda. Ibid.

LIII. Virgines quanto sanctiores, tanto sint humiliores. 427

LIV. Sponsum toto corde ament. Ibid.

LV. Quanta felicitate ac securitate amatur sponsus. 428

LVI. Conclusio operis. Ibid.

Admonitio In Librum De Bono Viduitatis. 429-430

S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi, De Bono Viduitatis Liber, Seu Epistola Ad Julianam Viduam.—Viduas hic docet et exhortatur. Primum docendo probat sanctae viduitatis professionem nuptiis anteponendam; nuptias tamen secundas, imo et tertias et quotaslibet licitas esse, nec unquam malas; et nubentes quidem post votum viduas sive virgines merito damnari; ipsas autem earum nuptias nec haberi pro adulteriis, nec dirimi oportere. Merita viduarum ex ipso robore continentiae ac pietatis pensari vult; ideoque biviram univirae viduae aliquando jure praeferri demonstrat. Postea exhortando monet Julianam, ut in primis continentiam suam beneficio Dei tribuat, caveatque ab sermunculis, qui serpere coeperunt, hominum quorumdam inimicorum gratiae Christi. Jubet ut suum omne studium cum filia virgine et cum socru vidua impendat ad placendum Deo: delicias spirituales habeant carnalium deliciarum loco; et famam denique suam custodire non negligant. 429-432

Caput Primum. Rogatus a Juliana scribit de professione viduitatis. Apostoli de hac re doctrinam exponit. 431

II. Innuptae apud Apostolum non solae virgines, sed etiam viduae. Ibid.

III. Bonum viduitatis majus quam conjugii, quod tamen vere bonum. Conjugii fides, et alia ejus bona, licet viduitate minora. 432

IV. Viduitatis professione non damnari Secundas nuptias. Cataphrygarum et Novatianorum error a Tertulliano propalatus. 433

V. Honestum dici viduitatis bonum quia honestius, non ut turpe putetur conjugium. 434

VI Nuptas etiam corpore sanctas esse, licet minus quam innuptas. Bonum viduitatis non minuitur laudato bono conjugii, sed augetur. An beatior Anna vidua, quam Ruth bis nupta. Ibid.

VII. Sanctae feminae tempore legis non concupiscentia, sed obedientia compellente nubebant. 435

VIII. Nuptiae et secundae et primae hoc tempore, nisi incontinentia sit impedimento, contemnendae Nuptiae olim legis obsequium, nunc infirmitatis remedium, et humanitatis solatium. 436

IX. Nubere post continentiae votum, damnabile est; non tamen damnandae tales nuptiae. 437

X. In eos qui lapsarum a sancto proposito nuptias adulteria esse dicunt. Ecclesia tota virgo. 438

XI. Lapsus a sancto proposito malus, nuptiae tamen lapsarum bonae. 439

XII. Nullas quotaslibet nuptias damnandas esse. Ibid.

XIII. Viduam biviram aliquando esse praeferendam univirae. Viduarum merita ex ipsius continentiae viribus pensanda. 440

XIV. Comparatio alia inter triplices viduas. Julianae viduae tria exoptat quae Annae fuerunt bona. 440

1372 XV. Epilogus superiorum. 441

XVI. Pars opusculi secunda pertinens ad exhortationem. Continentiam esse donum Dei. 442

XVII. Contra Pelagianos, liberum arbitrium sic defendentes, ut negent Dei gratiam. 443

XVIII. Exhortationis vires esse ex gratia. 444

XIX. Exhortatur ad viduitatis bonum. Ut tota intentio Julianae viduae sit ad placendum Deo. Demetriadis virginis aviaeque ipsius, perinde atque matris, vult esse unum studium Deo placendi. 445

XX. Illecebrae saeculares quae tam cito deficiunt contemnendae. 447

XXI. Deliciae spirituales viduis sint loco carnalium. Ibid.

XXII. Famae bonae cura. 448

XXIII. Continentes perseverent, et aliis persuadeant continentiam. Conclusio. 449

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Conjugiis Adulterinis Ad Pollentium Libri Duo. 451-452

Liber Primus.—Tractantur quaestiones potissimum duae. Prima est in illud ad Corinthios, His autem qui sunt in conjugio praecipio . . . . mulierem . . . . si discesserit, manere innuptam, etc., quod Apostoli praeceptum Pollentio quidem videtur pertinere ad mulieres recedentes a viris praeter fornicationis causam, hisque solis prohibitum nubere alteri viro: contra autem Augustinus eas tantum spectare contendit, quae a viris fornicationis causa recesserint, atque praeter hanc causam recedere non permissum. Secunda quaestio est circa illud item ad Corinthios, Caeteris autem ego dico, non Dominus, etc. Hoc monendo dictum ab Apostolo docet Augustinus, ut scilicet fideles conjuges in relinquendis infidelibus permissa licentia non utantur; Pollentius contra sentit vetium ibi esse a Paulo ne conjuges etiam infideles dimittantur a fidelibus. Attingitur postremo quaestio de Catechumenis in ultimo vitae constitutis, an iis nec petentibus, nec pro se respondere valentibus prosit baptizari. Ibid.

Caput Primum. In loco Pauli dissensus Pollentii et Augustini, an citra causam fornicationis discedere liceat conjugi sine nuptiis manere volenti. Ibid.

II. Non licere conjugi discedere nisi ex fornicationis causa. Ibid.

III. Locus Apostoli de muliere quae a viro fornicante discedit, intelligendus. 453

IV. Apostolus male intellectus de muliere ob continentiae placitum discedente. Ibid.

V. Refutatur illa interpretatio Apostoli. 454

VI. Pollentii sententia, mulieri ab adultero discedenti nuptias cum alio non esse praecepto vetitas, sed esse tantum propter opprobrium vitandas. 454

VII. Praecipi ut innupta maneat etiam quae ab adultero discedit. 455

VIII. Parem esse in ea re formam viri et mulieris. Ibid.

IX. Objectio Pollentii ex loco Matthaei. Refellitur ex simili loco Jacobi. Peccata ignorantium. Ex Marco et Luca Matthaeus intelligendus. 456

X. Matthaei locus tractatus in libris quos legit Pollentius, quomodo habeat. 457

XI. Alius Matthaei locus subobscurus, sed ab evangelistis aliis explanatus. 458

XII. Mulier ob fornicationem dimissa non cessat esse uxor ejus qui dimisit. 459

XIII. Dimittere infideles conjuges non licere sentit Pollentius; licere, sed non expedire dicit Augustinus. Ibid.

XIV. Multa non jussa praescripto legis, facienda sunt consilio charitatis. Ibid.

XV. Licita quaedam quae non expediunt. 460

XVI. Licitum quod non expedit, differt ab illicito, ita ut illud si fiat, non sit peccatum, quamvis non sit faciendum. 461

XVII. Unde differt id quod licet et non expedit, ab eo quod ideo non expedit quia non licet. Dimittere conjugem infidelem, nec vitat nec jubet Christus, monet Paulus ne fiat. Ibid

XVIII. Cur sicut Israelitis uxores alienigenas, non ita Christianis infideles jubetur deserere. Consilium Pauli tanquam Christi accipiendum. Id quod licet, quandoque expedit, quandoque non. Discessio ab infideli conjuge non prohibita praecepto legis, sed consilio charitatis. 462

XIX. Consilium non nubendi, de eo esse quod amplius expedit; at consilium non dimittendi infidelem, de eo esse cujus contrarium non expedit. 464

XX. De conjugibus infidelibus non dimittendis consilium Apostoli est, non praeceptum. Monitum hic loci de re libera esse, alia tamen esse monita Apostoli 1373 de re imperata.

XXI. De conjugiis cum infidelibus, Pollentii sententia discutitur. Aliam esse quaestionem de jam conjunctis, aliam de conjungendis. De jam conjunctis non de jungendis agi in loco Apostoli citato. Illicita et vetita a Domino nunquam expedit facere. 465

XXII. Dimissa adultera alteram ducens, ut christianam faciat, moechatur. 467

XXIII. Adulterinum conjugium inire, ut femina fiat christiana, non licet. Ibid.

XXIV. Continentiae votum nulla spe compensationis rumpendum. 468

XXV. Consilium Apostoli in iis quae praecepta non sunt audiendum. Quaestio de conjugiis difficillima. Alia quaestio Pollentii. Ibid.

XXVI. Catechumenis in ultimo vitae an dandus Baptismus non petentibus, nec pro se respondere valentibus. Opinio quorumdam negans rejicitur, nec tamen damnatur. 469

XXVII. Ut intelligendum dictum Domini, Ne detur sanctum canibus. 470

XXVIII. Baptismus in casu proposito dandus catechumenis etiam adulterina conjugia retinentibus. Reconciliationis poenitenti dandae in periculo mortis eadem ratio. Ibid.

Liber Secundus.—Redarguitur Pollentius, adulterio putans perinde atque morte solvi conjugium, eoque trahens illud Apostoli ad Corinthios, Quod si mortuus fuerit vir ejus, liberata est; ut mortuum hoc loco velit etiam adulterum intelligi. Argumenta deinde ejus reliqua diluuntur, et varia quae suboriri timet incommoda, nisi repudiata adultera ducere alteram viro liceat, refutantur. 471-472

Caput Primum. Hujus libri occasio. Ibid.

II. Pollentii sententia, nubere alteri vetitum esse conjugi, si a non fornicante, non autem si a fornicante discesserit. Mortuum in loco Pauli intelligendum etiam fornicantem sentit. Ibid.

III. Refellitur Pollentius. Ibid.

IV. Fornicationem pro morte conjugale vinculum solvente deputare, quam absurdum. Ibid.

V. Conjugii vinculum morte resolvi, non autem fornicatione et separatione conjugum. 473

VI. Reconciliatio post adulterium cum conjuge resipiscente quam conveniens christiano. Ibid.

VII. Mariti saevientes in uxores adulteras, cum sint et ipsi adulteri. 474

VIII. Viri adulteri gravius puniendi quam adulterae uxores. Lex Antonini, viros impudicos aeque ac mulieres damnari volentis. Virorum impudicitia pejor. 474-475

IX. Nolens reconciliari adulterae uxori non potest alteri nubere. 476

X. Incontinentium querelas adversus legem Christi vetantis alteri nubere dimissa adultera, frustra objectari. Si incontinentium querelae admittantur, permittenda adulteria in multis casibus. Justior videbitur querela mulieris praeter fornicationem dimissae et nubere alteri cupientis. Ibid.

XI. Objectio alia Pollentii, ut saltem filiorum gignendorum causa liceat alteram ducere, dimissa adultera. 478

XII. Nuptias hoc tempore filiorum causa iis tantum eligendas esse, qui se continere non possunt. Ibid.

XIII. Nolentes reconciliari conjugibus adulteris, continentiam custodiant. 479

XIV. Objectio alia, hac sententia excludi benignitatem, ut mariti velint puniri adulteras, quibus mortuis ducere alias possint. 480

XV. Mariti ad parcendum adulteris uxoribus, non licentia libidinis, sed cura pietatis adducantur. 481

XVI. Objectatur incontinentem, si adulterae uxori suae mortem accusando procurarit, veniam accepturum per Baptismum aut reconciliationem, quae sibi alioquin perpetuo adultero denegarentur. Graviora contra Pollentii opinionem excogitari posse, quam quae ab illo objectantur incommoda. 482

XVII. Incommodum aliud contra Pollentii sententiam. 483

XVIII. Continentia servanda aut conjugalis aut excellentior. 484

XIX. Conjuges divortio separatos a conjugibus hortatur ad continentiam. 485

XX. Viri mulieribus praeire in pudicitia debent. Continentiam clericorum qui electi sunt inviti proponit viris nolentibus in divortio se continere. 486

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Mendacio Liber Unus.—Quid sit mendacium, et utrum aliquando admittendum sit, exemplis momentisque 1374 rationum in utramque partem libratis disquiritur. Mendaciorum afferuntur octo genera, iisque discussis et omnino rejectis statuitur nunquam esse mentiendum. 487-488

Caput Primum. Materiae pertractandae difficultas. Ibid.

II. Joci non sunt mendacia. Ibid.

III. Quid sit mendacium. Ad mendacium an in loquente voluntas fallendi requiratur vel sufficiat. Ibid.

IV. Mentiri num aliquando prosit aut liceat. 489

V. Opinio affirmans mentiendum esse nonnunquam. Opinio negans esse unquam mentiendum. Exempla pro mendacio ex Veteri Testamento allata discutiuntur. Mentiendi exemplum ex Testamento Novo nullum suppetere. Timothei circumcisio non per simulationem facta. Petrus libenter correctus a Paulo. Auctoritatem mentiendi non magis communis vitae quam Scripturarum exemplis astrui posse. 491

VI. Mendacium esse iniquitatem, et mortem animae afferre, nec proinde admittendum pro cujusquam salute temporali. 494

VII. Nec pudicitiae corporalis causa mentiendum. Libido quid sit. 495

VIII. Neque mentiendum studio servandi alios ad vitam aeternam. 496

IX. Mendacium censent quidam adhibendum quo removeat homo stuprum quod ipse ab alio pateretur. Refellitur argumentum illorum, et exemplum. Aliena peccata non ei imputanda qui illa posset leviore suo peccato impedire. Peccantibus non consentire qui eos non vult peccando cohibere. Vitare peccatum quisque debet levius potius quod suum, quam quod gravius alienum. Annon mentiendum ut vitetur immunditia corporalis. Mendacia quae alios laedunt, non admittenda, ut immunditia corporalis vitetur. 497

X. Mendacium in doctrina religionis nunquam adhibendum. 500

XI. Mendacia etiam removenda quae aut alteri obsunt, aut ipsi mentienti. Mentiens et mendax differunt. 501

XII. Mendacium quod et nulli obest, et alicui prodest, an adhibendum. An mendacia quaedam honesta, quae nonnulli prosunt et nulli obsunt. Mentiri annon semper sit falsum testimonium dicere. Ibid.

XIII. An mentiendum ne prodatur vel homicida, vel innocens quaesitus ad mortem. Firmus episcopus Thagastensis, nec vult mentiri, nec ut hominem quaesitum prodat, tormentis adduci potest. Quid respondeat interrogatus et sciens ubi sit ille qui ad mortem quaeritur. 503

XIV. Mendaciorum octo genera. 505

XV. Auctoritates divinae, quibus mendacium prohibetur, aliaque praecepta ex factis sanctorum intelligenda. Praeceptum praebendi alteram maxillam percutienti. Praeceptum non jurandi omnino. Praeceptum non cogitandi de crastino. Praeceptum ne apostoli secum aliquid portent in via. 506

XVI. Os duplex, vocis et cordis: de quo ore dictum sit, Os quod mentitur, etc. Os cordis etiam in Evangelio monstratum. An vetitum id tantum mendacium, quo alicui detrahitur. Sensus triplex in loco Ecclesiastici (cap. 7, V\. 14) . 508

XVII. Psalmi 5 versiculus 7 tripliciter quoque intellectus. Praeceptum vetans falsum testimonium dici, quomodo intelligendum. 510

XVIII. Quomodo accipiendus alius Scripturae locus. Disquisitione praecedenti in utramque partem quid hactenus inventum. Error mala metiens ex cupiditate et ex consuetudine. Vita nostra duplex. Peccata minora etsi non propter utilitatem temporalem, an saltem propter sanctitatem servandam admitti possint. 511

XIX. Tria servanda sanctitatis causa: pudicitia corporis, castitas animi, et veritas doctrinae. 514

XX. Pudicitiae corporalis causa non mentiendum. Fides unde dicta. Castitas animi. 515

XXI. Epilogus praedictorum. Mentiendum nunquam ullo mendacii genere ex octo recensitis. Defensores mendacii quam caeci. 516

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Contra Mendacium Ad Consentium Liber Unus.—Respondet Augustinus ad scripta quae ipsi consideranda misit Consentius, de adhibendo usu mendacii ad detegendos latentes Priscillianistas, qui se catholicos mentiuntur: docetque nec mendaces per mendacia, nec blasphemos per blasphemias quaerendos esse. Refellit Priscillianistarum errorem illum, in Dictinii praesertim libro, cui titulus Libra, 1375 repertum, quo ipsi dogmatizant, ad occultandam religionem religiosos debere mentiri. Quae ex divinis Libris in hujus erroris sui patrocinium testimonia proferunt et exempla, contendit partim non esse mendacia, partim etiam quae sunt, non esse imitanda. Solvit difficultatem de compensativis peccatis, ipsum quoque improbans mendacium, quod ad tuendam salutem cujusquam seu temporalem seu aeternam utile ac necessarium videatur. Denique nunquam omnino mentiendum, in iis maxime rebus quae ad doctrinam religionis pertinent, inconcusse tenere Consentium jubet et adversus haereticos defendere. 517-518

Caput Primum. Mendaciis qui abutuntur ut lateant, non esse de latebris suis eruendos nostris mendaciis. Ibid.

II. Priscillianistarum error de mendacii usu ad latendum alienis. Sententia hac Priscillianistarum auferri omnino martyria. 519

III. Mendacium catholicorum ut haereticos capiant, perniciosius fore quam haereticorum ut Catholicos lateant. Exemplo res demonstratur. Priscillianistas capere per mendacium velle, est cum ipsis depravari. 520

IV. Mentienti in uno, non haberi fidem in aliis. 523

V. Priscillianistam tolerabilius mentiri occultando haeresim suam, quam catholicum occultando veritatem. Catholici si se mentiantur esse Priscillianistas, pejus faciunt quam Priscillianistae se catholicos esse mentientes. 523

VI. Negare Christum coram hominibus vel mendaciter et ficte, nunquam licet. Objectio. Responsio. Confutantur itidem quae objectari possunt. Corde credere non sufficit, nisi et ore non negetur Christus. Ut intelligendus Psalmus XIV, V\. 3, ubi laudatur loquens veritatem in corde. Item Apostolus praecipiens ut loquamur veritatem cum proximo. Veritatem non veri praedicantes tolerati, non falsitatem annuntiantes. 525

VII. Mendacium nulla velut bona intentione admittendum. Facta alia ex fine vel bona vel mala redduntur, alia sunt per se peccata; haec nullo quasi bono fine facienda. 527

VIII. Peccatum esse ex intentione aliud alio levius; non tamen faciendum levius, quod saepe alterius generis peccato gravius est. 529

IX. Peccata compensativa nec ipsa admittenda esse. Factum Loth offerentis filias suas constupratoribus Sodomitis. Exemplum Loth timore tunc perturbati non imitandum. Nec exemplum David prae ira jurantis. Quid David, quidve ipsi Loth faciendum fuerat. Loth a peccato defendi quomodo vix possit. Facta a sanctis non omnia in mores transferenda. 530

X. Exempla pro mendacio quaesita in Scripturis expendenda. Aliud est occultare veritatem, aliud proferre mendacium. Abraham et Isaac defenduntur a mendacio. Factum Jacob non esse mendacium. Tropi non sunt mendacia. Metaphora. Antiphrasis. Tropi in Scripturis quare. 532-533

XI. Tripartita ratio disputandi adversus eos qui Scripturas divinas mendaciis suis adhibere patronas volunt. 535

XII. Exempla mentiendi quaedam ex veteribus Scripturis vere talia, ex Novo autem Testamento nulla proferri. Simulatio Petri et Barnabae merito reprehensa a Paulo. Non mendaciter observatae a Paulo Legis quaedam caeremoniae. Paulus non mentiendo, sed compatiendo omnibus omnia factus. Mendacium quid sit. 536

XIII. Discutiuntur loca Evangelii quae videntur patrocinari mendacio. Christus figurate nescire se finxit quod sciebat. Item prophetice et figurate se finxit longius ire. 537

XIV. Exempla Scripturae veteris, si quae ibi narrantur hominum mendacia, non esse imitanda. Ut non imitanda Judae fornicatio, ita nec mendacium Thamar. 538

XV. Mendacium semper esse injustum, cum sit peccatum et veritati contrarium. In Hebraeis obstetricibus et in Raab non remunerata fallacia, sed benevolentia. 539

XVI. Sitne boni hominis aliquando mentiri pro alterius salute. 541

XVII. Obstetrices Hebraeae et Raab num fecissent melius, nolendo mentiri. Regula ad quam redigenda quae ex Scripturis proferuntur velut exempla mentiendi. Ibid.

XVIII. An mentiendum ut aegro celetur quod ei mortem afferret. Non timendum ne homicida dicatur 1376 veritas. Permisso mendacio in proposito casu, quam difficile mendaciis fines figuntur ne succrescant usque ad perjuria et blasphemias. Acute contra mendacii doctores. 543

XIX. Ut periclitanti subveniatur si non committendum stuprum, ita nec loquendum mendacium. Si aliquo modo permittuntur mendacia, metuendum ne usque ad perjuria et blasphemias progrediantur. Pejerare et blasphemare qua ratione differant. 544

XX. An saltem pro aeterna hominis salute mentiendum. In salutis aeternae periculo, sicut non debet homini subveniri per stuprum, ita nec per mendacium, quod vere peccatum est. 546

XXI. Epilogus. 547

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Opere Monachorum Liber Unus.—Aurelii episcopi Carthaginensis impulsu Augustinus monachorum causam qui se suis manibus transigebant, defendit adversus alios ejusdem professionis nonnullos, qui ex oblationibus religiosorum sic volebant vivere, ut nihil operantes, se potius evangelica praecepta de victu et vestitu non curando implere jactarent. Ac primum demonstrat apostolum Paulum dedisse servis Dei praeceptum et exemplum faciendi operis corporalis, quo victum et vestitum sibi procurarent. Deinde ostendit evangelica illa praecepta, unde suam monachi illi, non solum desidiam, sed etiam arrogantiam fovebant, apostolico praecepto et exemplo non esse contraria. Ad extremum, crinitos monachos reprehendit, atque ut ne comam contra praeceptum apostolicum nutrire pergant, obsecrat et exhortatur. 547-548

Caput Primum. Ad scribendum hoc opus impulsus est ab Aurelio. Monachorum qui operari nolunt, opinio de sensu Apostoli jubentis operari. Opponunt Evangelii praeceptum de non curando corporali victu. Ibid.

II. Refelluntur, quia ut sensum Evangelii ex aliis et aliis verbis Domini habent, ita locum Apostoli ex aliis ejus dictis intelligendum esse non attendunt. 550

III. Pauli praeceptum de corporali opere esse probatur ex circumstantia lectionis. Exemplo suo Paulus docuit quid praeceperit. 551

IV. Pauli sententia ex aliis ejus Epistolis declarata. 552

V. Apostolis permissum mulieres sibi ministrantes secum habere exemplo Christi. Ibid.

VI. De Evangelio vivere non solis apostolis, sed et aliis concessum a Christo. 553

VII. Potestatem non operandi datam apostolis, esse intelligendam de opere corporali. 554

VIII. Apostolum manifeste loqui de opere manuum. 555

IX. Apertius et clarius id esse ex consequentibus. 556

X. Ex Evangelio cur non vivit Paulus. Ibid.

XI. In hac re, ut in aliis, Paulus ex compassione se infirmis accommodat. Quomodo sine fictione et fallacia factus est quasi sub lege et quasi sine lege. Timet ne Evangelium, si ex eo vivat, venale putetur ab infirmis. 557

XII. Infirmorum periculis tremefactus eligit laborare, quam de Evangelio vivere. 558

XIII. Quod erat opus corporale Apostoli. Opera honesta ad victum comparandum. 559

XIV. Quando soleret Apostolus operari monachorum otium. 560

XV. Paulus praecipiens operari servos Dei, non vult tamen eorum necessitates minus curari a fidelibus. Labor servis Dei eligendus qui animo libero exerceatur, sine cura et cupiditate. 561

XVI. Paulus vult a fidelibus suppleri necessitates servorum Dei, qui victum sibi propter occupationes vel infirmitates comparare non valent. Ministerium in sanctos, quo supplentur carnalia iis a quibus vicissim accipiuntur spiritualia. Paulo obediant et servi Dei laborando, et boni fideles eorum necessitates supplendo. 562

XVII. Obtendunt pigri vacare se orationi, psalmis, lectioni et verbo Dei. Inter laborandum licere psallere. Lectionem non prodesse, nisi fiat quod legitur. 564

XVIII. Erogandi verbi Dei obtentu nolentes laborare castigantur. Paulus ad erogandum verbum certa tempora constituit, et alia ad laborandum. Optima gubernatio ut omnia ex ordine gerantur. 565

XIX. Operatum esse Paulum opus vere corporale. 566

XX. Objectio an caeteri apostoli non laborantes ac de Evangelio viventes peccarint. Responsio. Praeceptum operandi eos spectare qui non evangelizant. 567

XXI. Qui vacare volunt, ii plerique ex inope ac laboriosa vita conversi sunt. Ibid.

1377 XXII. Contra otiosos et verbosos, qui exemplo et verbo alios avocant a labore. 568

XXIII. Evangelium non recte intellectum a pigris. Jocose deridentur ignavi. Monachi sese includentes, ut a nullo videantur per multos dies. Evangelicum praeceptum non cogitandi de crastino concordare cum Apostolo. 569

XXIV. Aliquid in crastinum reponere non prohiberi per Evangelium. 571

XXV. Negotia priora reliquisse quid prosit, si adhuc laborandum. Communis vitae charitas. Operari decet etiam qui ex vita excelsiore convertuntur, sed multo magis qui ex vita humiliore. Ibid.

XXVI. Quomodo intelligendum praeceptum illud, ut ne solliciti simus de cibo et vestitu. Quomodo accipiendum illud, de volatilibus coeli et liliis agri. 573

XXVII. Utendum industria nostra, ne Deum tentare videamur. 574

XXVIII. Graphice describit monachos otiosos et vagos. 575

XXIX. Occupationes Augustini. Mallet more monachorum operari certis horis. 576

XXX. Timet ne desidia malorum pigrescentes boni corrumpantur. 577

XXXI. In monachos crinitos. 578

XXXII. Perversa interpretatio Scripturae per crinitos monachos. Paulus apostolus summam castitatem professus. Praeceptum viris de non velando capite. Mens per virum, concupiscentia per mulierem figurata. 579

XXXIII. Bonos quosdam crinitos rogat ut capillos radant. 580

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Divinatione Daemonum Liber Unus.—Divinationes daemonum et quae ad eorum cultum pertinent, non ideo recte fieri, quia nisi Deo sinente non fiunt. Unde sint illae daemonum divinationes, curve interdum verae, licet plerumque falsae. 581-582

Caput Primum. Occasio scribendi hujus libri. Non statim rectum quod Deus permittit. In rebus etiam ad religionis cultum pertinentibus permitti a Deo quae ipsi displicent. Ibid.

II. Sacrificia paganorum non ideo putanda bona, quia ea fieri Deus non impedivit. Permissa esse ab omnipotente, quae ab eodem justo improbarentur. Pontificales libri sacrorum profanorum. Quid hactenus compertum, quid tractandum deinceps. 583

III. Daemonum divinatio tribus ex causis. Acrimonia sensus, celeritate motus, et diuturna rerum experientia praepollent. Non ideo daemones praeponendos esse hominibus. 584

IV. Mira quaedam etsi daemones faciunt contemnendi. 585

V. Unde daemones praenuntient ventura. 586

VI. Divinatio daemonum quam distans ab altitudine prophetiae divinae. Daemones plerumque falli et fallere. Quomodo falluntur. Quomodo fallunt. Ibid.

VII. Cur daemones ipsorum mala vel sileant, vel praedicant interdum. 587

VIII. Daemones praedicere quaedam vera ex oraculis prophetarum potuisse, nihil tamen ausos dicere contra Deum verum. 588

IX. Daemonum cultus unius Dei cultui cessuros praedictum a prophetis. 589

X. Paganorum reliquiae frustra jactant doctrinam et sapientiam suam. 590

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Cura Pro Mortuis Gerenda Ad Paulinum Liber Unus.—Interrogatus a Paulino episcopo Nolano, utrum sepultura quae fit in memoriis martyrum, spiritibus mortuorum aliquid prosit, ostendit in primus nihil mortuis ipsis obesse, etiamsi eorum corporibus omnino negetur sepultura. Locum autem sepulturae non per se prodesse quidquam, sed per occasionem duntaxat, dum ex illius recordatione movetur et crescit affectus precantium pro defunctis. Curam sepulturae ex humani cordis ad carnem suam affectu venire, eamque merito a sanctis martyribus, cum ad felicitatem aut miseriam nihil intersit, contemptam fuisse. Hinc de mortuis dicit, qui narrantur viventibus apparuisse, ut suis corporibus sepultura praeberetur. Quomodo visa illa fiant, docet variis exemplis. Ad extremum, inquirit an mortui curis intersint ac rebus humanis. 591-592

Caput Primum. Paulini quaestio, an mortuo prosit quod apud sancti alicujus memoriam sepelitur. Sententia ipsius est prodesse. Difficultas contra ab eodem proposita discutitur. Ex genere vitae quam quisque gesserit, effici ut prosint vel non prosint quae fiunt pro defunctis. Ibid.

1378 II. Quid conferat honos sepulturae. Sepultura corporum Christianis si fuerit negata, nihil adimit. 593

III. Funeris et sepulturae cura quare laudabilis. 595

IV. Sepulturae locus mortuo non per se, sed per occasionem prodest, dum admonet ut oretur pro illo. 596

V. Locus per occasionem quantum prosit. 597

VI. Corpora martyrum exusta, et cineres Rhodano inspersi. Ibid.

VII. Cura sepulturae ex naturali affectu erga corpus. 598

VIII. Martyres sepulturae curam contempserunt. 599

IX. Officium sepulturae cur laudatum in Scripturis. 600

X. Mortui quidam apparent, ut sibi sepultura praebeatur: quomodo haec visa contingant. Ibid.

XI. Visorum in somnis exempla duo. Pater defunctus apparet filio. Augustinus ipse in vivis agens apparet in somnis Eulogio rhetori, et locum Ciceronis exponit. 601

XII. Visa phreneticorum. Visum Curmae curialis. 602

XIII. Mortuorum animae non intersunt rebus viventium. 604

XIV. Objectio adversus superiora. 605

XV. Mortui quomodo sciant quid hic agatur. Ibid.

XVI. Martyres adesse nonnullis adjuvandis. Quomodo martyres adsint periclitantibus, negat se posse definire. 606

XVII. De Joanne monacho. 607

XVIII. Obsequia solemnia defunctorum, altaris, orationum et eleemosynarum sacrificia. Sepulturae ofcium. 609

Admonitio In Librum De Patientia. 609-610

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Patientia Liber Unus.—Principio distinguit Augustinus patientiam veram a falsa. Hortatur deinde ad eam quae vera est, per quam pro aeterna vita et ex Dei amore mala sufferuntur, patientiam amplectendam. Docet postremo hanc patientiae virtutem, non liberi arbitrii viribus, sed divinae gratiae adjutorio tribuendam esse. 611-612

Caput Primum. Patientia Dei qualis. Ibid.

II. Patientia recta quaenam et quam utilis. Ibid.

III. Patientia iniquorum quanta. Ibid.

IV. Haec a vanis laudatur. Ibid.

V. Immanis tolerantia Catilinae ac latronum. 613

VI. Patientiam veram a falsa distinguit causa patiendi. Ibid.

VII. Pro aeterna salute quanta sufferre debent pii, si tanta pro temporali vita patiuntur mali. Non animae tantum, sed ipsi quoque corpori consulitur ferendo mortem et dolores. Ibid.

VIII. Patientiae usus in animo et in corpore. 614

IX. Patientia animi. Ibid.

X. Patientia in externis incommodis. Utraque patientia in martyribus. Patientiae majus certamen diabolo saeviente. 615

XI. Patientia sancti Job. Ibid.

XII. Job cautior Adamo. 616

XIII. Impatientia Donatistarum sibi manus afferentium, quando a Catholicis quaeruntur. Ibid.

XIV. Patientia bonorum. 617

XV. Patientia non venit ex liberi arbitrii viribus, sed ex divino adjutorio. Ibid.

XVI. Objectio: cur voluntatis vires non sufficiunt ad patiendum pro justitia, sicut pro injustitia. 618

XVII. Solutio: iniquos duritiem ex cupiditate, pios fortitudinem ex charitate habere. Patientiae falsae sufficit voluntas humana, non autem verae. Ibid.

XVIII. Ut charitas ex Deo, ita ex ipso patientia vera quae manat a charitate. 619

XIX. Si cupiditas ex mundo, quomodo ex humana voluntate. Quod quis non sit ex mundo, non naturae est, sed gratiae. 620

XX. Electio gratiae praevenit omnia merita bona. Gratia dat merita, non meritis datur. Ibid.

XXI. Gratiae et fidei dono etiam antiqui ante incarnationem justificati sunt. Sine fide nullus unquam justus fuit. 621

XXII. Ante gratiae electionem injusti omnes. 622

XXIII. Quomodo charitas verae patientiae, ita cupiditas fons malae patientiae. Ibid.

XXIV. Voluntatem malam esse posse etiam sine spiritus mali instigatione. Ibid.

XXV. Bona voluntas nonnisi ex Deo. 623

XXVI. Piorum patientia Dei donum. Schismaticorum patientia pro Christo an laudanda. Ibid.

XXVII. An haec eorum patientia sit Dei donum. 624

XXVIII. Dona filiorum haeredum et dona filiorum exhaeredatorum diversa. Ibid.

XXIX. Patientiae pauperum Christi merces aeterna. 625

Admonitio In Sermones De Symbolo Ad Catechumenos 625-626

1379 S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Symbolo Sermo Ad Catechumenos. 627-628

Caput Primum. Symbolum regula fidei. Symbolum ex Scripturis collectum est. Deus omnipotens. Parvuli exsuffiantur et exorcizantur. Ibid.

II. Filium Dei Dominum nostrum vere esse Deum et omnipotentem. Pater et Filius non dii duo, sed unus Deus. Filius omnipotens et aequalis a Patre genitus. Ibid.

III. Filii Dei nativitas humana ex virgine. Passio sub praeside Pilato. Nativitas Christi aeterna de Patre. Crucis supplicium cur electum a Christo. Patientiae merces non temporalis in praesenti, sed aeterna speretur in futuro saeculo. 630

IV. Sedere ad dexteram Patris, quid sit. Dextera Patris, beatitudo. 634

V. Spiritum sanctum esse Deum. Ibid.

VI. De sancta Ecclesia. 635

VII. Peccata etiam immania dimittuntur in Baptismo, et venialia in oratione dominica. Poenitentiae publicae actio propter immania peccata, non propter levia. 636

VIII. Peccata tribus modis dimittuntur. Ibid.

IX. De resurrectione carnis in vitam aeternam. Ibid.

De Symbolo Sermo alter Ad Catechumenos. 637-638

Caput Primum. Sacramenta celebrata circa catechumenos. Crucis signum. Examen et scrutinium. Arma contra diabolum, Symbolum et Crux. Professio catechumenorum, renuntiare se diabolo et pompis ejus. Arma diaboli, voluptas et timor. Arma nostra spiritualia, timor Dei castus et fides orationis. Ibid.

II. Spectacula circi fugienda: alia esse quae in Ecclesia cernuntur, spectacula salubria. Deterret a theatro Scandalistae. Amphitheatri cruenta certamina. Venatores cum ursis certantes. Ibid.

III. Omnipotentia Dei probatur ex creatione rerum de nihilo. Trinitas. Filium quoque esse Deum omnipotentem, aeternum et aequalem Patri. 640

IV. Idem contra Arianos confirmatur. Trinitatem totam esse Deum omnipotentem, Trinitas judex. Tota Trinitas omnipotens, immortalis et invisibilis. 641

V. Nativitas Filii ex virgine. Signa in Christi nativitate Infanticidium. Puer Jesus in medio doctorum inventus. Aquae in vinum conversio. 643

VI. De passione et resurrectione Christi. 644

VII. De ascensione Domini et sessione ad dexteram Patris. 646

VIII. Christus ad judicium in qua forma veniet. 647

IX. De Spiritu sancto. Adversus Arianos dicentes Patrem majorem, Filium minorem, Spiritum sanctum multo inferiorem. Refelluntur adhuc Ariani. 648

X. De remissione peccatorum. 649

XI. De carnis resurrectione. 650

XII. De vita aeterna. 651

XIII. Ecclesiae catholicae filios jubet cavere ab Arianis. 652

De Symbolo Ad Catechumenos Sermo Alius. Ibid.

Caput Primum. Pompae diaboli, quibus renuntiant baptizandi. Ibid.

II. Cultus idolorum reprehenditur. 653

III. Verus Deus abjectis diis falsis colendus. 654

IV. Nativitas Christi ex virgine secundum prophetiam Isaiae. Signa in Christi nativitate. Infantes jussu Herodis occisi fiunt martyres Christi. Homo iisdem quibus perierat gradibus reparatus. Ibid.

V. De Christi passione. Antidotum ex Christi sanguine. 656

VI. De sepultura ejus. Resurrectio quomodo tertia die. 657

VII. Christus ut homo, sedet ad dexteram Patris; ut Deus, ubique est. 658

VIII. Adventus Christi ad judicium qualis. Ibid.

IX. Tres personas esse unum Deum. Ibid.

X. Baptisma peccata omnia delet. 659

XI. Resurrectionis fides similitudine seminis suadetur. Ibid.

XII. Vitae aeternae felicitas verbis explicari non potest. Ecclesiae Dei inhaerendum. Ibid.

De Symbolo Ad Catechumenos Sermo Alius. Ibid.

Caput Primum. Catechumeni signo crucis et sacramentis variis ad Baptismum praeparantur. Renuntiationis professio. Ibid.

II. Fides praecedat, ut visionis merces sequatur. Omnes mali sumus. 661

III. De visione Dei. Moyses quomodo videbat Deum. 662

IV. Christi nativitas. 663

V. Passio. 664

VI. Resurrectio. 665

VII. Ascensio. 666

VIII. Secundus adventus ad judicandum. Ibid.

1380 IX. De Spiritu sancto. 667

X. De remissione peccatorum. Ibid.

XI. De resurrectione carnis. Ibid.

XII. De vita aeterna. 668

XIII. De sancta Ecclesia. Ibid.

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Sermo De Disciplina Christiana. 669-670

Caput Primum. Sermonis argumentum. Ibid.

II. Dicendum quid sit bene vivere. Praecepta bene vivendi uno brevi et aperto mandato comprehensa. Ibid.

III. Mandatum diligendi Deum et proximum. Proximus quis. Ibid.

IV. Quomodo diligere se debeat, cui jubetur diligere proximum tanquam se. 671

V. Quis perniciose diligat proximum. Belluinus homo. Ibid.

VI. Deus homini, ut beatus sit, diligendus. Pecunia non sic amanda, ut non sis paratus dividere cum proximo. 672

VII. Invidentia vitium diabolicum veniens ex superbia. Bene optantes egenti, nec tamen aliquid dantes. 673

VIII. Sarcina divitiarum minuenda, largiendo pauperi. Excusatio crudelis avarorum pietatis nomine velata. Ibid.

IX. Avarorum perniciosa colloquia cavenda. 674

X. Acute in caecos quosdam avaros. Quomodo praecipitur Deus amari tanquam pecunia. Tundens pectus, nec se corrigens, solidat peccata, non tollit. Ibid.

XI. Discere litteras spe commodi temporalis quam solemne est et quam vanum. 675

XII. Mors bona, si vita bona praecessit. 676

XIII. Auditores verbi, alii discentes, alii male excipientes. 677

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Cantico Novo Et De Reditu Ad Coelestem Patriam Ac Vitae Periculis Sermo Ad Catechumenos. 677-678

Caput Primum. Transitus a vetustate ad novitatem. Ibid.

II. Festinemus ad patriam. Navigii instructio. 679

III. De via terrestri ad patriam, et de jumento opportuno. 681

IV. De ambulantium multiplici genere. Ibid.

V. Quo discerni possit falsa praedicatio a vera. 682

VI. Manichaeorum error. Ibid.

VII. Error Arianorum. 683

VIII. Pelagianorum haeresis. 685

IX. Haeretici una voce confunduntur. Ibid.

X. Exhortatur baptizandos ut recta tendant ad patriam. 686

De Quarta Feria, sive De Cultura Agri Dominici Sermo. Ibid.

Caput Primum. De cultura agri Dominici. Juga boum quinque quid significent. Ibid.

II. Dominici agri seminatio, exaratio et rigatio. 687

III. Quod sanguine Christi rigamur. Quid sit, Amen, quod respondent qui sanguinem Christi accipiunt. 688

IV. Sanguis Christi quomodo accipiendus. Stephanus, Cyprianus, Laurentius, Perpetua et Felicitas. 689

V. Anima sanguine Christi dealbatur et decoratur. Christus in passione a Petro negatus. Ibid.

VI. De cavendis haereticis, praesertim arianis. 691

VII. Hortatur ut ament Ecclesiam et orent pro pace ac liberatione patriae. 692

De Cataclysmo Sermo Ad Catechumenos. 693-694

Caput Primum. Baptizatis superest labor et bellum contra vitia. Ibid.

II. De adjutoriis christiani militis. Ibid.

III. Aquae virtus in Baptismo. Effectus Baptismi adumbratus, ubi Christus ambulavit super aquas. Alia Baptismi figura in liberatione populi per mare Rubrum. Ibid.

IV. De mysteriis agni paschalis. 695

V. Virga Moysi devorans magorum serpentes, figura crucis Christi, cujus virtute haereses conteruntur. Donatistae expugnati, Maximianistae, Manichaei, Pelagiani, Ariani re utantur. 696

VI. Virgae et crucis Christi mysteria prosequitur. Sanctorum exempla omni hominum generi proposita. 698

Sermo De Tempore Barbarico. 699-700

Caput Primum. Poenitentiam amplectendam esse, cum Deus propter peccata flagellat, Flagello Dei omnes merito conteri. Ibid.

II. Poenitentia agenda, antequam succidatur arbor. Ibid.

III. Quare boni cum malis puniantur. 701

IV. Vitia quisque in suis castiget et puniat exemplo veterum. 702

V. Martyrum fortitudo, Perpetuae nominatim et Felicitatis. 703

VI. Patientia Job. 704

VII Parabola filii prodigi. Latus Christi apertum, ut 1381 omnes per illud intrent. 704

VIII. De cavenda ariana haeresi. 706

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Utilitate Jejunii Sermo. 707-708

Caput Primum. Jejunium Deo exhibere hominum est, non angelorum. Ibid.

II. Jejunium hominum est medium locum tenentium carnales inter et angelos. Ibid.

III. Jejunium necessarium ad carnem domandam. 709

IV. Manichaeorum error de pugna carnis et spiritus. Carnis pugna, poena peccati. Ibid.

V. Delectatio carnis aliquantum et a licitis refrenanda. Jejunium nostrum fine diversum a jejunio Paganorum, Judaeorum et haereticorum. Haereticis ut jejunium prosit redeundum ad Ecclesiam. 711

VI. Concordia membrorum corporis ad unitatem eos revocat. 712

VII. Paganorum ipsorum concordia in cultu litigantium deorum. Ibid.

VIII. Pagani Christianorum discordia avocari a christiana religione non debent. Charitas, vita, dissensio, mors. 713

IX. Agendum omnibus modis ut ad unitatem redeant haeretici. Piscatorum et venatorum officia diversa. 714

X. Similitudo docens pietatis esse, cum haereticis obstinatis non parcitur, ne pereant. 715

XI. Contra haereticos Ecclesiam dividentes. 716

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Urbis Excidio Sermo. 715-716

Caput Primum. Danielis exemplo confitentis peccata sua, redarguit eos qui de Urbis excidio murmurant contra Deum. Noe, Daniel et Job quos significent. Ibid.

II. Cur Deus non pepercit Urbi propter justos. Justi duobus modis. 717

III. In vastatione Urbis nihil gravius accidit calamitate Job. 718

IV. Cruciatus temporales cum gehenna comparati quam leves. 719

V. Justi Romae an non exstiterint, ut per ipsos Urbi parceretur. 720

VI. Quomodo Urbi Deus pepercit propter justos. Constantinopolis terrore imminentis sibi incendii emendata divinitus et servata. 721

VII. Ut Constantinopolis, ita et Roma a Deo correpta potius quam perdita. 722

VIII. Tribulationis temporalis utilitas. 723

Appendix Tomi Sexti Operum S. Augustini, Continens Subdititia Quaedam Opuscula. 723-724

Admonitio In Librum Viginti Unius Sententiarum. 725-726

Viginti Unius Sententiarum sive Quaestionum Liber Unus. Ibid.

Sententia prima. Beatus qui. Ibid.

Sent. II. De Judaeis. Ibid.

Sent. III. De quaestione fati et fortunae. Ibid.

Sent. IV. De miraculis magicis. Ibid.

Sent. V. De piscibus centum quinquaginta tribus. 727

Sent. VI. In quo melior sit homo belluis. Ibid.

Sent. VII. De corporis resurrectione. Ibid.

Sent. VIII. De fide, spe et charitate. 728

Sent. IX. Quod philosophia in tres partes dividitur. Ibid.

Sent. X. In quo statu erat Adam antequam peccaret. Ibid.

Sent. XI. De casu peccantis. 729

Sent. XII. Cavendum ne putetur quidquam esse verius quam omne quod est ex eo quod per se ipsum est. Ibid.

Sent. XIII. Quid sit homini commune. Ibid.

Sent. XIV. Voluntas quid. Ibid.

Sent. XV. Tria genera virtutum. Ibid.

Sent. XVI. De pulchritudine mundi. Ibid.

Sent. XVII. Quod notitia evidentior boni, mali est experimentum. 730

Sent. XVIII. Quid est quod omnia mensura et numero et pondere disposuisse dicit propheta Dominum. De Filio. De semper nato. De Unigenito. De Verbo. Ibid.

Sent. XIX. De ideis. 731

Sent. XX. De malo. 732

Sent. XXI. De libero arbitrio. Ibid.

Admonitio In Dialogum Quaestionum LXV. 733-734

Dialogus Quaestionum LXV, sub titulo Orosii percontantis et Augustini respondentis. Ibid.

Admonitio In Librum De Fide Ad Petrum. 751-752

De Fide Ad Petrum, sive De Regula Verae Fidei, Liber Unus. 753-754

Prologus. Ibid.

Caput Primum. Trinitas unus Deus. Ibid.

II. Humanitas Christi. Exinanitio Filii Dei quae fuerit. 755

III. Creatae res a Deo. Unde naturae creatae proficiant et deficiant. Deus ubique. Deus naturaliter vita. 1382 Origo vitae malae. Peccatum in Spiritum sanctum. 761

IV, seu regula prima. Natura divina. 769

V, seu reg. II. Unus Deus. Ibid.

VI, seu reg. III. Deus aeternus. Ibid.

VII, seu reg. IV. Deus incommutabilis. 770

VIII, seu reg. V. Deus omnium creator. Ibid.

IX, seu reg. VI. Trinitas in unitate. Ibid.

X, seu reg. VII. Distinctio personarum. Ibid.

XI, seu reg. VIII. Spiritus sanctus. Ibid.

XII, seu reg. IX. Trinitas nullis terminis circumscripta. 771

XIII, seu reg. X. Persona Filii. Ibid.

XIV, seu reg. XI. Humanitas Christi. Ibid.

XV, seu reg. XII. Divinitas Christi. Ibid.

XVI, seu reg. XIII. De duabus in Christo naturis. 772

XVII, seu reg. XIV. Unitas personae in Christo. Ibid.

XVIII, seu reg. XV. Verbi et carnis unio. Ibid.

XIX, seu reg. XVI. Sacrificia. Sacrificium panis et vini. 772

XX, seu reg. XVII. Humanitas Christi. 773

XXI, seu reg. XVIII. Natura nihil non bonum. Malum quid. Ibid.

XXII, seu reg. XIX. Nulla creatura est eadem cum Deo. Ibid.

XXIII, seu reg. XX. Angeli facti stabiles. 773

XXIV, seu reg. XXI. Creaturae rationales. Ibid.

XXV, seu reg. XXII. Libera voluntas Adae. 774

XXVI, seu reg. XXIII. Peccatum originale. Ibid.

XXVII, seu reg. XXIV. Non baptizatorum poena quae. Ibid.

XXVIII, seu reg. XXV. Judicium. Ibid.

XXIX, seu reg. XXVI. Resurrectio carnis. Ibid.

XXX, seu reg. XXVII. Fides et Baptismus. 775

XXXI, seu reg. XXVIII. Gratia. Ibid.

XXXII, seu reg. XXIX. Nihil agi sine gratia. Ibid.

XXXIII, seu reg. XXX. Deum nihil latere. Ibid.

XXXIV, seu reg. XXXI. Praedestinatio. Ibid.

XXXV, seu reg. XXXII. Beati ex praedestinatione. Ibid.

XXXVI, seu reg. XXXIII. Baptismus. 776

XXXVII, seu reg. XXXIV. Extra Ecclesiam salus nulla. Ibid.

XXXVIII, seu reg. XXXV. Damnandi. Ibid.

XXXIX, seu reg. XXXVI. Haeretici. Ibid.

XL, seu reg. XXXVII. Christiani male viventes. Ibid.

XLI, seu reg. XXXVIII. Sine peccatis neminem vivere. Ibid.

XLII, seu reg. XXXIX. Cibus et potus. Conjugium. Secundae nuptiae licitae. 777

XLIII, seu reg. XL. Malos misceri bonis in Ecclesia. Ibid.

XLIV. Persistendum in fide. Ibid.

XLV. Alterius regula. 778

Admonitio In Librum De Spiritu Et Anima. 779-780

De Spiritu Et Anima Liber Unus. Ibid.

Praefatio. Ibid.

Caput Primum. Animus quid sit. Ratio. Ratiocinatio. 781

II. Animus se ipsum intelligit. Ibid.

III. Homo quibus constet. Ibid.

IV. Vires animae. Affectus quatuor. Virtutes quatuor. Animi vires quinque. Ibid.

V. Collatio virtutum animae cum choris angelorum. 782

VI. Vestigia Trinitatis in anima a quo. 783

VII. Anima capax omnium. 784

VIII. Anima rursum quid. Ibid.

IX. Sensus hominis duplex. Ibid.

X. Spiritus. 785

XI. Mens unde dicta. Differunt sensus et imaginatio. Dimensio animae. Prudentia. 786

XII. Sensus et ejus opus. 787

XIII. Animae definitio. Actiones. Simplicitas. Potentiae. Vires. 788

XIV. Animae et corporis amicitia. Conjunctiones tres mirae. Quod corporis bonum, quod animae. 789

XV. Corpus qui ab anima regatur. Corporis compositio. Ex ejus temperie vel confusione quid sequatur. 791

XVI. Animae charitate ornatae praestantia. 792

XVII. Ad amorem Dei excitatio. Ibid.

XVIII. Anima vita corporis. Quomodo anima immortalis, incorporea et corporea. Qui anima in corpore. 793

XIX. Tota agit quod agit. 794

XX. Animae vires ad virtutes et contra vitia. Virtutes sacramentales. Quibus Deo inhaereat, quibus corpori. Vis animae naturalis. Ibid.

XXI. Vis vitalis. 795

XXII. Vis animalis. Vis animalis triplex. Ibid.

XXIII. Percipiendi in anima quot vires. Somnia lasciva. Ibid.

XXIV. Anima quid sit, et quid non sit. Visionum tria genera. Falsitati quae obnoxiae. De ecstasi. Visionum alia genera. 796

XXV. Somniorum qumque genera. Somnia unde diversa. 798

1383 XXVI. Spectrorum ratio. 798

XXVII. Spiritus angelici quid possint in humanum. 799

XXVIII. Daemonum in illudendo experientia et artes. Ibid.

XXIX. Mortuorum apparitiones. Eos nescire quid hic agatur. Unde discant. Ibid.

XXX. Anima non crescit. Exuta carne ubi sit aut quid agat. 800

XXXI. Homo mortalis. Sensus impediunt ne se noscat. Ibid.

XXXII. Menti nihil se ipsa magis notum. Animae conjunctio cum corpore. Quomodo anima ad corpus descendat. Quomodo ab eo ascendat. Meditatio. Contemplatio. 801

XXXIII. Corporis materia. Quomodo sensus formentur et imaginatio. Imaginatio quid sit. Spiritus corporeus. 802

XXXIV. Sensus. Memoria. Mens. Spiritus. Animus idem cum anima. Ratio. Qui anima se ad Deum erigat. Mira divisio animae. Mens imago Dei. 803

XXXV. Dignitas humanae conditionis. Homo quatenus ad imaginem Dei. Rursus quomodo imago Dei in anima. Quatenus anima gerat similitudinem Dei. 805

XXXVI. Comparatio animae cum Deo. 806

XXXVII. Anima civitas Dei. Illius cives. Consiliarii. Milites. Plebeii. Tres vires animae secundum Platonem et medicos. Ratio. Intelligentia. Memoria. Appetitus. 807

XXXVIII. Virium animae definitiones. 808

XXXIX. Ad quid anima ad imaginem et similitudinem Dei. 809

XL. Miseria animae a Deo recedentis. Recedit a similitudine, non ab imagine Dei. Animae non generantur. Ibid.

XLI. Sed in dies creantur. Materiae a prima creatione nulla fit nova creatio. Peccatum originale per carnem contrahitur. Baptismi necessitas. 810

XLII. Non baptizatis cur anima data. Natura quid sit. Spiraculum vitae. Ibid.

XLIII. De animae natura. Mors hominis. 811

XLIV. Anima invisibilis est. Ratio speculum est in quo Deum videat. 812

XLV. Rationalium status triplex. Vis animae triplex. Amor quid sit. Ibid.

XLVI. Rationalis creaturae sors diversa. Animae quatuor affectus ad quid dati. Ad quid ratio. 813

XLVII. Homo inter mundum et Deum. 814

XLVIII. Animarum origo. Arbitrium. Electio. Ibid.

XLIX. Sensus et in interiori homine. Meditationi incumbere. 815

L. Meditatio quid. Scientia. Compunctio. Devotio. Oratio. Affectus. Scientia sui aliis praeponenda. 816

LI. Attentio ac discussio sui. Considerationes vitiosae. Ibid.

LII. Cognitionis tres gradus. Mentis dilatatio. Mentis sublevatio. Mentis alienatio. Mens hominis speculum, sed peccato obscuratum. Quomodo tergendum. 817

LIII. Ad notitiam sui duo necessaria. Homo pulvis et cinis. Gratiae Dei quanta debeamus. Haec notitia parit humilitatem, charitatem, etc. 818

LIV. Hominis duplex bonum. Sensus duplex. Actionum ejus intentio. Trinitatis notitia duce ratione. 819

LV. Trinitatis nomina sunt pietatis. Vitae aeternae felicitas. 820

LVI. Spiritus intellectualis. Animae vita et mors. Poenarum aeternarum gravitas. Poena praecipua. 821

LVII. De prudentia in sectandis bonis, et malis cavendis. Gaudia aeterna meditari. Beatorum gaudium mutuum. Felicitas perfecta. Negotia ac dotes. 822

LVIII. Gratulatur piis Deo fruentibus. Gaudium suum inexpertis nequeunt enarrare. 823

LIX. Miserias suas deplorat. Invocat sanctos. Mentis mutabilitas unde, et quid nos docet. Ibid.

LX. Mentis ad coelestia revocandae necessitas. Aspiratio in id negotii. Coeli gloria. Coelestium civium gaudia. 824

LXI. Septem actionis gradus in anima. Veritatis contemplatio. Religio vera. 825

LXII. Qualis anima esse debeat. 826

LXIII. Quaerere Deum. Deus quid sit. Dei in mente nostra imago. 827

LXIV. Excitatio ad cogitationem summi boni. In eo omnia bona. Ibid.

LXV. In beatis triplex fruitio Dei. In beatis vis animae triplex impletur. Corporis gloriosi quatuor dotes. Immortalitas. Impassibilitas. Agilitas. Pulchritudo. 829

Admonitio In Librum De Amicitia. 831-832

De Amicitia Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Libri hujus scribendi occasio. Ibid.

1384 II. Inter quos sit amicitia vera. 831-832

III. Amicitia triplex: carnalis, mundialis, spiritualis et vera. Ibid.

IV. Amicitiae origo et progressus. 834

V. De amicitiae fructibus. Ibid.

VI. Osculum corporale quando adhibendum. 835

VII. Amicitia quid. 836

VIII. Amicitiae sunt et naevi. An ideo abnuenda. Ibid.

IX. Amicitia puerilis. Ibid.

X. Amicitia spiritualis. Vera. Amicitiae fons. Amoris origo. 837

XI. Amicitiae fundamentum. Ibid.

XII. Delectus amici. Ibid.

XIII. De causis dissolvendae amicitiae. 838

XIV. Qui minus idonei ad amicitiam. Ibid.

XV. Qui idonei. Amicitia dissuenda, non rumpenda. 839

XVI. De laesione eorum qui diligendi sunt. Ibid.

XVII. Ad amicitiam quatuor requiruntur. Ibid.

XVIII. In amico probanda quatuor. Ibid.

XIX. Fides amicitiae. 840

XX. Intentio. Ibid.

XXI. Discretio. Ibid.

XXII. Patientia. Quid in amico seligendo curandum. Ibid.

XXIII. Non pariter admittendi omnes. 841

XXIV. De cultu amicitiae. Ibid.

XXV. Amicitiae lex in petendis et dandis. Ibid.

XXVI. Quid sibi impendere debeant amici. 842

XXVII. Correptio amici. Ibid.

XXVIII. Epilogus. Ibid.

Admonitio In Librum De Substantia Dilectionis. 843-844

De Substantia Dilectionis Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Amoris duo rivi, charitas et cupiditas. Inde omne bonum vel malum. Amor motus est unus et triplex. Ibid.

II. Amor quid sit. Malum quid. 845

III. Beatitudinis capaces ex Dei gratia. Per amorem fiunt participes. Ibid.

IV. De gemino charitatis funiculo. Ibid.

V. Ordinata charitas: respectu Dei, respectu proximi, respectu mundi. 846

VI. Amor nunquam vacat. Cordis vera requies. An hic perfecta. Ibid.

VII. Quomodo comparanda. Fides navis in hujus mundi fluctibus. Unde aedificanda. 847

Admonitio In Librum De Diligendo Deo. 847-848

De Diligendo Deo Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Via ad vitam charitas. Modus diligendi Deum et proximum. Ibid.

II. Quare et qualiter diligendus Deus. Amor Dei excitatur ex intuitu creationis. Creatura rationalis duplex. Ad quid facta. 849

III. Hominis sunt omnia. 850

IV. Animae dignitas. Ex Dei in eam amore dignoscitur. Cui ex Dei dono cuncta famulantur. Creata quomodo diligenda, quomodo Creator. 851

V. Beneficia Dei recensentur. 852

VI. Beneficium creationis. Beneficium reparationis. Hominis valor. Ibid.

VII. De beneficio vocationis ad fidem. 853

VIII. De virtutum munere. Dei inordinationi in omnibus acquiescere. 854

IX. De illustratione aliis beneficiis. Ibid.

X. De Dei erga nos sollicitudine. Praesentia ejus quid in auctore efficiat. Ibid.

XI. De munere vitae in ortu servatae. De indultis sensibilibus oblectationibus. 855

XII. De longanimitate Dei. Tribus modis a peccando servamur. De angelo custode. Peccator omnem in se creaturam commovet. Quam liberaliter ignoscat Deus. 856

XIII. De dono continentiae. Cujus hostis triplex. 858

XIV. Spes aeternae vitae stat in tribus. 859

XV. De beneficiis impertitis. Confitendum Deo et in bonis et in malis. Ibid.

XVI. De beneficio redemptionis. Bona terrena et coelestia. 860

XVII. Promissa Dei. Ea nimium desiderari non possunt. 861

XVIII. Quale et quantum electorum gaudium. Beatorum mentes invicem patebunt. Corpora erunt integra. Ibid.

Admonitio In Subsequentem Librum Soliloquiorum. 863-864

Soliloquiorum Animae Ad Deum Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Aspiratio ad cognitionem et amorem Dei. Visionis Dei desiderium. Amoris Dei defectus causae. Hominis a Deo discrepantiae. Ibid.

II. Dei ad hominem variae habitudines. 866

III. Hominis miseria et fragilitas. 867

IV. Luminis Dei necessitas et imploratio. Ibid.

1385 V. Miseria nostra a peccato. Quod peccatum nihil sit. Quod nihil fiat. 868

VI. Peccatoris miseria. Sine Verbo nihil est, nihil conservatur. 869

VII. Amor Dei beneficiorum intuitu excitatur. Creationis beneficium. Homo quatenus angelis inferior. Ibid.

VIII. Quando aequalis. Quatenus creatura dignissima. Quale beneficium posse filium Dei fieri. Haec nobis capacitas ex mera gratia. 870

IX. De omnipotentia Dei. Cur nos non lapis, arbor, etc., facti. 871

X. Homo insufficiens ad laudandum Deum. Quis Deum laudet. Laus hominis vera. Rursum de insufficientia ad laudem Dei. Unde suppleatur. 872

XI. Spes salutis nititur bonitate quae creavit. Ibid.

XII. Contra concupiscentiarum laqueos oratio. Hos laqueos quis effugiat. 873

XIII. De mirabili luce Dei. Quod in solo Deo bene sit homini. De variis Dei beneficiis. 874

XIV. Quod Deus jugiter inspiciat opera et intentiones hominum. 875

XV. Quod homo per se nihil possit. Quod non habeat unde glorietur. Qui gratiae divitias promereatur. Quid homo per se. Gratiae est quod in peccata non labamur. 876

XVI. De diabolo et tentationibus ejus. Diaboli ubique laquei. Ibid.

XVII. Lucis Dei ad eos cavendos necessitas. Diaboli versutia. 878

XVIII. Ingratitudinis mala. Beneficiorum Dei descriptio. De iisdem gratiarum actio. Deum semper diligere tenemur, nec valemus nisi dederit. 879

XIX. Amoris fervens desiderium. Beneficiorum Dei recapitulatio. 880

XX. Quod omnia serviunt homini, ut homo serviat Creatori. 881

XXI. Ex bonis temporalibus colligitur magnitudo coelestium. Ibid.

XXII. Consolatio aeterna non est speranda cum praesenti. Dulcedo Dei demulcet amaritudinem mundi. 882

XXIII. Aspiratio ad fruitionem Dei. Non obtinetur nisi ex dono Dei. 883

XXIV. Quod nihil sine Dei gratia possimus. Ibid.

XXV. Quod voluntas humana sine gratia inefficax sit ad bona opera. 884

XXVI. Spem sublevant jam praestita Dei beneficia. Ibid.

XXVII. Quanta Deus praestet homini per angelos custodes. Unde Dei cum homine deliciae. 885

XXVIII. De praedestinationis ac praescientiae Dei mysterio. 886

XXIX. De altitudine judiciorum Dei. 887

XXX. Anima humana unde, quid sit, et quo beata. Ibid.

XXXI. Ubi Deus habitet. Quod per sensus non inveniatur Deus. Quid Deum quaerendo quaeramus. Creaturarum de Deo testimonium. Qui ab homine ad Dei notitiam ascendatur. Deus sibi soli notus. Quatenus homini innotescat. Ibid.

XXXII. Confessio fidei de summa Trinitate. De Dei Filio. De incarnationis mysterio. De judicio et resurrectione. De Spiritu sancto. Iterum de sancta Trinitate. 890-891

XXXIII. Quod tenebrae a nobis, a Deo lux nostra. Gratiarum actio ob fugatas tenebras et impertitam lucem. 892

XXXIV. Dei summa majestas. Lucis amplioris postulatio. 893

XXXV. Dei ardens desiderium. Beatorum quanta felicitas. Miseria exsilii nostri, et aspiratio ad patriam. 894

XXXVI. De gloriae lumine. Deum videre facie ad faciem quid. Visio haec tota beatitudo. Interim Deum unum intendere. 895

XXXVII. Oratio ad sanctam Trinitatem. 897

Admonitio In Subsequentes Meditationes. 897-898

Meditationum Liber Unus. 901-902

Caput Primum. Oratio pro vitiis resecandis, et virtutibus obtinendis. Ibid.

II. Misericordiae Dei commendatio. Quid Deus egerit, et quid superest ut bene vivamus. Ibid.

III. Quod orantis fiduciam reprimat prava conscientia. 903

IV. Judicium novissimum timetur. Timendi ratio. Ratio fidendi. 904

V. Invocatio Patris per Filium quam efficax. Ibid.

VI. Passio Filii repraesentatur Patri. 905

VII. Dei in passione Christi mira dispositio. Unde hinc homo gratiam rependere queat. 906

VIII. Per passionis Christi meritum quanta orantis fiducia. 907

IX. Spiritus sancti invocatio. 908

1386 X. Oratio humiliter de se sentientis. 909

XI. Trinitatis confessio. Ibid.

XII. Perfectionum Dei contemplatio. Ibid.

XIII. De incarnationis mysterio. In hoc mysterio valida nobis spes. 910

XIV. Gratiarum actio pro beneficiis inde praestitis. Ibid.

XV. Immensa Dei in hominis reparatione charitas. Quod gratiae rependendae impares simus. Quanta nobis ob hominem a Deo assumptum fiducia. 911

XVI. Gratiae inde aguntur. Quod duplex in Christo natura, et una persona. Postulatio ex intuitu hujus mysterii. 912

XVII. Quanta Deo debeamus. Quod de ipso ei serviamus. Ex vi collatorum munerum petitio aliorum. 913

XVIII. Precatio ad Christum. Quid ipse sit nobis. Necessitas ei per amorem adhaerendi. Amor Christi domus Dei recordatione accenditur. 914

XIX. Domus Dei creata sapientia. Ejus ab increata distinctio. In ea quomodo non tempus. Ipsa quomodo coelum coeli. Dei aeternitas. 915

XX. Aspiratio ad donum Dei et ut ipsa oret pro nobis. 916

XXI. Vitae hujus miseriae et fastidium. 917

XXII. Vitae aeternae felicitas ejusque desiderium. Ibid.

XXIII. Sanctorum hinc migrantium felicitas. 918

XXIV. Sanctorum invocatio. Ibid.

XXV. Coeli ardens desiderium. Coeli gloria et gaudia. 919

XXVI. Rhythmus de gloria paradisi. 920

XXVII. Laudes Dei cum beatis celebrare. Beatorum gloria nobis incomprehensibilis. Animae stupor et perspicacia. Avolare a rebus creatis in Deum. Lux increata. 921

XXVIII. Hic a nemine conspici valet et quonam modo cernatur. Excitatio ad laudandum Deum. 922

XXIX. Oratio explicans plurimas Dei perfectiones. Ibid.

XXX. Dei proprietatum prosecutio. De personarum unitate et pluralitate in Deo. 924

XXXI. Invocatio ad sanctam Trinitatem. 925

XXXII. Dei cum laude invocatio. Quod Deum laudare deceat. Ibid.

XXXIII. Laudandi cupidus petit unde digne laudet. In Deum avolat. Angeli quam praestent nobis in Deo laudando. Precatio ardens in jugem Dei laudem. 926

XXXIV. Humilis confessio peccatoris et indigni laudatoris. 927

XXXV. Preces amore Jesu ferventes. Amorum duorum indoles. 928

XXXVI. Preces ad Christum prae desiderio charitatis et lacrymarum. Lacrymae amoris indices. Ad lacrymas anima quaerens Deum excitatur exemplo Annae. Excitatur et exemplo Magdalenae. Lacrymarum jugis gratia exoratur. 930

XXXVII. Precatio ad Christum Dei desiderio flagrans. Homo eget duplici cibo. Gemitus animae sentientis Deum. Contemplationis pennas interim petit, et ut sileat sibi quidquid creatum est. Precatur charitatis vulnus. Omnem hic respuit consolationem. 933

XXXVIII. Precatio in afflictione. 936

XXXIX. Precatio ad Deum mixta timore et fiducia. Confessio iniquitatum. Conversio ad Patrem unde indulgeat. Humilis a Filio veniae postulatio. Judicii horror. Ad misericordiam Dei confugit. Jesu nomen fiduciam praebet. Ibid.

XL. Deo omnia sua commendat. Orat avocari vitia, virtutes concedi. Sanctos interpellat. Pro universis supplicat. Rursum pro se aliisque precatur. 938

XLI. Gratiarum actio et amoris desiderium. Beneficia Dei ad hoc recolit, ut amorem excitet. Passionis et resurrectionis Christi meditatio. Ardens Dei sitis. 940

Admonitio In Librum De Contritione Cordis. 941-942

De Contritione Cordis Liber Unus. 943-944

Caput Primum. Quod ex consideratione compunctio. Beneficiorum Dei consideratio. De vocatione ad christianam fidem. Ibid.

II. Quod nos Deo totos et amplius debeamus. Ibid.

III. Desiderium Dei. Ibid.

IV. Conscientiae pravae miseria. Confessio humilis. Peccati foeditas et fructus. 945

V. Misericordiae divinae imploratio. Inimici hominis. 946

VI. Peccatoris discrimina. 947

VII. Peccatorum vincula, carcer et tenebrae. Ibid.

VIII. Quod peccator sit videns caecus. 948

IX. De abysso triplici. Ibid.

X. Poenitentis affectus. 949

XI. Misericordiae Dei imploratio. Ibid.

Admonitio In Manuale. 949-950

Manuale, Liber Unus. 951-952

Praefatio. Ratio hujus operis. Invocatio Dei. Ibid.

Caput Primum. Dei perfunctiones. Ibid.

1387 II. De eodem argumento. 951-952

III. Desiderium Dei. Ejus effectus. 953

IV. De miseria animae quae Deum non amat. Ibid.

V. Oratio invitantis in se Deum. 954

VI. Quam felices sancti hinc migrantes. Ibid.

VII. Vitae aeternae bona. 955

VIII. Vitae praesentis miseriae. Ibid.

IX. In iis solamen ex Deo non deest. Ibid.

X. Postulatio amoris Dei. 956

XI. Item gratiae lacrymamrum, et opis divinae. Inter sacra praesertimmysteria. Ibid.

XII. Cogitatum omnem in Christum intendere. In quo jam regnamus. Ibid.

XIII. Fiducia in Christum. 957

XIV. Quanta inde delectatio. Ibid.

XV. Nil asperius ob gloriam coeli comparandam. 958

XVI. Pretium ejus. Ibid.

XVII. Paradisi felicitas. Ibid.

XVIII. Amoris sufficientia. Amoris gradus. 959

XIX. Amore Deo sociamur. Amans qui se gerat. Amor in eo quid efficiat. Ibid.

XX. Amoris indoles. 960

XXI. Amor Christi. Passionis ac mortis Christi fructus. Ibid.

XXII. Quam utilis recordatio in tentationibus et adversis. Ibid.

XXIII. Et contra desperationem. 961

XXIV. Excitatio animae ad amorem Christi. Ibid.

XXV. Animae solum sufficit summum bonum. Voluntatis bonae valor. 962

XXVI. Veritatis cognitio. Dei in hominem beneficia. Incarnationis causae. Ibid.

XXVII. Spiritus sancti effectus. Gaudium iniquitatis, vanitatis et Spiritus sancti. 963

XXVIII. Animus et actus Deum diligentis. Ibid.

XXIX. Cordis requies. Oratio attenta. Ibid.

XXX. Fugere quidquid animum a Deo avertit. Quid peccato perdidit homo, quid invenit. 964

XXXI. Aspiratio ad notitiam Dei. Ad imaginem Dei cur facti simus. Ibid.

XXXII. Deus quid sit. Qui totus bonus. 965

XXXIII. Quantum et quale bonum. Ibid.

XXXIV. Bona in eo omnia. 966

XXXV. Gaudium quantum erit fruentibus. Ibid.

XXXVI. An plene hic excogitetur. Hic semper in notitia, amore et gaudio de Deo crescere. 967

Admonitio In Librum Cui Speculo Nomen Inscriptum Est. 967-968

Speculum, Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Invocatio ad sanctam Trinitatem. Ibid.

II. Quod spiritus est Deus, et praesens ubique totus. 969

III. Quod solo nutu omnia fecit Deus, et in omnibus est totus. 970

IV. De essentia deitatis. 971

V. Quomodo sit Deus longe et prope et in omnibus totus. Ibid.

VI. Quod Deus omnia tangit, nec tamen movetur. Ibid.

VII. Quod non dividitur Deus in partes. 972

VIII. Quod velle Dei facere est. Ibid.

IX. Quod nihil colendum nisi Deus. Ibid.

X. Quod in solo Verbo Deus omnia fecit. 973

XI. De duabus syllabis Dei. Ibid.

XII. Quod in natura sua non videtur Deus. Ibid.

XIII. De imagine Dei in homine facta. Ibid.

XIV. De latitudine, longitudine, altitudine et profunditate Dei. 974

XV. De cognitione sanctae Trinitatis. Ibid.

XVI. Quod Trinitas sit individua. Creare solius Dei est. Verbum quomodo in Patre. Ibid.

XVII. De cognitione divinae essentiae incorporeae. 976

XVIII. De processione Spiritus sancti a Patre et Filio. Ibid.

XIX. De comparatione trium personarum. Quam veneranda Trinitatis et Eucharistiae mysteria. 977

XX. Quod divina substantia individua est. Ibid.

XXI. Quod in divinitate non est materia. 978

XXII. Quod non est pars in Deo nec divisio. Ibid.

XXIII. Quod Deus continet omnia. Ibid.

XXIV. Quod non sit corporea deitas. Ibid.

XXV. De visione Dei. Trinitas una. 979

XXVI. Exemplum de igne et anima. Ibid.

XXVII. De immutabilitate Dei. Incomprehensibile Trinitatis mysterium. Ibid.

XXVIII. Quod deitas materia caret. 980

XXIX. De siti sine necessitate. Inaequaliter vident Deum beati. Ibid.

XXX. De vita aeterna. 981

XXXI. De luce divina. 982

XXXII. Quod sit immutabilis Deus. Ibid.

XXXIII. De infinitate Dei. Gratiae aguntur Deo. Scopus hujus libelli. Ibid.

1388 Admonitio In Librum Qui Dicitur Speculum Peccatoris. 983-984

Speculum Peccatoris, Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Quid his, Utinam saperent, etc., peccator doceatur. Ibid.

II. Sententiae hujus consideratio quid efficiat. Paucorum est. Hinc lapsi Samson, David ac Salomon. Lapsus eorum cur in Ecclesia legantur. Scriptura non sapit, nisi ardenter amanti. 985

III. Quorum scientia, intelligentia et prudentia ibi considerentur. Consideratio brevitatis vitae parit mundi contemptum. 986

IV. Consideratio mortis carnem domat. Meditatio quasi mentis ditatio. 987

V. Quae sint novissima. Quo fructu provideantur. Ibid.

VI. De studiis vanis. De disciplina hic subeunda. 988

VII. De horrendo exitu damnandae animae. Quam tunc horrenda diaboli praesentia. 989

VIII. Qui Deus in interitu malorum risurus et subsannaturus. Vitiorum diversorum origo. Insipientem inter et stultum distantia. 990

De Triplici Habitaculo Liber Unus. (Incerti auctoris nec ineruditi.) 991-992

Caput Primum. De tribus habitaculis, regno Dei, mundo, inferno. Regni Dei bona, et inferni mala. Ibid.

II. De poenis infernalibus. 993

III. De his quos poenae aeternitas a mundi voluptate non deterret. Inferni duplex poena. Anni centum nulla aeternitatis portio. Ibid.

IV. A via lata ad arctam migrare. Beatorum felicitas. Scientia. Sortis suae amor. De ineffabili visionis Dei suavitate. Ibid.

V. Deo omnia praesentia sine libertatis humanae praejudicio. Dei locutio et laus. Existentia ante tempus. Lux. Malum verum pejus falso. Dei visio quid beatis conferat. Dei aeternitas. Dei scientia. 995

VI. Beatorum scientia. De trina visione, corporali, spirituali, intellectuali. 996

Admonitio In Librum Scalae Paradisi. 997-998

Scala Paradisi, Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Descriptio quatuor graduum exercitationum spiritualium. Lectio. Meditatio. Oratio. Contemplatio. Ibid.

II. Descriptio officiorum quatuor graduum. Ibid.

III. Meditationis officium. Scientia in malis, non sapientia. 999

IV. Orationis officium. 1000

V. Contemplationis officium. Ibid.

VI. Spiritus sancti ad animam venientis signa. Ibid.

VII. De gratiae occultatione. 1001

VIII. Cur ita ad tempus occultetur. Ibid.

IX. Quam caute tunc se gerere quisque debeat. Ibid.

X. Recapitulatio. Quam praedicti gradus inter se concatenati. 1002

XI. Quam imperfecti sine se invicem. Contemplantium felicitas. 1003

XII. Quatuor causae ab his gradibus retrahentes. 1004

Admonitio In Librum De Cognitione Vitae. 1003-1004

Cognitio Vitae, Seu De Cognitione Verae Vitae Liber Unus. 1005-1006

Caput Primum. Rationalis natura ad quid facta. Operis suscepti ratio. Ibid.

II. Regni coelestis carnalis excogitatio. Dei notitiam exhibere quam arduum. Qua methodo id tentetur. Quare exspostuletur. Operis difficultas. 1007

III. Deus proprie exprimi nequit. Cui nullum ex praedicamentis convenit. 1008

IV. Mens animae speculum. Scientia unde nobis. Spiritualia fide attingi, non ratione. Spiritus sex modis in Scriptura dicitur. Aer. Ventus. Vita brutorum. 1009

V. Anima intelligens quid sit. Est vita sensibilis, mutabilis, illocalis, passibilis; sine quantitate, figura vel colore. Ibid.

VI. Angeli quid sint. An sint. Quid agant. Notitiae eorum et nostrae discrimen. 1010

VII. Deus quid sit. Quod sit. Quod sit veritas, vita, sapientia, justitia et aeternitas. Ibid.

VIII. Dei claritas qui cognoscenda. Anima quaeque toto mundo major. Magnitudo intellectualis. Claritas Dei qui cogitanda. 1011

IX. Visionis beatae Dei variorum nominum ratio. Qualiter sancti in oratione cogitandi. 1012

X. Quod in Deo necessaria et personarum trinitas et essentiae unitas. 1013

XI. Cur substantiae et personae nomina Deo aptata ferantur. Pater cur sic dictus, non mater. 1014

XII. Quod nunquam sine Filio exstitit. Ibid.

XIII. Cur hic Filius, non filia. 1015

1389 XIV. Quare Verbum. Verbi etymon. 1015

XV. Qui res omnis creata in Verbo vita. Ibid.

XVI. Qui solum Verbum incarnari potuit. Ibid.

XVII. Cur amor Dei Spiritus, et cur sanctus. 1016

XVIII. Spiritus sanctus qualiter a Patre et Filio. Quatenus in specie columbae vel ignis. Ibid.

XIX. De aequalitate personarum. Cur deitas virtutum vocabulis non colatur. Ibid.

XX. Annon aliqui necessario miseri; Deus vero auctor mali. Quod sine miseris justitia et misericordia Dei manifestari queant. 1017

XXI. Mali Deum auctorem non esse, sed ordinatorem. Dei bonitas. Omnipotentia. 1018

XXII. Unde res creatae. Non ex Dei substantia. Non ex materia, sed ex nihilo. Qui tamen non ex nihilo. Ibid.

XXIII. Quaestiones de praesentia Dei. 1019

XXIV. Quod Deus sit in omni creatura. Quod quaeque eum sibi inesse sentiat. Ibid.

XXV. Creaturae etiam sunt in Deo. Objectio solvitur. Carnalis de Deo et mundo cogitatio. Idea sincerior. 1020

XXVI. Cur non omnis creatura aequaliter bono fruatur, cum omnis sit in Deo. Quid sit malum pati. Ibid.

XXVII. Cur res mutentur, cum sint in immutabili. 1021

XXVIII. An homine non peccante fuissent mutabiles. Quod Deus ubique, et quomodo. Ibid.

XXIX. Conclusio quaestionum de praesentia Dei. Comparatio. 1022.

XXX. Qui Christus totus in coelo, totus in Virginis utero. Ibid.

XXXI. Quomodo Deus sit solus immortalis. Quomodo solus invisibilis. Ibid.

XXXII. Quatenus homo ad imaginem et similitudinem Dei creatus. Res omnis aliquam Dei similitudinem habet. Animas esse aeternas. 1023

XXXIII. Anima unde tam multa videat in somnis. Cur se non videat. 1024

XXXIV. Qui singulis in membris tota. Ibid.

XXXV. Cur una discendi alia capacior. Ibid.

XXXVI. Quod unus nobis magister. Ibid.

XXXVII. Quid differant credere Deum, et credere in Deum. Fides vera. 1025

XXXVIII. Quod animae carne solutae nil corporeum sentiant. Ibid.

XXXIX. Qui sancti preces nostras exaudiant. 1026

XL. Quomodo intelligantur animae a corpore solvi, et iterum reverti, ac visa referre. Infernus est incorporeus, aut animae damnatae corpus induunt. Ibid.

Admonitio In Librum De Vita Christiana. 1031-1032

De Vita Christiana Liber Unus. Ibid.

Praefatio. Humilis de se auctoris opinio. Ibid.

Caput Primum. Christiani nomenclatura et dignitas. 1033

II. Peccatores Deus illico duplici ex causa non punit. Dei in hominem benignitas. Ibid.

III. Pietate Dei abutentes, etiam hic puniri. Judices injusti. 1034

IV. Certo peccatorum numero completo Deum punire peccatorem. 1035

V. Mors propera malis ad poenam, bonis ad securitatem. 1036

VI. Indecorum est christiani nomen sibi arrogare sinere. Christianus verus quis. Ibid.

VII. Deus semper justitia placatus fuit, et injustitia offensus. Enoch ad immortalitatem raptus. 1037

VIII. Israelitas ideo multis miseriis afflixit Deus, ut ad opera pietatis instrueret. Legis consummator. Ibid.

IX. Deum quis diligat. Qualem deceat esse populum Dei. 1038

X. Proximi dilectio. Et nocere cavet, et benefacere curat. Innocentiae commendatio. 1039

XI. Quorum preces Deus non exaudiat. Justus esse debet qui orat. 1041

XII. Eleemosynae de lucris injustis. 1042

XIII. Fidem sine operibus non prodesse. Apostoli locus pro fide sine operibus allatus, explicatur. Alius ejusdem locus. Fidem non sufficere. Ibid.

XIV. Quis sit vere christianus. 1044

XV. Viduarum triplex genus. Qualis Christi vidua debeat esse. 1045

Admonitio In Librum Exhortationis. 1045-1046

Liber Exhortationis, vulgo De Salutaribus Documentis, ad quemdam comitem. 1047-1048

Caput Primum. Justitia et beatitudo, amare Deum. Ibid.

II. Hominis in creatione praerogativae. Ibid.

III. De eodem argumento. Ibid.

IV Converti ad Deum. Ibid.

V. De eodem argumento. Ibid.

VI. Consiliariorum delectus. Ibid.

1390 VII. Amicitia vera. 1049

VIII. Mandata Dei observare. Mala duo Deus odit in homine. Ibid.

IX. Justitia. Scripturarum studium. 1050

X. Deus sit possessio nostra. Ibid.

XI. Gaudium mundi. Ibid.

XII. Gaudium spirituale. Ibid.

XIII. Mundi contemptus. Concupiscentia triplex in protoplastrorum peccato. 1051

XIV. Quibus gradibus in peccatum lapsi sint. Ibid.

XV. Adam vel Christum imitari quid sit. Ibid.

XVI. Quid sit mori peccato. 1052

XVII. Quid secundum carnem vivere. Ibid.

XVIII. Vitiorum remedia. Humilitatis laus. 1053

XIX. Peccatum nullum sine superbia. Superbia et cupiditas una sunt semper. Ibid.

XX. Miles spiritualis et terrenus. 1054

XXI. Amor Dei. Parentes honorare quatenus jubeamur. Christi beneficia. Ibid.

XXII. Amor proximi. Pacificus et individus. 1055

XXIII. Virtutes animae. Ibid.

XXIV. Placere Deo in omnibus. 1056

XXV. Quam fluxae carnis deliciae. Ibid.

XXVI. Detractio. Ibid.

XXVII. Peccatorum confessio. Oratio qualiter et quando fundenda. Ibid.

XXVIII. Serpentis proprietas. Orationis fructus. 1057

XXIX. Familiae curam impendere. Ibid.

XXX. Ut cupiditatis mala caveat. Ibid.

XXXI. Sed eleemosynam de suo faciat. 1058

XXXII. Humiliter omnia, nihil superbe agat. Familiam a vitiis deterrere. Ibid.

XXXIII. Eucharistiae sumptio. Confessio ei praemittatur. 1059

XXXIV. Peccata cordis. Ibid.

XXXV. Caro domanda. Ibid.

XXXVI. Luxus in cibis cavendus. Ibid.

XXXVII. Ebrietatis mala. 1060

XXXVIII. Praecepta Dei ad omnes Christianos pertinent. Ibid.

XXXIX. Dilata poenitentia. 1061

XL. Mortis cogitatio. Gaudia futurae vitae. Ibid.

XLI. Poena damnandorum. Ibid.

XLII. Linguae custodia. 1062

XLIII. Compunctio. Perfectio non in annis, sed in animis. Ibid.

XLIV. Consortium bonorum amare, malorum fugere. Ibid.

XLV. Intentio recta. 1063

XLVI. Beneficum esse in omnes. Ibid.

XLVII. Justorum praemia et labores. Ibid.

XLVIII. Jejunia et cibus duplex. 1064

XLIX. Iniquorum supplicia. Ibid.

L. Tria hic pessima, totidem optima. 1065

LI. Hic laborandum. Ibid.

LII. De fide, spe, et praesertim mutua charitate. Peccata redimere per charitatem. Per confessionem ac poenam a sacerdote susceptam. Ibid.

LIII. Pravorum placita. Eleemosyna ex lucris injustis. 1067

LIV. Christiana felicitas non est terrena. 1068

LV. Quam lugenda animarum perditio. 1069

LVI. Cito converti. Praedestinatio. Humilitate gratiam promereri. Felicitatem terrenam despicere. Ibid.

LVII. In pressuris ad Christum pastorem confugere. 1070

LVIII. Pastoris auxilium contra diabolum exposcitur. Ab omni malo quando liberemur. Ibid.

LIX. Opera tenebrarum, et arma lucis. 1071

LX. Diabolus quis sit. Quot bona homini eripuit, quot intulit mala. Ibid.

LXI. Quam libenter ei renuntiandum, et ad Christum confugiendum. 1072

LXII. Daemon accusator in judicio. Ibid.

LXIII. Relabi quam periculosum. 1073

LXIV. Caro diabolum recipit. In quam solam potestatem accepit. Caro ad malitiam potens, ad pia opera fingit se infirmam. Caro quasi animae bellum. Ad omnia mala provocat. Et sibi et animae aeterna parat. 1074

LXV. Carnis mala. Oratio animae ad Deum. 1075

Admonitio In Librum De Duodecim Abusionum Gradibus. 1077-1078

De Duodecim Abusionum Gradibus Liber Unus. 1079-1080

Gradus Primus. Sapiens sine operibus. Ibid.

Grad. II. Senex sine religione. Duae res in homine non veterascentes. Ibid.

Grad. III. Adolescens sine obedientia. Pater quatuor modis dicitur. Ibid.

Grad. IV. Dives sine eleemosyna. Amanda non sunt, quae redamare nequeunt. 1081

Grad. V. Femina sine pudicitia. Pudicitia duplex: corporis, animi. 1082

1391 Grad. VI. Dominus sine virtute. Tria his qui dominantur necessaria. In dignitatibus alii meliores, deteriores alii fiunt. 1082

Grad. VII. Christianus contentiosus. Contentionis causae. An in mundo aliquid amari debeat. 1083

Grad. VIII. Pauper superbus. Pauper spiritu, pauper humilis. Nobilis pauper. 1084

Grad. IX. Rex iniquus. Justitia regis. Ex rege injusto quot mala. Ex justo rege quot bona. 1085

Grad X. Episcopus negligens. Quid episcopus debeat gregi. Quid sibi. 1086

Grad. XI. Plebs sine disciplina. Disciplina quid. 1087

Grad. XII. Populus sine lege. 1088

Admonitio In Tractatum De Septem Vitiis Et Septem Donis Spiritus Sancti. 1087-1088

Tractatus De Septem Vitiis Et Septem Donis Spiritus Sancti.—Vitium quid, et quando culpa. Quotuplex et cujusque definitio. 1089-1090

Castigationes et variae lectiones in eumdem tractatum. Ibid.

De Donis Spiritus Sancti.—In illud Lucae XI, 13, Si enim vos cum sitis mali, etc. Ibid.

Castigationes et variae lectiones in eumdem tractatum. 1091-1092

Admonitio In Librum De Conflictu Vitiorum Et Virtutum. Ibid.

De Conflictu Vitiorum Et Virtutum Liber Unus. Ibid.

Caput Primum. Persecutionem etiam nunc pios pati necesse est. Ibid.

II. Intentio recta. 1093

III. De eodem argumento. Ibid.

IV. Obedientia eo homini debita, quo Deo. 1094

V. De eodem argumento. Ibid.

VI. Homo amandus, etsi habens non amanda. 1095

VII. De eodem argumento. Ibid.

VIII. Mala proximi corripienda; sed discrete. Ibid.

IX. Oratio ne fiat laeso proximo nec pacato. Modo tamen ira ejus non sit sine causa. In eos quorum est Dei injurias vindicare. 1096

X. Protervia in correptione cavenda. 1097

XI. Detractioni locum non dare. Ibid.

XII. Tristitia duplex. Ibid.

XIII. Ignaviae obtentus refellitur. 1098

XIV. Instabilitatis obtentus solvitur. Ibid.

XV. Desperationis colloquia pluribus exemplis infirmantur. Ibid.

XVI. Avaritiae mala. Paupertatis votum. Avaritiae medicina. 1099

XVII. Adversus obdurationem. 1100

XVIII. Mendacium per tacitas restrictiones non vitatur. Nec mendacii poenae. Ibid.

XIX. Sequitur de eodem argumento. 1101

XX. Ad cibos ut ad medicinam accedere. Ibid.

XXI. Laetitia non est hujus saeculi. Ibid.

XXII. Cavendum a multiloquio. 1102

XXIII. Contra immunditiam. Ibid.

XXIV. Contra luxuriam. Ibid.

XXV. De munditia cordis. Ibid.

XXVI. Beatae vitae felicitas. 1103

XXVII. Diaboli inaudita tentatio. Cur permissa. 1104

XXVIII. Perfectum esse quempiam posse in patria. Quis vere suis renuntiet. Quo sensu nemo propheta acceptus in patria. Regulae Benedictinae praeconium. Ibid.

De Sobrietate Et Castitate Liber Unus. 1105-1106

Caput Primum. Vitia tria declinanda. Sobrietatis laus. Ebrietatis mala Vini usus. Ad quid utilis. Quare sacerdotibus inhibitus. Ebrietatis incommoda. Scripturae quibus hoc vitium damnatur. Crapula lugentibus in exsequiis ab amicis ingeritur. Corpori animoque infesta ebrietas. Ibid.

II. Dominicae virgines regulis instruuntur. Vigiliae funebres. 1108

III. Vinolentiae crimina in virginibus vel feminis. Ebrietatis mala universim perstringuntur. Cur a sacerdotibus exorsus fuerit auctor. 1110

Admonitio In Librum De Vera Et Falsa Poenitentia. 1111-1112

De Vera Et Falsa Poenitentia Ad Christi Devotam Liber Unus. 1113-1114

Caput Primum. Poenitentiae utilitas. Errores temporis impugnantur. Ibid.

II. Poenitentia sit ex fide. Poenitentiae indulgentia peccata non auget, sed arcet. Ibid.

III. Error credentium poenitentiam post Baptismum cassam esse. Abutitur Apostoli loco. Confutatur ipsis Apostoli gestis. Apostoli locus intelligendus de Baptismo. Poenitentiae utilitas post Baptismum, Christi parabolis designata. Ibid.

IV. Peccatum in Spiritum sanctum male intelligunt de 1392 solis baptizatorum peccatis. Quid sit. Nec melius capiunt peccatum ad mortem. 1115.

V. Instant quod poenitentia non valeat iterata. Refelluntur: ex Dei promissis. Ex Apostoli et Ecclesiae praxi. Peccatorum venia cur saepius necessaria. Desperatio Deo est contumeliosa. Desperare nec debet sacerdos. 1116

VI. Error praesumentium veniam sine poenitentia. 1118

VII. Quod Deus malis mala reddat. Ibid.

VIII. Quod solum originis peccatum sine poenitentia remittatur. Invitus baptizatus. Poenitentiae jugis necessitas. Peccatum crescit neglectum: nullum respectu Dei parvum. De quibus assidue dolendum. Non omnis dolor, poenitentia. Poenitentia quid. Non est nisi de male usa libertate. Peccata lethalia. 1119

IX. Poenitentia quae sterilis, quae utilis. Ne dimidiata sit. Sine amore Dei nemo invenit gratiam. 1121

X. Confitendi ore proprio praeceptum. Misericordiam habet cum justitia. Sacerdotum potestas. Quibus ad sacras confessiones utendum. De confessione non sacerdoti. 1122

XI. Privata confessio quando sufficiat. Publica quando requiratur, et unde ei meritum. 1123

XII. Extra Ecclesiam non valet poenitentia. Ibid.

XIII. Qualiter, quamdiu et unde dolendum. 1124

XIV. Quae deflenda et confitenda, ubi de circumstantiis peccatorum. Qui peccans in uno fiat omnium reus. Ibid.

XV. Poenitens qualiter affectus esse debeat. Non confiteri dimidiate uni, dimidiate alteri. Ab altari se sequestrare. A ludis se cohibere. Poenitentiae fructus. 1125

XVI. Excusationes futiles in peccatis. Conditio aut natura. Dei Ordinatio. Gratiae defectus, aut efficacia divinae voluntatis. Qui Deus peccatum nolit, nec tamen cohibeat. Quid homini praestet ut gratiam servet. 1126

XVII. Poenitentia sera. Quae vera et quam rara. 1127

XVIII. Igni purgationis obnoxia sera poenitentia. Poenae aeternae justae. 1128

XIX. Poenitentiae etymon. Ibid.

XX. Admonitio In Librum De Antichristo. 1129-1130

De Antichristo Liber Unus.—Antichristi mores. Antichristi jam multi. Antichristi origo. Ubi nasciturus, ubi et a quibus educandus sit. Illius nequitiae initia. Praedicatio. Signa. Non erunt vera. Persecutio tribus modis. Persecutionis duratio. Francorum rex ultimus Christianus. Antichristi improbitas. Antichristi finis. Ibid.

Psalterium. 1133-1134

Cantici Magnificat Expositio. 1137-1138

De Assumptione Mariae Virginis Liber Unus. (Incerti auctoris ac pii.) 1141-1142

Praefatio. Precatio divini luminis ad digne loquendum. Ibid.

Caput Primum. Auctor veri amans. In Scripturis alia alio modo exponenda. 1143

II. Veritates sunt de quibus Scriptura silet, non ratio. Ex iis est assumptio beatae Mariae. 1144

III. An deceat beatae Mariae corpus in pulverem resolutum esse. Non sequitur ex Adae maledicto. Ibid.

IV. Maria ab Evae maledicto libera. Ibid.

V. Matrem Christus in hoc honorasse credendus est: quippe suam ipsius naturam. Unitas gratiae cum Christo. Unitas Mariae specialis cum Christo. 1145

VI. Mariae corpus jam dupliciter in coelo. 1146

VII. Infertur ex petitione Christi pro ministris. Christo in terris angeli famulabantur. Ibid.

VIII. Mariam sine corruptione servare potuit Christus. Voluit, quia et decuit. 1147

IX. Quo animo praedicta asseruerit auctor. 1148

De Visitatione Infirmorum Liber Primus. (Incerti auctoris.) 1147-1148

Caput Primum. Flere quando effeminatum, quando humanum. Ibid.

II. Ad aeternam vitam poenitentia disponit. Christus ducit. Deus hic exceptus excipit venientem. Ibid.

III. Praeparatio ad id, declinare a malo, et facere bonum. Boni totius summa, charitas. Dei donum est 1149

IV. Dilectio Dei et proximi duae alae ad Deum. Quod correptio, ut Dei donum, diligenda. 1150

V. Misericordia Dei quasi injusta. Ibid.

VI. Morbum et flagella Dei gaudenter excipere. Mors vitae praesenti praeferenda. Ibid.

VII. Oratio morituri. 1152

Liber Secundus. 1151-1152

Caput Primum. Occasio hujus argumenti. Ibid.

II. Fides hinc migraturo necessaria. Maxime circa Christum versanda. Christus hominem super angelos extulit. Ibid.

III. De signis quibusdam externis infirmo adhibendis. 1393 De cruce. 1154

IV. De sacramentis ab infirmo suscipiendis. Quod non sufficiat soli Deo confiteri. Ibid.

V. Confessionis quaedam praxis deceptiosa. Qualis esse debeat. Confessionem comitetur poenitentia et odium peccati. 1155

VI. Rudioribus haec conscripta esse. 1156

VII. Quibus sacerdotibus peccata enuntianda. Ibid.

VIII. Error sacerdotum etiam post mortem ligantium. An judicium eorum noceat. Hi docendi. Quae confessis satisfactio imponenda. Desperatione nullum gravius crimen. Absolvendi in extremo positi, si rogent. Si convaluerint, canonum censuram debent subire. 1157

Admonitio In Sermones Duos Proxime Subsequentes. 1157-1158

De Consolatione Mortuorum Sermo Primus. 1159-1160

Caput Primum. Tristitia duplex. Ibid.

II. Luctus mortuorum causae respectu ipsorum. Ostenduntur vanae. Ibid.

III. Aliae respectu nostri, nec magis rationabiles. Tristitia nimia cur mortem operetur. Ibid.

IV. Luctus his qui ante Christum licitus. Cur Christus fleverit Lazarum. Ibid.

V. Lugere mortuos jam non licet. In die judicii qui vivi non morientur. 1161

VI. Quales futuri simus post resurrectionem. Mors magis optanda quam lugenda. Nec tamen sibi inferenda. 1162

Sermo Secundus. 1161-1162

Caput Primum. Resurrectio unde apud infideles dubia. Ibid.

II. Possibilem probat seminum germinatio. Probat et creatio. 1163

III. Et ingens flamma ex modico silice. 1164

IV. Reapse futuram resurrectionem testantur Christus, apostoli, martyrum exempla, Machabaeorum mater. Hinc formido mortis excluditur. Praeceptum non lugendi. Ibid.

V. Egregium de hoc Davidis exemplum. Vestes nigras luctus ergo ferre haud licet. Ethnici audita filii morte responsum. Plangendi Ethnici, Judaei ac catechumeni morientes. Tristitia salutaris quaenam. Recapitulatio sermonis utriusque. 1165

Admonitio In Tractatum De Rectitudine Catholicae Conversationis. 1167-1168

De Rectitudine Catholicae Conversationis Tractatus.—Quod praesul plebem hortari teneatur. Judicii diem et Baptismi vota saepe recolere. Christiani officium. Pia praescribuntur exercitia. Christiani a gentilium ritibus deterrentur. Deus solus colendus. Pia monita. Contra ebrietatem. Contra superstitiones. Qui die dominico et in ecclesiis se gerant. Judicibus quid agendum. Signo crucis frequenter se munire. Quod pie viventes vexet diabolus Cur id permittat Deus. Stipem pauperibus erogare. Decimas Deo in pauperibus vel ecclesiis dare. Praecepta Dei servare. Mores cito corrigere. Inimicos diligere. Animae curam agere. Qui jejunandum. Lectionibus divinis animam pascere. Contra luxuriam. Concubinatus. Crimina capitalia. Pia ad recte vivendum documenta. Pietatem jamjam sectari. A diabolo dissidere. Non jurare. Qui orandum aut colloquendum. Scandala fugere. Misericordem esse. Charitatis commendatio. Hortatio ad poenitentiam, ad vigilantiam. Quod Angelus Dei cuique sit. Quod nulli unquam desperandum. De cautela in verbis. De sobrietate servanda. Quod nulla res ex se mala. Quod pauperes ad mensam vocandi. Mortis consideratio. Vitae aeternae felicitas. Judicii extremi meditatio. Ut Christus reprobis sua beneficia exprobrabit. Reproborum poena. Justorum beata sors. Poenitentiam publicam non erubescere. Nec veniam desperare. Nec nimium praesumere. Mundi finem instare. Terrena despicere. Adversa ob amorem Dei patienter ferre. Deum sibi praesentem semper revereri. Charitatem servare. In bono proposito persistere. Poenitentia non differatur. 1169-1170

Sermo De Symbolo. 1189-1190

Exordium. Fidei interioris et exterioris necessitas. Symbolum regula fidei. Qua ratione institutum sit. Quid complectatur. Ibid.

Caput Primum. Credere Deum, Deo, in Deum. Fides diaboli. Omnipotens. Ibid.

II. Jesus, Christus, Unicus. Christus ratione conceptionis vermi se comparat. Haec nascendi ratio nec Deo injuriosa, nec impossibilis. 1191

III. Cur Dominus voluerit crucifigi. Crucis virtus. 1192

IV. Crucis mysterium. Profunditas mysterii crucis. Ibid.

1394 V. Cur Christus elegit supplicium crucis. Per mortem carnis duplam nobis resurrectionem meruit. 1193

VI. Quae per infirmitates Christus nobis praestitit. 1194

VII. Quid egit in inferno. Ibid.

VIII. Omnes homines a Christo judicandi. Ibid.

IX. Quomodo ad extremum judicium sese parandum est. 1195

X. Ad poenitentiae remedia confugiendum. Ibid.

XI. Trinitatis mysterium per similitudines explicatur. Ibid.

XII. Catholica Ecclesia. Fide nullae majores divitiae. Ecclesia una est. 1196

XIII. Sanctorum meritis quis particeps fiat. 1197

XIV. Remissio peccatorum. Novatiani refelluntur. Ibid.

XV. Quod non desperandum, et unde procedat desperatio. A veniae deprecatione non cessandum. 1198

XVI. Quantumvis reis superest vitae spes. Poenitentiam sinceram nunquam spernit Deus. Per poenitentiam hic quantacumque possunt ablui peccata. 1199

XVII. Voluptates cito transeunt. Ducunt ad aeterna tormenta. Quasi per somnium his modo fruimur. 1200

XVIII. Poenae aeternae. Poenitentiae vis. Ibid.

XIX. Quomodo corrumpatur. Nec tunc tamen omnino infructuosa fuit. Caute legatur. 1201

Sermo In Pervigilio Paschae De Esu Agni. (Inter supposititia Hieronymi opera etiam repertus.)—Paschae mysterium in nobis impletur. Quando celebrandum. Ubi. Christus aliis agnus, aliis haedus. Cur agnus vespere, non in die, occisus. Quid sit comedere azyma in amaritudine. Quid carnes crudas aut elixas non manducare. Agni caput, pedes et intestina, quid. Agni ossa cur non conterenda. Lumbi accincti ad esum agni quid nos doceant. Ad quid calceamenta et virga. 1201-1202

Sermo In Psal. XLI, Ad Neophytos. (Hieronymo quoque falso tributus.)—Psalmi filiorum Core laeta canunt. Cervi serpentibus inimici. Fons triplex Ecclesiae. Trinitas. Baptizandorum exercitia. Baptizatorum natura mutata. 1203-1204

Sermo De Eo Quod Neophytis Ex Oleo Sancto Aures Et Nares A Sacerdotibus Illiniantur.—Mysteria catechumenis non commissa. Quid unctio aurium significet. Quis habeat aures audiendi. Cur adunctae nares. Alia hujus mysterii ratio. 1205-1207

Sermo De Mysterio Baptismatis.—Cautio baptizandorum. Aquae baptismalis gratia. Baptizandi de Trinitatis fide interrogantur. Quae de aliis fides exigatur. Resurrectionis fides. Trina mersio, et cur Baptismus non repetitur. 1209-1210

Sermo De Unctione Capitis, Et De Pedibus Lavandis.—In baptizatis chrismatis infusio quid significet. Ut promissa in baptismo sedulo impleantur. 1211-1212

Tractatus De Creatione Primi Hominis. 1213-1214

Sermo De Vanitate Saeculi. Ibid.

Sermo De Contemptu Mundi. (Incerti auctoris.) 1215-1216

Caput Primum. Mandata alia specialia, alia communia. Ibid.

II. Clerici nil proprium possideant. Ibid.

III. Cur radantur. Sapientiae sedes in cerebro. Ibid.

IV. Ne inter orandum capita tegant. Ibid.

V. Mundum et mundana contemnant. Mundi arma, praedia terrena. Ibid.

VI. Regnum Dei appetant. Deum et proximum diligant. Calicem Christi accipiant. 1217

VII. Paupertatem sectentur. Paupertatis felicitas. 1218

VIII. Epilogus. Ibid.

Sermo De Bono Disciplinae. 1217-1218

Caput Primum. Imperium et superbia. Disciplinae laus. 1219

II. Disciplina omnia continentur et ordinantur. Ibid.

III. Disciplina omnia vitia frenantur. Ibid.

IV. Disciplinae legis divinae servit humana. Quae cavenda severitas. Qui caveatur. 1220

V. Rei sunt ad quos disciplina nondum pervenit. Sed minus quam quos destituit. Disciplina quibus gravis, quibus levis. Ibid.

VI. Disciplina in brutis. 1221

VII. Qui Dominus inveniri aut cognosci possit. Ibid.

VIII. Religiosae vitae ac bonae famae sit studium. Vulgus solet de bonis male judicare. Suspicioni locum non dare. Ibid.

IX. Quatenus bona sufficiat conscientia. 1222

Sermo De Obedientia Et Humilitate. (Fragmentum est auctoris incerti, sed antiqui.) 1221-1222

Caput Primum. Obedientia quam Deo grata. Sine obedientia virtutes nullae. Ubi abest, adest superbia. Ibid.

II. Superbia peccatum omnium pessimum. Cum superbia virtutis potest esse species, non res. 1223

III. Praestat vitiis omnibus deditum esse, quam superbum. A monasterio in eremum secedentes fratrum synaxim non spernant. Secus facientes coguntur. Hinc non arguendi qui e desertis fratres in coenobio 1395 visitant. 1224

Tractatus De Charitate, seu de verbis Psalmi: Terra dedit fructum suum.—Fructus terrae benedictae charitas, Deo adhaerere. Charitatis fructus reddere. Qui Deum non amat, nec se nec proximum amat. Amor mundi non est amor. 1223-1224

Tractatus De Oratione Et Eleemosyna.—Stipem pauperibus ultro largiri. Misericordia ipsa orat. Misericordiae nullus terminus. Misericordiae sit comes oratio. Orationis laus. 1225-1226

Sermo De Generalitate Eleemosynarum.—Stipem peccatoribus Manichaei negant, et quare. Timent alii ne peccatoribus largiendo Deum offendant. Omnibus eroganda est. Justi praeponendi. Nec despiciendi inimici. Non quia peccatores, sed quia homines. Peccatoribus stipem non negavit Christus. Ibid.

Tractatus De Duodecim Lapidibus, de quibus Apoc. XXI, 19, 20. 1229-1230

Miscellaneae Sententiae (incerti auctoris).—Simplicem esse et prudentem. Fur et latro. Pericula ubique. Principes. Peccati gradus. Lectio obscura. Fornicaria et adultera. Senectus. Corpus infirmum. Veritas. Scriptura. Judicia in porta. Corripientis odium. Saeculi fugacitas. Tristitia quae vetita. Judicium et misericordiam facere. Saeculi perversitas. Amicus. Anima Jerusalem. Deo oblata. Cor unde aufertur. Deo. Naturale cujusque colloquium. 1231-1232

Admonitio In Sermones Ad Fratres In Eremo. 1233-1234

Sermones Ad Fratres In Eremo Commorantes. 1235-1236

Sermo Primus. De institutione vitae regularis. Ibid.

Serm. II. De pace. 1237.—Serm. III. De silentio. 1239—Serm. IV. De prudentia. 1240.—Serm. V. De obedientia. 1242.—Serm. VI. De misericordia. 1246.—Serm. VII. De obedientia. 1248.—Serm. VIII. De perseverantia. 1249.—Serm. IX. De ira et odio. 1251.—Serm. X. De puritate conscientiae, et spe. 1252.—Serm. XI. De lacrymis, compunctione et poenitentia. 1253.—Serm. XII. De superbia et humilitate. 1255.—Serm XIII. De fortitudine. 1256.—Serm. XIV. De justitia et correctione fraterna. 1257.—Serm. XV. De fide Trinitatis a simplicibus non investiganda, et donis Spiritus contra septem vitia. 1259.—Serm. XVI. De inobedientia, negligentia, patientia et castitate. 1262.—Serm. XVII. De vigilatione et otiositate. Ibid. Serm. XVIII. De invidia. 1264.—Serm. XIX. De vigilia Nativitatis Christi. 1266.—Serm. XX. De Nativitate Domini. 1267.—Serm. XXI. De monachis in Aegypto. 1268.—Serm. XXII. De consolatione fratrum in eremo, cum exhortatione ad orationem et lacrymas. 1271.—Serm. XXIII. De jejunio. 1273.—Serm. XXIV. De exhortat. ad solitudinem, ac de jejunio. 1274.—Serm. XXV. De jejunio, et ubi fuit institutum. 1275.—Serm. XXVI. De murmuratione et detractione, et de poenis damnandorum. 1277.—Serm. XXVII. De filio prodigo. 1280.—Serm. XXVIII. In Coena Domini 1282

Serm. XXIX. De lingua dolosa. 1287

1396 Serm. XXX. De confessione peccatorum. 1288

Serm. XXXI. De fallacia mundi, et ejus detestatione, propter tria praecipue mala quae in eo sunt. 1290

Serm. XXXII. Ad leprosos, ut patientiam teneant. 1293

Serm. XXXIII. De detestatione ebrietatis, cum terribilis casus enarratione. 1294

Serm. XXXIV. De duobus generibus hominum mundum derelinquentium, qui sancto Lot et uxore sua designantur. 1295

Serm. XXXV. Ad judices, ut caveant ne odio, amore, pretio, precibus vel timore corrumpantur, caeteraque vitia declinent, et justitiam servent. 1297

Serm. XXXVI. Ad presbyteros suos, malam vitam eorum reprehendens. 1298

Serm. XXXVII. Quod sacerdotes se debeant exhibere sicut Dei ministros, et cavere ne dona S. Spiritus vendere procurent, patientiam quoque et castitatem servare; ac de fornicationis detestatione. 1301

Serm. XXXVIII. De sacrae Scripturae ingentibus praeconiis, cum exhortatione ad diligentem ipsius lectionem. 1304

Serm. XXXIX. De vita solitaria et contemplativa. 1306

Serm. XL. De observantia clericorum. 1311

Serm. XLI. De observantia jejunii quadragesimalis. 1314

Serm XLII. De vita et moribus clericorum. 1315

Serm. XLIII. De Epiphania et quaerendo Christum. 1317

Serm. XLIV. De pietate, charitate et suffragiis defunctorum. 1319

Serm. XLV. De poenitentia agenda, et detractione vitanda. 1323

Serm. XLVI. De angelis et hospitalitate. 1324.—Serm. XLVII. De sodomiae detestatione. 1326.—Serm. XLVIII. De cura animae. 1328.—Serm. XLIX. De miseria carnis, et falsitate vitae. 1332.—Serm. L. De salute animae. 1334.—Sermm. LI-LIV-LV. De obitu Valentini. 1336.—Serm. LVI. Quod bonum sit lectionem divinam legere. 1339

Serm. LVII. 1341

Serm. LVIII. De eo quod nihil sit gloria mundi. Ibid.

Sermm. LIX-LX. De persecutione Christianorum. 1342

Serm. LXI. De obedientia. 1344.—Serm. LXII. De timore Domini, et avaritia vitanda. 1345.—Serm. LXIII. 1347

Serm. LXIV. De exhortatione ad sacerdotes, ut doceant populum quid scire et observare debeat. Ibid.

Serm. LXV. De exhortat. ad hominum instructionem pro desiderio vitae coelestis, et contemptu praesentis. 1350

Serm. LXVI. De agenda poenitentia. 1352.—Serm. LXVII. De fuga vanitatis et virtutum adeptione. 1353

Serm. LXVIII. Quomodo per virtutes obviandum sit vitiis; et de miseria infernali. 1354.—Serm. LXIX. De exhortat. ad orandum, cum exemplo defuncti in Aegypto; et de miseria animae. 1355.—Sermm. LXX-LXXII-LXXIII. De illo qui iram diu in pectore retinet, et non vult humiliari. Ibid.

Sermm. LXXIV-LXXV-LXXVI. de cogitationibus. 1358