DUBIA.

A. Omne datum optimum et omne donum perfectum, etc.

Ad evidentiam totius operis et divisionem ejus habendam, oportet quaedam

Patre luminum : quin et omnis a Patre motae illustrationis emanatio, in nos benefica exundans, denuo ceu unifica vis, ad supera nos revocando simplificat, et convertit ad congregantis Patris unitatem, et ad deificam simplicitatem. Quoniam ex ipso et in ipsum sunt omnia, ut sermo sacer ait

Quamobrem Jesum invocantes, qui paterna lux est vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, per quem ad originem lucis Patrem accessum obtinuimus, ad sacratissimorum a Patribus traditas eloquiorum illustrationes pro viribus suspiciamus ; nec non ab ipsis symbolice nobis et anagogice patefacias caelestium mentium hierarchias, prout possumus, intueamur ; atque principialem et superprincipialem Patris, qui principium Divinitatis est, illustrationem (quae nobis angelorum in figuratis signis beatissimas elucidat hierarchias) immaterialibus et intremulis mentis oculis intromittentes, ex eadem rursus in simplicem ejus radium intendamus :

praeinquirere quae in principiis librorum inquiri solent, scilicet quae causa efficiens, quae materialis sive subjectum, quis modus agendi, quis finis, quis habitus quo regitur in acquisitione finis. Indiget enim omnis artifex aliquo habitu, ne erret in deveniendo ad finem.

I. Causa igitur efficiens principalis in hoc libro, sicut in omnibus libris theologicis, Spiritus sanctus, quo inspirante locuti sunt sancti Dei homines, ut dicitur II Pet. I, 21 . Efficiens ergo causa hujus libri non. est ad hominem referenda, sed ad Spiritum sanctum. Instrumentalis tamen causa ejus est beatus Dionysius. Dicitur enim in Psal. xliv, 2, in persona ejus et omnium scribentium secundum fidem de divinis : Lingua mea, calamus scribae, etc. Scriba autem, ut dicit beatus Hieronymus, est in lege doctissimus. Spiritus autem sanctus in lege doctissimus est. Ipse enim infinitos sensus in lege condidit, quos unusquisque attingit secundum suam capacitatem. Sic igitur beatus Dionysius in traditione sui operis instrumentum fuit Spiritus sancti : quod ex libri titulo patet, qui talis est : " Indi" pit liber beati Dionysii Areopagitae " Episcopi Athenarum ad Timotheum " Episcopum, de caelesti hierarchia. " In hoc enim quod dicitur beati, tangitur ejus meritum. Dionysius vero ejus nomen proprium fuit, in quo designatur ejus persona. Sed ejus dignitas ante conversionem tangitur in hoc quod dicitur Areopagitae, AdminBookmark enim Graece dicitur bellum, AdminBookmark vero dicitur vicus. Unde Areopagus quidam vicus erat Athenis, in quo colebatur Mars Deus belli, ut dicit quaedam Glossa in Actibus. Unde dictus est Areopagita, quia praedictum vicum regebat aut per commissionem reipublicae, aut per propriam dignitatem. In hoc vero quod sequitur, Episcopi Athenarum, tangitur cujus dignitatis fuerit in Christi Ecclesia. Per id vero quod sequitur, ad Timotheum, tangitur modus tradendi: quia per modum epistolae scripsit.

II. Sed circa subjectum hujus operis est dubitatio. Dicitur enim a quibusdam, quod Angelus est hic subjectum.

Sed contra :

i. In nulla scientia debent praetermitti primae differentiae subjecti, quia parvus error in eis, facit magnum errorem in sequentibus, ut dicitur primo Caeli et Mundi : sed prima accidentia Angelorum naturalia eorum sunt quatuor, scilicet simplicitas essentiae, perspicacitas intelligentiae , personalis

discretio, et liberum arbitrium, quae tangunt secundum quod dicitur materiam, de quibus nulla fit mentio hic : ergo esset valde insufficienter traditum.

2. Praeterea, In scientiis communibus et primis si sit dubitatio de subjecto, oportet quod subjectum suum probent esse : non enim habent aliquam priorem et communiorem, a qua supponatur illud sicut particulares scientiae : sed in hac scientia communi et prima non traditur notitia de substantiis separatis a materia secundum esse et diffinitionem, non enim probantur hic Angeli esse : ergo Angelus non est hic subjectum. Nec potest dici, quod haec non sint de consideratione Theologi, cum haec determinentur ab Augustino et aliis Theologis.

3. Si dicatur, quod gratiae Angelorum sunt hic subjectum. Contra : Oppositorum eadem est disciplina : sed vitia daemonum gratiis Angelorum opponuntur : ergo de illis hic debet determinari : cum ergo hoc non fiat, patet quod gratiae non sunt subjectum. Praeterea, multae sunt quaestiones dubiae de gratiis Angelorum, de quibus hic nulla fit mentio, ut utrum Angeli sint creati in gratuitis et naturalibus, et similia : ergo haec doctrina esset valde insufficiens.

Solutio. Concedimus, quod neque Angeli, neque gratiae Angelorum sunt hic subjectum : quia, ut probant objectiones, esset valde insufficiens : sed dispositio Angelorum in principatu et ordine est subjectum hujus libri : et haec sufficienter in eo traditur, sicut patebit per divisionem libri. Unde etiam in titulo dicitur, de caelesti hierarchia, quasi de dispositione caelestium essentiarum in sacro principatu. Dicitur enim hierarchia a AdminBookmark quod est sacer,si AdminBookmark quod est prin-cipari, quasi sacer, vel sacrorum principatus : quia in sacris officiis principantur, et per sacras emanationes donorum.

III. Modus agendi reductorius est, ut dicit Commentator. Unumquodque enim

tradi debet secundum illud quod est optimum in ipso : optimum autem emanationis donorum spiritualium in sacris principatibus non est in egressione eorum a primo, debilitatur enim radius spiritualis illuminationis exiens in receptione ignobilioris naturae : sed optimum hujus emanationis consistit in reductione recipientis ad primum, quantum possibile est, in quo consistit resolutio a compositione principiatorum in suum principium, quod est simplicissimum : et ideo hanc doctrinam resolutorius modus docet.

IV. Finis autem cujuslibet recte tradentis duplex est. Unus in se, et alius in altero. Finis in se hujus est contemplatio intellectualium substantiarum, quod. est pars felicitatis humanae monasticae secundum Philosophum. Proprium enim est hominis in quantum homo, id est, secundum partem intellectivam, contemplatio hujusmodi substantiarum, et erit tota felicitas si ei adjungatur delectatio, quae aliis delectationibus praeponatur. Finis autem in altero est instruere nos in cognitione hujusmodi substantiarum ut eas contemplemur.

V. Sed dubitatio est de habitu regente in hac scientia.

1. Videtur enim, quod sit habitus rationis. Dicit enim Augustinus in . iii). LXXXIII Quaestionum : " Quod ilice telligimus, rationis est : sed cognitio " de Angelis per intellectum est : ergo " ad rationem pertinet : sed intellectus " non potest in intellectualia sine aliquo " lumine rationis, sicut nec visus in visi-" bilia sine lumine visibili : ergo oportet " illuminari rationem nostram rationali " habitu in hac doctrina. " Sed hoc falsum videtur : quoniam non potest inveniri aliquis habitus rationis, quo dirigatur scientia in suum finem nisi prima philosophia, quantum ad illam partem quae est de substantiis separatis, sicut tradit eam Philosophus in XI primae philosophiae : illa autem determinatio non convenit isti quae considerat qualiter in spiritualibus ministeriis Angeli obsequuntur Deo : nihil autem ibi traditur, sed distinguuntur intellectuales substantiae secundum motus orbium : ergo videtur, quod nullo habitu rationis dirigatur haec scientia ad suum finem.

2. Item, Videtur quod nec per habitum fidei. Ea enim quae traduntur in hoc opere, non reducuntur ad aliquem articulum : articulo enim semper subjicitur res divina : hic autem agitur de creatis spiritibus : ergo nec regitur habitu fidei.

Solutio. Dicimus, quod universalis habitus regens in omnibus Theologicis est fides : quoniam in ea non possumus per principia rationis, sed per ea . quae sunt supra rationem et naturam. Sed notandum, quod fides hic large sumitur, prout complectitur articulos qui sunt de essentia fidei, et antecedentia et consequentia fidem. Antecedens autem fidem dicitur, sicut credere divinam Scripturam veram esse : hoc enim non supposito, non remanet fides articulorum qui per Scripturam traduntur sine principiis rationis. Hoc autem credendo, non habetur distincte fides, sed sub quadam communitate et confuse : distinguitur autem per articulos : et ideo antecedens dicitur. Consequens vero articulos dicitur, sicut fornicationem esse peccatum mortale, et hujusmodi quae habentur suppositis articulis ratione sequentis fidem, quia consonans rationi. Habitus autem regens in universali scientia secundum aliquid speciale est regens in parte scientiae : unde in hac doctrina quae pars Theologiae est, fides est habitus regens, fides, dico, indistincta, quae est in credendo veritatem sacrae Scripturae, quantum ad ea quae in plerisque sacrae Scripturae locis de Angelis sub corporalibus similitudinibus traduntur conformiter nobis. Unde etiam in tradendo hanc doctrinam, habitu Scripturarum regitur, ordinando caelestes essentias in hierarchia et ordine secundum convenientiam similitudinum in Scripturis positarum.

Ad primum ergo dicimus, quod rationis esse dicitur, quod intelligimus, ita quod per principia rationis illud attingamus. Sic autem non dicuntur ea quae de Angelis hic traduntur, intelligi, sed secundum quod intellectus dividitur contra intelligentiam, quae est de rebus divinis, intellectus vero de creatis spiritibus.

Ad aliud dicendum, quod in ratione illa fides stricte sumitur, prout complectitur tantum articulos.