Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic dixi, quod confitebor, et dignum est, quia " opera, " in singulari, ut vult Glossa, " Domini, " a Domino nobis ostensa, est " magna. " Vel, in plurali, opera Domini sunt magna. Job, v, 9 : Qui facit magna et inscrutabilia. Estne aliquod opus majus illo, quod fit in conversione impii ? Nullum. Augustinus : " Majus est de impio fa" cere pium, quam caelum et terram " creare. " Et ipse hoc vult, Ezech. xviii, 23 : Numquid voluntatis meae est mors impii? dicit Dominus Deus : et non ut convertatur a viis suis, ei vivat ? Et suum velle est facere. Psal. CXIII, 3 : Deus noster in caelo : omnia quaecumque voluit, fecit.

Propter hoc bene praeponitur huic clausulae tertia littera ghimel (?), quod interpretatur plenitudo divinae bonitatis.

" Exquisita. " Hic secundum. Quasi diceret : Sic opera ejus magna, " in omnes voluntates ejus, " non tantum in quibusdam : et " exquisita, id est, omni diligentia et discretione facta. Vel, in plurali : nec refert, quia alibi, in Psal. CIII , 24, dixit : Omnia in sapientia fecisti. Quid magis exquisitum quam hoc, quod conversis mala praecedentia convertantur in bonum ? Ad Roman. viii, 28 : Omnia cooperantur in bonum his qui secundum propositum vocali sunt sancti. Quid magis exquisitum quam quod. ipsam saevitiam malorum convertit in bonum ? Daniel. iii, 50 : Fecit medium fornacis quasi ventum roris flantem. Tanta sapientia, tanta exquisitio, ut non attingi possit a sensu humano. Ad Roman. XI, 33 : 0 altitudo divitiarum sapientiae, etc. Ipse enim Deus in creaturis facit opera, tamquam in tabulis scripturas, quae nemo legere possit, vel sufficit. Unde praeponitur huic clausula daleth (?), quod interpretatur tabulae vel tabularum : et est idem, ac si diceret : Tam exquisita, et subtilia sunt opera Dei in creaturis, ut ipsae creaturae sint tabulae tabularum, ad quarum capacitatem, nullus possit attingere. Eccle. III, 11 : Mundum tradidit disputationi eorum, ut non inveniat homo opus, quod operatus est Deus ab initio mundi usque ad finem.

" Confessio. " Hic tertium, et quartum, scilicet gloriosa operatio Dei, et pulchra. Pro eo enim quod hic dicitur, " Confessio et magnificentia, " habet littera Hieronymi secundum Hebraicam veritatem, " Gloria, et decor opus ejus : " et secundum nostram litteram, " Confessio " laudis, quae est ejus gloria, " et magnificentia " operis, hoc est, opus magnificum, et perfectum, quod est decorum, nobis factum, non est a nobis, sed, " opus ejus, " supple, est : ipse enim in nobis facit totum. Ad Roman. IX, 16 : Non volentis, neque currentis, sed miserentis Dei est. Ad Philip. II, 13 : Operatur in vobis ei velle et perficere, pro bona voluntate. Eccle. IX, 11 : Vidi sub sole nec velocium esse cursum, nec fortium bellum, etc, sed totum Dei, et nostrum esse, et nostrum vivere. Ad Roman. XI, 36 : Ex ipso, ei per ipsum, ei in ipso sunt omnia. Act. XVII, 28 : In ipso vivimus, et movemur, ei sumus.

Propter hoc praeponitur optime HE (?), quod interpretatur esse, vel vivere, Ac si dicat : Non solum opus nostrum, sed radix operis, esse, et vivere, opus suum est.

" Et justitia. " Hic quintum. Quasi diceret : Sic magna sunt, et exquisita, gloriosa, et decora : " et justitia ejus, " qua unicuique reddit quod suum est, et quod ei debetur, " manet in saeculum saeculi " hoc est, in aeternum. Sapient. I, 15 : Justitia perpetua est et immortalis. Isa. XIV, 27 : Dominus exercituum decrevit, et quis poterit infirmare ? Manet enim et non corrumpitur.

Unde bene praeponitur vau (?), quod interpretatur haec, vel ipsa. Quasi diceret : Justitia haec de qua loquitur hic, est ipsa, manens in se stabilis et firma.

" Memoriam fecit. " Hic secundum, in quo subjungit rationem laudis, ab opere refectionis specialiter. Primo ergo commendatur Sacramenti altaris institutio. Secundo, operatio illius per ministros Ecclesiae, ibi, in fine v. 7 : " Opera manuum, " Tertio, ipsius Sacramenti perceptio cum effectu suo, ibi, in fine v. 8 : " Sanctum et terribile. "

In prima duo. Primo, institutionis commendatio. Secundo, publicatio instituti per praedicationem, ibi, v. 6 : " Virtutem operum. "

In prima duo. Primo, institutio tangitur. Secundo, monstratur promissionis divinae adimpletio in institutione, ibi, in medio v. 5 : " Memor fuit. "

In prima duo. Primo, ad quid instituerit. Secundo, quid, ibi, v, 5 : " Escam dedit. "