PSALMUS I. Felicitas justorum, et impiorum miseria.
Dicit ergo: His malis caret,nec hoc tantum sed in lege Domini voluntas ejus.
Psalmus II. Christi imperium panis conatibus homines expugnabunt.
PSALMUS III. David fugiens Absalom a Deo salutem sperat.
PSALMUS IV. David hortatur ad pacem et omnia bona speranda.
PSALMUS V. Contra malignum, auxilium divinum implorat justus.
PSALMUS VI. Oratio poenitentis Dei misericordiam implorantis.
PSALMUS VIII. In operibus suis mirabilis Dominus.
PSALMUS IX. Celebratur potentia Dei qui impios disperdit et pauperes tuetur.
Dicit ergo : Sic adulabuntur impii
PSALMUS XI. Oratio pro imploranda Dei ope contra impios.
PSALMUS XII. Deprecatio animae fidelis in tribulatione.
Dicit ergo: Sic fecisti, sed tandem
Dicit ergo : Sic retribuet mihi et justitiam, et puritatem: et hoc justum,
PSALMUS XVIII. Deum praedicant creaturae et divina. Peccatorum condonatio postulatur.
PSALMUS XIX. Oratio pro principe ad bellum proficiscente.
PSALMUS XX. Christi post depictos inimicos gratiarum actio.
PSALMUS XXI. Christus moriturus obsecrat ut sibi adsit Deus, et eum laudat.
Dicit ergo : Sic rogo : nec mirum :
Dicit ergo : Sic mea dimitte delicta, nec hoc tantum peto, imo, respice ini - micos meos,
PSALMUS XXVI. David sitam profitetur fiduciam in Deo, et ejus implorat auxilium.
PSALMUS XXVIII. Vocantur filii Dei ad adorandum Dominum, cujus vox describitur.
PSALMUS XXIX. Gratiarum actio pro liberatione a morte et tribulatione.
PSALMUS XXX. Precatio Christi et fidelium se Deo in moerore commitentium.
PSALMUS XXXIII. Benedicit Dominum qui est justorum lumen et tutela, et impiorum aversor.
PSALMUS XXXIV. Inimicis excidium, sibi salutem precatur.
Dicit ergo : Confundantur, pro peccatis praeteritis : et revereantur,
PSALMUS XXXV. Impiorum malitia justitia Dei: iustorum gloria.
PSALMUS XXXVI. Bonorum et malorum dispares sunt spes et exitus.
Dicit ergo : 0 infirme, Noli aemulari, indignari scilicet, et offendi, in malignantibus,
PSALMUS XXXVIII. Agit de vanitate et brevitate vitae. Deum orat ut peccatum remittat, et sibi adsit.
PSALMUS XLI. Homo exsul et conturbatus anhelat ad meliorem vitam,
PSALMUS XLII. Spem in Domino reponit a quo judicari exoptat.
PSALMUS XLVI. Deus omnis terroe Dominus
PSALMUS XLVII. Magnus et laudabilis Dominus qui fundavit Sion.
PSALMUS XLVIII. Nihil prosunt opes contra infernum.
Dicit ergo : Audite haec, quae di- cturus sum, omnes gentes
PSALMUS L Poenitentis animae amara contritio.
PSALMUS LI. Frustra in divitiis sperant impii: salus est sperantibus in Domino.
Dicit ergo : Sic gaudebunt justi super afflictum iniquum, et dicent ridendo :
PSALMUS LII. Impiorum insipientia, numerus et paena.
Dicit ergo : Tales sunt mali, sed
Jacta super Dominum curam tuam.
Dicit ergo: Sic psallam, quia es Deus meus
Dicit ergo : Sic vana salus hominis, sed nos. faciemus vir Iidem,
PSALMUS LX. Exsul petit reditum, longam vitam, et ampliationem regni Christi.
Dicit ergo : Sic exclamari, et tu exaudisti me, et hoc in petra, Christo.
PSALMUS LXII. Exsul se in Dei laudibus consolatur : praedicit hostium ruinam.
PSALMUS LXIII. Implorat Dei opem contra inimicos : peribunt, et laetabitur justus.
Dicit ergo : Tanta mala patior, propter quod salvum fac : et etiam quia
Dicit ergo : Bene solvi quae non ra- pueram, quia o Deus Pater, tuscis,
Dicit ergo : Quae praemisi, sustinui ab omnibus simpliciter, et etiam extra-
Dicit ergo : Haec mala mihi intulerunt, ego vero e contrario, orationem meam, ad te,
Dicit ergo : Sic laudabo, et placebit talis laus Deo super vitulum novellum, .
PSALMUS LXIX. Oratio ad opem Dei petendam in magnis periculis.
PSALMUS LXX. Opem Dei implorat adversus persecutores : promittit se Deo gratias acturum.
Dicit ergo : Non est similis tibi : quia quantas ostendisti, etc.
PSALMUS LXXI. Christi regnum justum, pacificum et felix precatur.
Dicit ergo : Sic sit nomen ejus benedi- ctum, et dictum est, quia ante solem
PSALMUS LXXII. Impii felices in hac vita peribunt: Domino adhaerere bonum est.
Dicit ergo : Sic invidus, instabilis fui, terrena inordinate dilexi, et nescivi,
Dicit ergo : Sic rogo ut memor sis, quia ecce inimicus, Judaeorum scilicet populus, ((improperavit
Dicit ergo : Quoniam sic est ut praemisi, propter hoc vovete, et post votum, reddite Deo vestro.
PSALMUS LXXVII. Judaeos excitat memorando beneficia et flagella Dei.
Dicit ergo : Sic dedit volatilia ad capiendum apta : et post manducaverunt, et saturati sunt, nimis,
Dicit ergo : Sic eos in rebus suis affinxit, et post misit in eos iram,
Dicit ergo : Sic est destructa vinea Judaeae, sed, o Deus virtutum, quae
PSALMUS LXXXI. Domini deorum terrae judex judices improbos arguit.
PSALMUS LXXXII. Exponit hostium improperia, et illis exsilium imprecatur.
Dicit ergo : Sic rogo, ut placatus sis avertendo malum, et culpae et paenae :
Dicit ergo : Sic nullus similis, quia Deus est qui glorificatur in consilio, sanctorum suorum :
PSALMUS XCVII. Hortatio ad congratulandum Christo venturo.
Dicit ergo : Dixi, quod psallatis, et ecce modum addo quo psallere debetis.
Dicit ergo : Sic custodiebant testimo-
PSALMUS CII. Omnes creaturas invitat ad recolenda Dei beneficia.
Dicit ergo : Benedic, anima mea, Domino. Tob. xiii, 19 : Anima mea, benedic Dominum, quoniam,
PSALMUS CIV. Hortatur ad cultum Del, memorans ejus beneficia.
Dicit ergo : Sic fuit memor testamenti, promissionis scilicet, quod testamentum disposuit ad Abraham
Dicit ergo : Haec promissa fecit, et etiam dixit. Expone, ut prius.
PSALMUS CV. Deus ob suam bonitatem laudandus : Judaeorum ingratitudo.
Dicit ergo : Haec beneficia illis contulit, et in tantum aperta, quod ipsi crediderunt, verbis ejus.
Dicit ergo : Sic confitemini confessione peccati, et praecipue laudis,
PSALMUS CVII. Dicit cor suum ad Dei cultum paratum, et ideo victoriam sperat.
PSALMUS CVIII. Opem Dei implorat, et proditori dignas paenas praedicit.
PSALMUS CX. Laudat Deum ob beneficia, et incitat ad ejus timorem.
PSALMUS CXII. Laudandus Deus super omnia excelsus et exaltans humiles.
PSALMUS CXIV. Gratiarum actio pro liberatione a periculis.
PSALMUS CXVI. Ad laudandum Deum provocatio.
PSALMUS CXVIII. Multis modis ostendit beatam pilam in legis observatione esse positam.
PSALMUS CXIX. Vitae miserias luget, ab his liberari efflagitat.
PSALMUS CXX. Securus qui se Deo committit.
PSALMUS CXXII. Actus fiduciae in Deum tempore tribulationis.
PSALMUS CXXVI. Vani hominum labores quibus non opitulatur Dominus.
PSALMUS CXXVIII. Funestus impiorum exitus.
PSALMUS CXXIX. Oratio pro precando fiducialiter peccatorum petita.
PSALMUS CXXX. Humilitatis sincera professio.
PSALMUS CXXXIII. Hortatio ad benedicendum Domino.
Dicit ergo : Sic percussit magnos reges, et fortes, . Sehon scilicet, regem Amorrhaeorum,
PSALMUS CXXXVIII. Sciens Deum nihil latere, suam in eum fiduciam profitetur.
Dicit ergo : Sic omnia cognovisti, et prima: et hoc patet, supple, quia, tu, non alius, formasti me,
PSALMUS CXXXIX. Orat pro sua salute : hostibus imprecatur.
PSALMUS CXL. Petii regi a Domino tempore persecutionis.
Dicit ergo : Domine, clamavi, tam diu est, non modo clamo primo, ad te, Clamo, Ad te,
PSALMUS CXLI. Circumdatus a Saule orat pro sua salute.
PSALMUS CXLIII Gratias agit pro victoria: petit hostium exitium.
PSALMUS CXLV. Solus beatus qui soli Deo fidit.
Dicit ergo : Tanta est ejus potentia, talis veritas et justitia, et etiam o Sion,
PSALMUS CXLVI. Hortatio ad laudandum Deum ob ejus beneficia.
PSALMUS CXLVII. Ecclesiam invitat ad laudandum Deum qui eam bonis cumulavit.
PSALMUS CXLVIII. Invitat omnes creaturas ad laudandum Deum.
PSALMUS CXLIX. Gratiarum actio pro insigni victoria.
PSALMUS CL. In omnibus et ubique Deum celebrandum profitetur.
Dicit ergo : Sic laudate eum in sanctis ejus, et " laudate, eum in firmamento, " idest, pro gloria in firmamento collata, firmamento, inquam, " virtutis ejus, " scilicet Dei, hoc est, Christo capiti. Ipse enim firmamentum est, et causaliter et essentialiter. Causaliter, II Reg. xxii, 19 : Factus est Dominus firmamentum meum. Et essentialiter, Supra, in Psal. LXXI, 16 : Erit firmamentum in terra, in summis montium. Eccli, xliii, 1 : Altitudinis firmamentum, pulchritudo ejus.
Similiter, utroque modo virtus dicitur : causaliter, Supra, Psal. CXXXIX, 8: Domine, Domine, virtus salutis meae. II Reg. XXII, 2 : Dominus petra mea, et robur meum. Essentialiter, I ad Corinth. I, 23 et 24 : Nos praedicamus... Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Ad Roman. I, 20 : Invisibilia ipsius, scilicet Dei, per ea quae facta sunt, intellecta, conspiciuntur : sempiterna quoque ejus virtus, et divinitas.
"Laudate eum in virtutibus. " Ecce secundum. Quasi diceret: Laudate pro gloria homini Christo exhibita, et etiam
" laudate eum in virtutibus ejus, " hoc est, pro gloria virtutibus Angelicis data, quae suae sunt creatione, et confirmatione in gloria, pro qua gloria et ipsae virtutes laudant. II Paral, in oratione Manassae, in fine : Laudabo te, Domine, semper omnibus diebus vitae meae, quoniam te laudat omnis virtus caelorum.
" Laudate eum. " Hic tertium quod patet ex ipso modo loquendi, scilicet invitatio ad laudem pro collatione gloriae omnibus electis.
Ait enim : Sic laudate pro gloria homini Christo exhibita, et sanctis Angelis, et etiam " laudate eum secundum multitudinem magnitudinis ejus, " id est, secundum gloriam quam extendit ad omnem multitudinem electorum ex diversis partibus, et diversis conditionibus hujus mundi. Iterum ostenditur multitudo magnitudinis divinae in hominum salute qui tam miserabiliter corruerunt in primo homine. Ad Ephes, II, 4 et o : Propter nimiam charitatem suam qua dilexit nos, et cum essemus mortui peccatis, convivificavit nos in Christo. Thren, iii, 22 : Misericordiae Domini quia non sumus consumpti, quia non defecerunt miserationes ejus.
" Laudate eum in sono tubae. " Hic secunda pars Psalmi, in qua invitat addendo modum. Secundo, ostendit sic laudandi dignum, ibi, v. 6 : " Omnis spiritus. "
Prima pars posset dividi in octo, secundum octo genera modorum laudandi per ordinem in littera.
Aliter etiam posset dividi Psalmus iste, ut primo invitet ad laudandum Deum pro gloria sanctorum, addens rationem generalem, sicut dictum est, et expositum. Secundo, addendo specialem.
Et primo, pro gloria Virgini Matri exhibita. Secundo, pro gloria sanctis Angelis collata, sicut et prius, ibi, " Laudate eum in virtutibus. " Tertio, pro collata hominibus electis, ibi, " Laudate eum secundum multitudinem. "
Et ista jam subdividitur.
Sed primam exponamus de B. Virgine.
Ait enim : Sic dixi, quod laudetis Do. minum in sanctis ejus, et incipite laudare pro gloria Mariae: unde, " laudate eum in firmamento virtutis ejus. " Ipsa enim dicitur firmamentum, Ezechiel. I, 26 : Et super firmamentum quod erat imminens capiti eorum, scilicet animalium, quasi adspectus lapidis sapphiri. Et est firmamentum virtutis, quia omnibus aliis in fide haesitantibus in hora passionis, ipsa perstitit tamquam virtute firmata. Luc. I,35 : Virtus Altissimi obumbrabit tibi.
" Laudate eum in virtutibus ejus. " Hoc ad gloriam Angelorum pertinet, et est expositum.
" Laudate eum secundum multitudinem. " Hic pro gloria electis hominibus collata : et dividitur haec pars secundum divisionem electorum : unde pro gloria sanctis Patriarchis exposita, in quibus relucet multitudo magnitudinis divinae bonitatis. Ipsi enim fuerunt fidei fundatores : Christus enim de eis carnem assumpsit, eis promissiones fecit, ipsos a limbo eduxit, et in caelum perduxit. Secundum hanc ergo magnitudinis multitudinem laudandus est. Sic laudabat David, I Paral. XXIX, 10 et seq. : Benedixit David Domino coram universa multitudine, et ait: Benedictus es, Domine Deus Israel, patris nostri, ab aeterno in aeternum. Tua est, Domine, magnificentia, et potentia, et gloria, atque victoria : tibi laus:... in manu tua virtus et potentia.
" Laudate eum in sono. " Hic pro gloria collata Apostolis invitat ad laudandum.
Ait enim : Sic laudate secundum multitudinem magnitudinis, et etiam " laudate eum in sono tubae, " in tubali Apostolorum et gloriosa praedicatione, vel in gloria Apostolis collata, qui fuerunt sonus tubae : unde et per tubas sunt designati principaliores inter eos. Numer. x, 2 : Fac tibi duas tubas argenteas. Vel, quilibet etiam eorum, quia in binario numero missi sunt ad praedicandum, sicut dicit Glossa super Matthaeum. Et, Luc. x, 1 : Misit illos binos ante faciem suam. Et hoc ut charitatis perfectio signaretur, sicut dicit beatus Gregorius.
" Laudate eum in psalterio, " id est, propter gloriam his qui per psalterium designantur, collatam. Quinam sunt isti, nisi sancti Evangelistae de agendis, et moribus plenius instruentes ? Hoc est psalterium, in quo fugatur daemon .
" Et cithara, " id est, pro gloria sanctis Innocentibus collata. Cithara enim dulcissime sonat : quid dulcius quam omnino innocentes pro omnino innocente mori, et eidem testimonium perhibere ? Unde de ipsis Innocentibus dicitur, Apocal, XIV, 2 et seq. : Et vocem quam audivi, sicut citharaedorum citharizantium in citharis suis. Et cantabant quasi canticum novum,... et nemo poterat dicere canticum, nisi illa centum quadraginta quatuor millia qui empti sunt de terra :... virgines enim sunt. Et, xv, 2 et 3 : Habentes citharas Dei, et cantantes canticum Moysi, servi Dei, et canticum Agni, etc.
" Laudate eum in tympano, " id est, pro tympano, hoc est, pro collegio Martyrum, qui sicut tympanum martyrio sunt extensi. Jerem. XXXI, 4 : Virgo Israel, adhuc ornaberis tympanis tuis.
" Et choro, " id est, pro gloria collata choro, id est, sacris virginibus, quarum est proprie dicere choros, et in ipsis exsultare. Unde, Jerem. XXXI, 4, statim ut dixit: Adhuc ornaberis tympanis tuis, adiecit : Et egredieris in choro ludentium. II Reg. VI, 12: Erant cum David septem chori, et victima vituli, quando deducebat arcam foederis Domini. Hi septem chori possunt esse septem modi virginitatem conservandi, vel magis septem dona Spiritus sancti, vere conservantibus virginitatem collata.
" Laudate eum in chordis, " hoc est, pro gloria Confessoribus sanctis exhibita: ipsi enim fuerunt chordae mirabiliter extensae per carnis mortificationem, et ab humore culpae desiccatae, et pro talibus laus est exigenda. Daniel. XIII, 63 : Helcias et uxor ejus in illa die laudaverunt Deum pro filia sua Susanna, cum Joakim, marito ejus, et cognatis omnibus, quia non esset inventa in ea res turpis.
" Et organo, " id est, pro gloria sanctis Doctoribus collata, qui recte organo comparantur. In organis diversi soni emittuntur per diversas fistulas, et melodia efficitur, et concordantia. Sic a Doctoribus multae sententiae Veteris Testamenti, Prophetarum, Salomonis, et Novi, modo de Evangelio, modo de Epistolis, vel Apocalypsi proferuntur, unam facientes concordiam et melodiam. Hi sunt ergo, de quibus dicitur, I Paral. XXIII, 4 et 5 : Ex his, scilicet Levitis, electi sunt et distributi in ministerium domus Domini viginti quatuor millia.... Porro quatuor millia janitores, et totidem psaltae canentes Domino in organis, quae portabant in armo : quia Doctores debent quod docent, opere adimplere. Matth. v, 19: Qui fecerit et docuerit, supple, sic homines, hic magnus vocabitur in regno caelorum. " "Laudate eum in cymbalis. " Cymbalum appellatur praedicator appellans homines ad aeternum convivium. Sed duo sunt praedicatorum genera : quidam predicant ore, et opere invitando, et sunt cymbala bene sonantia. Quidam qui invitant in cordis exsultatione, et sunt cymbala jubilationis. Pro gloria ergo utrisque collata, monet laudare dicens : " Laudate eum in cymbalis bene sonantibus, ", id est, pro gloria collata praedicatoribus ex charitate implentibus ea ad quae monent alios, ne sint cymbala se consumentia. I ad Corinth. XIII, 11: Si linguis hominum loquar, aut Angelorum, charitatem autem non habeam, factus sum velut aes sonans, aut cymbalum tinniens. Ne sint de illis, qui dicturi sunt in die judicii: Domine, Domine, nonne in plateis tuis praedicavimus, et in nomine tuo miracula fecimus ? Et respondebit Dominus: Amen dico vobis, nescio vos .
" Laudate eum in cymbalis jubilationibus, " id est, in gloria, et pro gloria praedicatorum in laetitia cordis praedicantium : taliter enim vult Deus sibi serviri. Eccli. xxxv, 1 : In omni dato hilarem fac vultum tuum. II ad Corinth. IX, 7: Hilarem datorem diligit Deus. De iis dicitur, I Esdrae, iii, 10 et 11: Steterunt sacerdotes in ornatu suo cum tubis, et levitae, filii Asaph, in cymbalis, ut laudarent Deum per manus David, regis Israel. Ei concinebant in hymnis et confessione Domino : Quoniam bonus, quoniam in aeternum misericordia ejus. II Paral. v, 13, Sacerdotes canebant voce, et cymbalis.
" Omnis spiritus. " Ecce secundum totius hujus partis, in quo addit qui debeant potissime his modis laudare, quia spirituales, non carnales.
Ait enim : His modis laudetur, et etiam " omnis spiritus, " omnis scilicet vivens spiritualiter, et Deo spiritualiter serviens, non carnem sequens, sicut ille qui dicebat, ad Philip, III, 3 : Nos sumus circumcisio, qui spiritu servimus Deo, et gloriamur in Christo Jesu. " Laudet Dominum, " pro his bonis, non caro et peccator. Eccli, xv, 9 : Non est speciosa laus in ore peccatoris. Sed, Daniel. III, 86, dicitur :Benedicite, laudando, et glorifi- cando, spiritus et animae justorum, Domino, et hymnum dicite Deo nostro. Caro autem si facta sit spiritualis, gaudeat et exsultet. Supra, in Psal. lxxxiii, 3 : Cor meum, et caro mea exsultauerunt in Deum vivum. Omnis ergo spiritus laudet, et hic in praesenti, et in futuro potissime quando toti transibunt ad laudem Dei: ad quem statum nos perducat qui est benedictus per infinita saecula saeculorum. Amen.
D. ALBERTI MAGNI,
EPISCOPI RATISBONENSIS,
DOCIKIM TOTO ORBE CELEBERIMI,
ORDINIS PRAEDICATORUM,