EPISTOLA ENCYCLICA S

controversiis, sive de moribus, componendis libellis manum ad- movebat, qui aut populi roborarent fidem, aut pietatem exci- tarent atque foverent. Mirum autem quantum in eam rem pro- fuit, ne errorum laqueis imperiti caperentur, edita ab ipso ca- tholicae doctrinae Summa , densum opus ac pressum, nitore latino excellens, Ecclesiae Pat rum stylo non indignum. Huic praeclaro operi, quod in omnibus paene Europae regnis ingenti plausu a doctis exceptum est, mole cedunt, non utilitate, cele- bra tissimi duo illi catechismi, in rudiorum usum a beato viro conscripti, alter imbuendis religione pueris, alter erudiendis ipsa adolescentibus, qui in litterarum studio versarentur. Uterque, ubi pr imum editus est, tantam catholicorum iniit gratiam, ut omnium fere manibus tereretur qui christianae veritatis ele- menta traderent, neque in scholis tantum, veluti lac pueris su- gendum, adhiberetur, sed publice in communem utilitatem ex- plicaretur in templis. Quo factum est ut Ganisius per annos tercentos communis catholicorum Germaniae magister habitus fuerit, utque in populari sermone duo haec plane idem sona- ren t , Canisium nosse ac veritatem christianam retinere.

Haec viri sanctissimi documenta ineundam bonis omnibus viam indicant satis. Novimus quidem, Venerabiles Fratres, hanc vestrae gentis laudem esse praeclaram, ut ingenio studiisque ad patrium decus provehendum, ad privata et publica com- moda procuranda sapienter utamini ac felicissime. Verum in- terest plurim um, quidquid sapientum ac bonorum est inter vos, pro religione conniti strenue ; ad ipsius ornamentum atque prae- sidium omne ingenii lumen, omnes litteraturae ñervos referre; eodemque consilio quidquid ubique benevertat sive artis incre- mento sive doctrinae arripere statim et cognitione complecti. Etenim si fuit unquam aetas, quae, ad rei catholicae defensio- nem, doctrinae atque eruditionis copiam maxime postularet, ea profecto nostra aetas est,, in qua celerior quidam ad omnem humanitatem cursus occasionem aliquando praebet impugnan- dae fidei christiani nominis hostibus. Pares igitur vires afferen- dae sunt ad horum impetum excipiendum; praeoccupandus lo- cus; extorquenda e manibus arma, quibus nituntur foedus omne inter divina et humana abrumpere , Catholicis viris ita animo comparatis atque uti decet instructis plane licebit re ipsa osten- dere, fidem divinam, non modo a cultu humanitatis nullatenus abhorrere, sed eius esse veluti culmen atque fastigium; eamdem,