Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic dixi, quod confitebor, quia magna, exquisita, gloriosa, et decora, et perseverantia ejus opera : et etiam, " fecit memoriam, " id est, memoriale reliquit " mirabilium suorum, " id est, ad hoc quod sequitur instituit, ut memoria mirabilium suorum remaneret. Psal. CI, 13 : Memoriale tuum in generationem et generationem. Hoc memoriale, quod totos nos debet rapere ad ipsum, et omnino inebriare. Osee, XIV, 8 : Memoriale ejus sicut vinum Libani. Maxime autem illorum mi- rabilium, quae pro nobis fecit, quando pati voluit. Luc. xxii, 19 : Hoc facite in meam commemorationem. Et, i ad Corinth. XI, 26 : Quotiescumque manducabitis panem hunc, et calicem bibetis, mortem Domini annuntiabitis. " Me-" moriale puri, et consolatio dulcis, " dixit quidam. " Dominus, " inquam, " miserator, " in actu, " et misericors, " quasi in habitu. Supra, in Psal. cii, 8 : Miserator et misericors Dominus, longanimis, et multum misericors. Vere miserator et misericors, qui est origo olei misericordiae : unde olivae comparatur, supra, in Psal. LI, 10 : Ego autem sicut oliva fructifera. Jerem. XI, 16 : Olivam uberem, pulchram, speciosam, fructiferam, vocavit Dominus nomen tuum.

Propter hoc optime huic clausulae praeponitur zain (?), quod interpretatur oliva. Quasi diceret in substantia, quod est dictum de Dei misericordia. Et heth (?), quod interpretatur pausum : Quis ad. hanc olivam non pausat ?

" Escam dedit. Hic secundum. Quasi diceret : Sic ad memoriam habendam aliquid fecit. Quidnam illud ? " Escam dedit, " non vendidit, " timentibus se. " Patet, quod non loquitur de materiali esca : hanc enim non solum timentibus dat, sed certe non timentibus, etiam in majori abundantia. Job, xii, 6 : Abundant tabernacula praedonum. Sed de spirituali, scilicet corpore proprio et sanguine, de se ipso. Sapient. XVI, 20 : Angelorum, esca nutrivisti populum tuum. Si autem tam. gloriosam escam dat in praesenti, quid dabit in futuro ? Dat enim se in altari modo in arrham, et pignus. Ad Ephes. i, 14 : Qui est pignus haereditatis nostrae. Chrysostomus : " Qui ge-" nuerunt alios, multoties dant illis " edere alia : ego autem non ita : sed " carnibus meis nutrivi vos, omnes vos " nobiles esse volens, et de futuris bonis " fidem praebens. " Et in cibum, sicut hic dicitur, et, Joan. VI, 56 : Caro mea

vere est cibus. Cantic. v, 1 : Comedite, amici, bibite, et inebriamini, charissimi. Hoc Joannes satiatus, et Inebriatus obdormivit in. sinu Jesu . In medicinam saluberrimam, et generalem, Eccli. xliii, 24 : Medicina omnium in festinatione nebulae, III Reg. viii, 12 : Dominus dixit ut habitaret in nebula : sicut pillulae medicinales. Angustinus : " Qui vulnus ba" bet, medicinam quaerit. " In comitem inseparabilem, Matth. xxviii, 20 : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi. Implet Illud Luc. XXIV, 29 : Mane nobiscum, Domine. Joan. VI, 57 : Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, ei ego in illo. In reconciliationem, et pacem, Ad, Ephes. II, 14 : Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum. ''Ideo optime ibi ei dicitur : " Dona nobis " pacem. " In hostiam salutarem pro quotidianis delictis nostris. Ambrosius : " Quotiescumque hoc Sacramentum succ mitur, subaudi digne, peccata dimit-" tuntur. Haec mensa convivas suos pec-" catis obligatos, supple, venialibus, " immunes, et liberos facit. " Versus :

Arrha, cibus, medicina, comes, pax, hostia

Christus.

Et ob hoc optime praeponitur haec littera TETH (?), quod interpretatur bonum : quid enim aeque bonum isto cibo, vel melius ? Nihil.

" Memor erit in saeculum. " Hic secundum : tacta enim sacramenti institutione, monstratur Impleta divina promissio.

Ait enim : Sic dixi, quod memoriam fecit, hoc est, faciet, et escam dedit, et sic, " memor erit, " memorem se esse implendo demonstrabit hic, " testamenti sui, " promissionis suae, " in saeculum " duraturi. Luc. I, 73 : Juravit ad Abraham patrem nostrum, daturum se nobis.

Iterum, in omnibus antiquis sacrificiis, quid aliud fiebat, nisi ex ipsis factis se futurum verum sacrificium, quo reficeremur in conspectu ejus, figurabatur? Sed figuram impleri, et promissionem reddi oportebat. Matth. v, 18 : Iota unum aut unus apex non praeteribit a lege, donec omnia fiant, Isa. lv, 11 : Verbum quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum.

Propter hoc optime praeponitur ibi IOD (?), quod interpretatur scientia, vel principium, id est, scientia quae est principium, scientia scilicet omnino certa, et infallibilis, lex divina. Matth. XXIV, 35 : Caelum et terra transibunt, verba autem mea non praeteribunt,

" Virtutem operum. " Praemisso de sacramenti institutione, hic subjungitur de Instituti divulgatione, cum aliis mirabilibus quae fecit Christus : et dicuntur duo. Primo, tangitur divulgatio. Secundo, ratio quare voluit divulgari, ibi, v, 7 : " Ut dei illis, "

Ait enim : Sic dedit escam, memor testamenti, et post hoc " virtutem operum suorum. " Glossa dicit, quod " cae" eos illuminavit et claudos ambulare " fecit . " Et ego addo, quod majus est, quod panem et vinum in carnem et sanguinem proprium convertit : quod suos inde pascit. " Annuntiavit populo suo, " parvo, in Ecclesia converso. Haec erat virtus, de qua Eccli. XVIII, 4 : Virtutem magnitudinis ejus quis enuntiabit ? Virtus autem Dei, quae hoc fecit, quid aliud est quam manus Dei ?

Propter hoc bene praeponitur caph (?), quod interpretatur palma, vel manus. Quasi diceret : Annuntiari voluit populo suo manum suam, potentiam scilicet, quae ante nesciebatur. Isa. liii, 1 : Et brachium Domini, cui revelatum est ?

" Ut det illis haereditatem. " Hic secundum, finis divulgationis.

Ait enim : Sic annuntiavit populo suo virtuteni : " ut " post praedicationem, " det illis haereditatem Gentium, " id est, ipsas Gentes faciat regni caelestis haeredes. Audientes enim Gentes Dei virtutem, et maxime quod se exhiberet escam, conversae sunt, et expulsis Judaeis, haeredes regni factae sunt. Matth. XXI, 43 : Auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti fructus ejus. Isa. lv, 5 : Ecce gentem quam nesciebas vocabis : et gentes quae te non cognoverunt ad te current. Et, II, 2 : Et fluent ad eum omnes gentes. Et, lx, 3 : Ambulabunt gentes in lumine tuo. Et hae factae sunt haereditas, quae corde Christo servierunt, et subjectae sunt.

Unde bene ponitur ibi lamed (?), quod interpretatur cor serviens. Quasi diceret : Gentes dedit illis haereditatem, quia cor serviens et obediens contulit. Ezechiel. XI, 19 : Auferam cor lapideum de carne eorum, et dabo eis cor carneum,

" Opera manuum ejus. " Hic secundum. Postquam enim actum est de sacramenti institutione, et instituti publicatione, hic agit de transsubstantiatione, et virtute verborum. Et primo, agit de primo, de transsubstantiatione, et verborum virtute. Secundo, de perpetuitate, ibi, in medio v. 9 : " Mandavit in aeternum. "

In prima tria. Primo, agit de transsubstantiatione. Secundo, de virtute verborum, per quam fit transsubstantiatio, ibi, v. 8 : " Fidelia. " Tertio, de fructu, et utilitate, ibi, v. 9 : " Redemptionem. "

In prima duo. Primo, tangitur corporis Christi praesentia vera. Secundo, absconsio sub speciebus panis et vini justa, ibi, " Et judicium. "

Ait enim : Sic haec fecit publicari, ut

Gentes haereditarent regnum : sed quomodo fit hoc? Ecce, " Opera manuum ejus, " hoc est, potentiae suae in illo sacramento exercitatae, est " veritas, " non phantasia, ut ibi sit vera esca, esca corporis et sanguinis Christi. Joan. VI, 56 : Caro mea vere est cibus, supple, in altari. Et rursus, v. 59 : Non sicut manducaverunt patres vestri manna, in deserto scilicet, et mortui sunt. Psal. cxviii, 151 : Omnes viae tuae, scilicet operationes tuae, veritas, non phantasia. Daniel. iii, 27 : Universa opera tua vera. Unde secure potes dicere in caena : " Hoc est corpus meum . "

" Et judicium. " Quia etsi vere sit ibi et praesentialiter corpus tuum, tamen justo judicio latet sub illis speciebus, quia qui adhuc est in carne mortali, non sufficit intueri quod latet sub corporalibus et visibilibus speciebus. Eccli. XVI, 26 : In judicio Dei opera ejus ab initio. Deuter. 4 : Omnes viaeejus judicia.

Unde optime praeponitur hic littera Hebraea mem (?), quod interpretatur ex ipsis. Ac si diceret, quod sic veraciter praesens assistit, latet tamen sub speciebus illis, est ex ipsis, ex natura illorum, quae aliter non caperent. Hoc tamen aliter legit Glossa, sicut in illa patebit, sed haec lectura plus placet, et magis consequentiae litterae consonat.

" Fidelia omnia. " Hic tangitur de virtute et commendatione verborum, de quibus tangit quatuor. Primo, quod fide digna. Secundo, quod firma et stabilia, ibi, " Confirmata. " Tertio, quod impleta, ibi, " Facta. " Quarto, quod discreta, ibi, " Et aequitate. "