Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic dixi, quod vanum est festinare, sed " postquam sederitis, " id est, humiliati fueritis, sessio enim hic appellatur humiliatio, "surgite, " idest, surgetis ad participationem gloriae. Luc. XIV, 11 : Qui se humiliat, exaltabitur. Mich. vii, 8 : Consurgam cum sedero in tenebris : Dominus lux mea est. In Psal. cxxxviii, 2, infra : Tu cognovisti sessionem meam, id est, humilitatem, et resurrectionem meam, quam operatus es. " Qui manducatis, " delectabiliter sustinendo, ac si vos reficeretis, " panem doloris, " afflictionem scilicet et miseriam, Ecce quibus, et qualibus, quia in tribulatione gaudentibus. Hic panis de quo supra, in Psal. lxxix, 6 : Cibabis nospane lacrymarum. Hic cibus quo reficiebatur Job, III, 24: Antequam comedam, suspiro. Genes. iii, 19 : In sudore vultus tui vesceris pane.

" Cum dederit dilectis. " Hic tangitur tempus. Quasi diceret : Sic dixi, quod primo sedeatis, quia cum Dominus " dederit somnum, " supple, mortis, " dilectis suis. " Mors ergo sanctorum dicitur somnus, quia multum dulcis est illis. Jerem. XXXI, 26 : Somnus meus dulcis mihi, supple, est. Eccle. v, 11 : Dulcis est somnus operanti. Requies etiam est illis, Apocal. XIV, 13: Amodo jam dicit spiritus, ut requiescant a laboribus suis. Et securitas, Job, XI, 18 et 19 : Et defossus securus dormies. Requiesces, et non erit qui te exterreat. Hoc somno Stephanus obdormivit in Domino .

" Ecce haereditas. " Hic quartum, quod et quale praemium, quia perpetuum : erit enim haereditas: quia condignum, quia merces.

Et construe sic : Cum dederit dilectis somnum, " ecce, " tunc " haereditas filii, " justi scilicet, qui est filius Dei : et ecce " merces, " retributio, " fructus ventris, " id est, justi, qui est fructus ventris Ecclesiae. Mali enim, etsi nascantur aliquando de Ecclesia, non sunt fructus, sed tantum boni, et justi, qui in bono perseverant. Hi sunt filii renati, secundum illud Joan. III, 5 : Nisi quis renatus fuerit ex aqua, et Spiritu sancto. Sed aliqui postea sunt mali, qui non sunt dicendi fructus. Genes. IV, 1 et seq., Eva, quae fuit formata de latere Adae dormientis , generavit Cain pessimum, et Abel justum. Sed veris filiis, qui sunt fructus, datur haereditas. Genes. xxv, 5 et 6 : Dedit Abraham cuncta quae possederat Isaac, scilicet filio suo : filiis autem concubinarum largitus est munera. Ad Galat. IV, 30 : Non enim haeres erit filius ancillae cum filio liberae. His ergo datur haereditas Christi. Ad Roman. VIII, 17 : Quod si filii, et haeredes: haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi.

Vel sic potest legi : " Cum dederit dilectis suis somnum, " tunc, hoc est, " ecce haereditas Domini, filii, " venient ad praemium aeternum, scilicet justi : quae, inquam, haereditas, id est, qui sunt justi, sunt " merces fructus ventris, " id est, Christi hominis, qui fuit fructus ventris virginalis. Psal. II, 8: Dabo tibi Gentes haereditatem tuam.

" Sicut sagittae. " Hic quintum, et ultimum, in quo ostendit per quos secundum unam lecturam Glossae venietur ad illam retributionem : et tanguntur quasi duo media. Primo, Apostoli. Secundo, Apostolorum spirituales filii, ibi, "Ita filii excussorum.

Ait enim : Sic dico, quod dabitur post somnum haereditas, et merces. Et unde hoc? Quia " sicut sagittae, " id est, acuti et penetrabiles Apostoli, " in manu, " id est, a manu " potentis, " id est, Christi, supple, sunt excussae, id est, per mundum ad praedicandum missae. Istae sunt sagittae de quibus, Habacuc, III, 11: In luce sagittarum tuarum, ibunt in splendore fulgurantis hastae tuae. Et excussae sunt et missae, Marc. XVI, 15 : Euntes in mundum universum, praedicate Evangelium omni creaturae. Et, Matth. x, 16 : Ecce ego mitto vos. Psal. XVII, 15 : Misit sagittas suas, et dissipavit eos.

" Ita filii excussorum, " id est, Apostolorum, supple, sunt excussi, et missi per mundum universum, Dionysius, et Quintinus, et Firminus, et Praedicatores alii. Psal. xliv, 17: Pro patribus tuis, Apostolis scilicet, nati sunt tibi filii, successores alii.

Sic etiam posset legi: " Sicut sagittae in manu potentis, " fortiter emittuntur, "ita filii excussorum, " id est, Apostolorum, qui excussi sunt et dispersi, et de civitate in civitatem dejecti, supple, emittunt fortiter sagittas Scripturarum. Scriptura enim est sagitta: in sagitta enim tria sunt: ferrum, quod est constantia voluntatis : hasta, operatio bona : pennulae, cognitio et intentio quae totum dirigunt. Vel sic melius forte totum posset intelligi, ut monstraret modum veniendi ad praemium. Quasi diceret: Sic dixi, quod dabitur merces post somnum: et numquid erit mora longa? Non, imo sicut sagitta in manu, id est, a manu potentis fortiter et valde cito et quasi imperceptibiliter transit, ita filii excussorum valde cito pertransibunt ad praemium.

" Beatus vir qui implevit. " Hic secundum, in quo beatificat sic pervenientes ad praemium, sicut dictum est. Beatos autem eos praedicat, et pronuntiat a duobus. Primo, ab adeptione boni. Secun- do, a remotione mali, ibi, " Non confundetur. "