Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic praesentialiter ibi est, quia " omnia mandata ejus, " verba scilicet quibus conficitur altaris sacramentum, secundum mandatum suum, sicut et alia, supple, sunt, " fidelia, " I ad

Timoth. I, 15 : Fidelis sermo, et omni acceptione dignus, Isa. xxv, 1 : Fecisti mirabilia, cogitationes antiquas fideles. Amen. Fidelia enim necesse est esse, quae a fidelissimo sunt mandata. Deuter. XXXII, 4 : Fidelis Deus, et absque ulla iniquitate. Haec autem verba, sunt illa proprie, in quorum fide justus reficitur, et pascitur secundum illud Habac. II, 4 : Justus in fide sua, maxime verborum quae in altari proferentur, vivet.

Et ob hoc optime praeponitur littera Hebraea nun (?), quod interpretatur pascens eos, vel pascua eorum. Ac si diceret : Haec sunt fidelia mandata eos pascentia, eorum pascua.

" Confirmata, " Hic secundum. Quasi diceret : Sic sunt fidelia, et sunt etiam " confirmata, " a Deo, " in saeculum " consecutivum. " saeculi, " id est, quamdiu sese saecula subsequentur, et sibi invicem succedent, confirmata morte ipsius testatoris, qui quasi condidit ex illis testamentum. Ad Hebr. IX, 16 et 17 : Ubi testamentum est, mors necesse est intercedat testatoris. Testamentum enim in mortuis confirmatum est : et per illa confirmata confirmat suos in bono. Per hoc confirmantur Ecclesiae Praelati, et sacerdotes. Psal. lxxiv, 4, de ipsis : Ego confirmavi columnas ejus : quippe per illa verba praesens est Deus, et sumitur Deus qui omnia potest confirmare, sicut dicit Paulus, II ad Thessal. iii, 3 : Fidelis Deus, qui confirmabit vos.

Et propter hoc optime praeponitur SAMEGH (?) : interpretatur enim adjutorium, vel firmamentum, et coniunge, firmum adjutorium,. Ac si diceret : Per haec verba, quae mandavit, quae in se firma, firmum adjutorium.

" Facta. " Ecce tertium. Quasi diceret : Sic sunt fide digna, firma, et " facta, " id est, completa, " in veritate, " id est, secundum quod veritas tradidit illa, quae dicit, Joan. XIV , 6 : Ego sum via, et veritas, et vita.

" Et aequitate, " Ecce quartum, quod discreta. Quasi diceret : Impleta sunt in aequitate, in libro scilicet rectitudinis et justitiae, ut nihil addendum sit, vel minuendum, Deuter. IV, 2 : Non addetis ad verbum quod ego loquor vobis, de confectione sacramenti altaris, nec auferetis ex eo. Proverb. xxx, 6 : Ne addas quidquam verbis illius, et arguaris, inveniatisque mendax, in illo qui omnia videt et omnia discernit.

Unde hic praeponitur ain (?), quod interpretatur fons, vel oculus. Quasi diceret : Vere in veritate facta, et aequitate, quia a fontali oculo, qui omnia intuetur. Job, xiii, 1 : Ecce omnia haec vidit oculus meus,

" Redemptionem misit. " Hic tangitur fructus, vel utilitas sequens ex tanta verborum virtute.

Ait enim : Sic sunt fidelia mandata, etc. : per haec " misit redemptionem, " a quotidianis peccatis, et negligentiis, " Dominus populo suo, " ipsum Filium suum qui nostram redemptionem quotidie operatur, mittens ad nos, et missus a se in sacramento altaris. Psal. CXXIX , 7 : Copiosa apud eum redemptio, I ad Corinth. I, 30 : Factus est nobis a Deo sapientia, et justitia, ei sanctificatio, ei redemptio. Ad Hebr. IX, 12 : Introivit semel in sancta, aeterna redemptione inventa. Quis enim adinvenisse potuisset nisi ipse ? ut ex ore hominis sermo procederet, quo prolato redemptio populi mitteretur ?

Unde optime praeponitur hic phe (?). quod interpretatur ex ore. Ac si aperte diceret : Ex ore sacerdotum sacra verba proferentium redemptio mittitur ad populum. Sapient. XVI, 12 : Neque herba, neque malagma sanavit eos, etc.

" Mandavit. " Hic secundum, in quo postquam egit de transsubstantiatione, et verborum virtute, agit de perpetuitate.

Ait enim : Sic sunt fidelia mandata Dei, et efficacia, et perpetuo durantia : quia " mandavit testamentum suum, " hoc novum duraturum, " in aeternum, " totum scilicet novum, in quo et haec continentur et mandantur. Ad Hebr. IX, 20 : Hic est sanguis testamenti quod mandavit ad vos Deus. Et aeterni testamenti, quia, Matth. XXVI, 28 : Hic est sanguis meus novi testamenti, etc. .

Dicitur autem Evangelium aeternum testamentum, quia ei aliud non succedit, sicut aeterno nihil succedit. Ad Hebr. VIII, 8 : Consummabo super domum Israel, et super domum Juda testamentum novum . In morte enim confirmatur voluntas testatoris, quae non iterabitur . Ad Roman. VI, 9 : Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur. Item, quia proprio ore conditum ejus qui aeternus est, scilicet Filii Dei, Proverb. XII, 19 : Labium veritatis firmum erit in perpetuum. Et ipse veritas, Joan. XIV, 6 : Ego sum via, et veritas, et vita. Quia quod promittit est aeternum, Matth. XIX, 29 : Centuplum accipiet, et vitam aeternam possidebit. Imo quod plus est, ad aeterna ducit. Joan. IV, 14 : Aqua quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam, id est, salire facientis. Et hoc habet novum proprie a sacramento altaris, quod est maxima consolatio, quod datur nobis, quod nos ad vitam perducit aeternam : unde et viaticum appellatur,

Propter hoc bene praeponitur hic sade (?), quod idem, est quod consolatio. Isa. xl, i : Consolamini, consolamini, popule meus, dicit Deus vester. Consolamini, quia do me vobis in cibum : sed plus consolamini, quia per hoc duco vos ad aeternum.

" Sanctum ei terribile. " Hic tertium hujus partis, in quo agitur de tanto sacramento. Acto enim de institutione, de confectione, et virtute verborum, agitur de modo sumendi hujusmodi sacramentum, et fructu speciali sic sumentium. Debet autem sumi cum timore, ut aliquid sapiat palato cordis : unde dicuntur duo. Primo, modus quo sumendus est, quia cum timore. Secundo, fructus sic sumentis, ibi in medio v. 10 : " Intellectus bonus, "

In prima duo. Primo, causa modi tangitur. Secundo, subjungitur modus sumendi, ibi, v. 10 : " Initium sapientiae. "

Ait enim: Sic seipsum veraciter in altari et dat, et dabit : sed advertendum, quod " nomen ejus est sanctum. " Verum est, Luc. I, 35 : Quod nascetur ex te sanctum. Imo, Sanctum sanctorum . Ad Philip. II, 9 : Donavit illi nomen, quod est super omne nomen: ut sit non tantum sanctum, sed sanctissimum. " Et terribile. " Eccli. xliii, 31 : Terribilis Dominus, et magnus vehementer. Eccli. I, 8 : Unus est altissimus, creator omnipotens, et rex potens, et metuendus nimis. Sanctum, quia sanctificans digne accedentes ad se in altari. Levit. XXI, 23 : Ego Dominus , qui sanctifico eos. Terribile quantum ad indigne accedentes, quia, I ad Corinth. XI, 29 : Qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit. Propter hoc de utroque, in Psal. XCVIII, 3 : Confiteantur nomini tuo magno , quoniam terribile et sanctum est. Et maxime in sumptione sacri calicis in altari.

Unde determinat quod hic dicitur littera praeposita, quae est coph (? ), quod interpretatur calix, velpotatio, quia terribile et sanctum nomen est, cum sumitur in calice, et potatur.

" Initium sapientiae. " Hic secundum.

Quasi (liceret : Sic est sanctum,et terribile, et propter hoc " initium sapientiae, " id est, saporis, et illuminationis. Vere in illo est timor Domini. Proverb. I, 7 : Timor Domini principium sapientiae. Et loquitur hic de initiali timore, qui inchoat saporem : sed filialis et castus, hic consummat. Servilis enim tantum expellit mala. Eccli. I, 27 : Timor Domini expellit peccatum. Sed initialis facit bona, et saporat quodammodo sacramenta. Eccli. xv, 1 : Qui timet Deum, faciet bona, in inchoatione.

Unde hic est initium boni proprie intrinsecum, quod ostendit praecedens littera res (?), quod interpretatur caput. Quasi diceret : Quia sanctum et terribile est quod potatur et sumitur, caput boni operis habet timorem, scilicet initialem.

" Intellectus bonus, " Hic sequitur effectus. Quasi diceret: Sic sumatur cum timore, si saporem vis habere : quia " omnibus " sic " facientibus eum, " scilicet intellectum ipsius Sacramenti, est " intellectus bonus. " Quasi diceret : Si sic intelligit aliquis, et si operatur in ipso sacramento, bonus est ejus intellectus, vel in bonitate augetur et promovetur. Si enim scit et intelligit sic faciendum, et non facit, vel alio modo facit, peccat: non est ei ad. bonum intellectus. Jacob. IV, 17 : Scienti bonum facere, et non facienti, peccatum est illi. Luc. xii, 47 : Servus qui cognovit voluntatem domini sui, et non fecit secundum

voluntatem ejus, vapulabit multis. Propter hoc dicitur, Proverb. xxiii, 1 et 2 : Quando sederis ut comedas cum pincipe, imo principum principe, diligenter attende quae tibi apposita sunt ante faciem tuam, ei statue cultrum in gutture tuo, id est, comede cum timore, et ut statim moriturus, et accidet tibi facienti hunc intellectum bonum.

Quod bonum litera praemissa dicit SIN (?) : interpretatur enim egressio tentationis : fugat enim mirabiliter, et facit tentationes egredi digna sumptio sacramenti altaris.

" Laudatio ejus. " Hic tertium totius hujus Psalmi, sicut a principio dictum fuit, in quo postquam praemisit confessionem laudis, addit de perpetuatione.

Ait enim : Sic propter antecedentia beneficia laudabo, sed non ad tempus: quia " laudatio ejus, " passiva, qua laudandus est, cc manet in saeculum saeculi " consecutivum, hoc est, in nostro aeterno. Eccli. li, 8 : Laudabit usque ad mortem anima mea. Vel, in aeternitate : unde ibi etiam laudabo. Daniel. iii, 57: Laudate, ei superexaltate eum in saecula. In hoc erit finis meus, in hoc omnium quae ago consummatio. Augustinus : " Videbimus, amabimus, et " laudabimus. Ecce quod erit in fine " sine fine. "

Ecce Thau (?) littera ultima, quae hic praeponitur, et interpretatur consummatio, ad quam nos perducat, qui est benedictus per omnia saecula saeculorum.

Glossa alias lecturas satis plane persequitur, nec immorari oportet.

Justi beatitudo, impio tabescente.Alleluia, reversionis Aggaei et

1. Beatus vir qui timet Dominum, in mandatis ejus volet nimis.

2. Potens in terra erit semen ejus : generatio rectorum benedicetur.

3. Gloria et divitiae in domo ejus, et justitia ejus manet in saeculum saeculi.

4. Exortum est in tenebris lumen

rectis, misericors, et miserator, et justus. 5. Jucundus homo qui miseretur et

commodat, disponet sermones suos in judicio :

6. Quia in aeternum non comovebitur. 7. In memoria aeterna erit justus : ab auditione mala non timebit. Paratum cor ejus sperare in Do-

8 Confirmatum est cor ejus : non commovebitur donec despiciat inimicos suos.

9. Dispersit, dedit pauperibus. Justitia ejus manet in saeculum, saeculi. Cornu ejus exaltabitur in gloria. 10. Peccator videbit, et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet : desiderium peccatorum peribit.