SERMO XII.

DE TERTIO MIRABILI

IN CONSECRATIONE.

Venite, comedite, etc. Prov. IX, 5. Ut supra. Mirabilia opera tua, etc. Psal. cxxxviii, 14.

iii.

Tertium mirabile signum, imo mirabilissimum signum in consecratione Sacramenti altaris est, quod mutatur in corpus Christi panis tota substantia : sic tamen, ut maneant panis accidentia, id est, color, odor, et sapor, et hujusmodi corpus Christi circumstantia et nostris sensibus objecta. Quod enim in consecratione panis mutatur in corpus Christi, jam supra probatum est. Et quod manent accidentia humanis sensibus objecta, patet. Talis mutatio est supernaturalis, et dicitur proprie conversio sive transsubstantiatio : quia similis ei per omnia non invenitur in natura. Quod cum divina virtute in hoc sacramento possit fieri, triplici similitudine potest ostendi:

I. Sumitur de gratia prophetali. II. De conversatione spirituali. III. De mutatione naturali.

I. Prima similitudo quod substantia panis in corpus Christi potest transmutari, ita ut accidentia maneant, sumitur de gratia prophetali. Hinc est quod IV neg. II, 21, dicitur : Eliseus misit sal in aquas amaras, et conversae sunt in dulces.

In qua conversione quatuor consideranda sunt, scilicet continens, et contentum : operans, et operatum. Continens est species illa, sive claritas exterior aquarum quae manet. Contentum, amaritudo interior. Operans est gratia prophetalis. Ope- ratum est dulcedo subsequens aquarum. Primum, scilicet continens, id est, species aquarum exterior manet. Secundum, scilicet contentum, id est, amaritudo interior transit, atque mutatur in quartum, scilicet operatum, id est, in dulcedinem : et hoc per tertium, scilicet per operans, id est, per gratiam prophetalem.

Sic est quodammodo in mutatione panis in corpus Christi. Primum enim, scilicet continens, id est, species panis exterior manet. Secundum, scilicet contentum, id est, substantia panis interior mutatur in quartum, id est, in corpus Christi : et hoc per tertium, scilicet per operans, id est, per verbum Dei.

II. Secunda similitudo ejusdem sumitur de conversatione spirituali. De prima, I Reg. x, 6, dicit Samuel ad Saul, qui significat peccatorem : Insiliet in te Spiritus Domini, et mutaberis. In qua mutatione sive conversione, quatuor jam supra dicta consideranda sunt, scilicet continens, contentum, operans, et operatum. In statu enim peccati videtur homo exterior pulcher et sanus : sed homo interior amaritudine et peccati veneno plenus est, et aegrotus. Hic dum per Spiritum Dei convertitur, specie corporis manente exteriori, amaritudo et languor peccati interior in dulcedinem et sanitatem gratis commutatur. Primum ergo, scilicet species corporis exterior manet. Secundum, scilicet amaritudo peccati interior transit in quartum, scilicet in dulcedinem gratiae : et hoc per tertium, scilicet per Spiritum Dei, et sic fit, ut jam dictum est, in conversione panis in corpus Christi. Eugenius ad quemdam conversum : " Quanta et quam celebranda beneficia vis " divinae bonitatis operatur, et quomodo " tibi novum et impossibile esse non deis beat, quod in Christi substantiam ter-" vena convertantur, teipsum interroga, " qui praeterita vilitate deposita subito " novam indutus es dignitatem. In exte-" riori nihil additum, totum est in inte-" riori mutatum. "

III. Tertia ergo similitudo ejusdem sumitur de mutatione naturali. Videmus enim quod ponuntur ova sub ave, ut sub gallina, vel columba : et per naturam mutantur in carnem, imo in aviculam vivam. In hac mutatione similiter illa quatuor quae jam dicta sunt, possumus invenire. Ibi enim est continens, scilicet testa, quasi species ovi exterior : et contentum, scilicet vitellum, quasi substantia ovi interior : et operans, scilicet natura : et operatum, scilicet caro pulli, imo integrum corpus pulli vivi. Primum scilicet testa, sive species exterior manet. Secundum, scilicet vitellum, sive substantia interior transit et mutatur in quartum, scilicet in corpus pulli vivum : et hoc per tertium, scilicet operantem naturam. Et mira similitudo : quia testa diebus aliquibus integra manente, exterius videtur quasi adhuc sit ovum, quod non est ovum, sed vivi pulli integrum corpus testa velatum. Sicut ergo in hac re columba per naturam, sic in sacramento altaris operatur Spiritus sanctus per suam omnipotentem virtutem. Hinc est quod in columbae specie super Christum apparuit, Luc. III, 22. Hinc etiam Genes. I, 2 : Spiritus Dei ferebatur super aquas, verum " sicut avis fovens ova, " dicit Glossa. Ergo si ponis sub ave unum, vel duo, vel plura ova, vertit ea per naturam interius in carnem, testa manente exterius : quanto magis si ponas in altari unam hostiam panis, vel duas sive centum, sive mille vel plurimas, manente panis exterius specie, Spiritus sanctus eas repente interius in corpus Christi sua virtute convertit. Augustinus : " Cum panis " per manus hominis ad illam visibilem " speciem perducatur, non tamen sacrifi-" catur: ut sit tam dignum sacramentum, " nisi operante invisibiliter Spiritu Dei. " Quia sicut de Virgine per Spiritum " sanctum vera caro Christi sine coitu est " formata : ita per eumdem de substantia " panis mystice idem corpus Christi con-" secratur. " Attende quod dicit, de substantia panis, non quod sit materia cor- poris Christi, sed quia panis convertitur in corpus Christi, unde versus :

Corpus de pane, corpus de Virgine. Primum De conversivum, sed materiale secundum.

Hinc moraliter notandum est, quod cum irrationalis creatura, scilicet panis, per Verbum Dei et Spiritum ejus in melius convertitur : quanta sit peccatoris duritia, qui multis verbis, et Spiritus sancti circa se operationibus ad conversionem non perducitur. Jerem. v, 3 : Induraverunt facies suas supra petram, et noluerunt reverti. Haec induratio finalis impoenitentia est, cujus triplex causa assignari potest. Prima, longa consuetudo peccandi. Secunda, incredulitas de justitia Dei. Tertia, seductio inimici.

1. De prima, Sap. XIV, 16 : Convalescente iniqua consuetudine, hic error tamquam lex custoditus est. Jer. xiii, 23 : Si mutare potest aethiops pellem suam, aut pardus varietates suas : et vos poteritis benefacere, cum didiceritis malum. Glossa : "Consuetudo peccandi, quodam-" modo in naturam transit. " Sed quod hominibus impossibile est, Deo est possibile, ut non aethiops vel pardus, id est, longaevi peccatores suam naturam per se mutare videantur, sed Deus qui in illis operatur. Augustinus : " Vocabas me, " Domine, et suspirabam ligatus, non " ferro alieno, sed mea ferrea voluntate. " Velle enim meum tenebat inimicus, et " inde mihi catenam fecerat, et constrin-" xerat me. " Quippe ex voluntate perversa facta est libido : et dum servitur libidini, facta est consuetudo : et dum consuetudini non resistitur, facta est necessitas.

2. De secundo, Soph. I, 12 : Visitabo

super viros defixos in facibus suis : qui dicunt in cordibus suis : Non faciet bene Dominus, et non faciet male. Glossa : "Tollunt Deo providentiam, putantes " quod nec bonis bona,nec malis mala pos-" sit reddere, sed omnia casu regantur. " Ps. XIII, 1 : Dixit insipiens in corde suo : Non est Deus, scilicet justus judex qui vindicet peccata. Unde sequitur : Corrupti sunt, et abominabiles facti sunt.

3. De tertio, Osee, v, 4 : Non dabunt cogitationes suas, ut revertantur ad Deum suum : quia spiritus fornicationum in medio eorum, et Dominum non cognoverunt. Quasi diceret : Quia spiritus malignus obsidet eos, et excaecat, ut Dominum non agnoscant, et promissionibus falsis seducit : ideo converti non possunt. Eccli. XXIV, 24 : Repromissio nequissima multos perdidit. Gen. xxxiv, 1 et seq: Egressa est Dina, ut videret mulieres regionis illius. Quam cum vidisset Sichem princeps terras illius, id est, diabolus, adamavit eam.et rapuit, et dormivit cum illa... Et conglutinata est anima ejus cum ea, tristemque delinivit blanditiis. Quia mundi prospera, peccati lenocinia, longam vitam falso repromittunt. III Reg. xxii, 21 et 22, dicit Michaeas: Egressus spiritus, ait : Ego decipiam Achab. Egrediar, et ero spiritus mendax in ore omnium Prophetarum ejus : qui dicebant regi, Ascende in Ramoth Galaad, et vade prospere, et tradet Dominus inimicos tuos in munus tuas. Et in hoc deceptus est: ingressus enim praelium, quidam percussit eum casu sagitta inter pulmonem et stomachum, et graviter vulneratus, mortuus est vesperi.

Sed quamvis ob praedictas causas induratis conversio rara sit, tamen Deo omnia possibilia sunt, qui potens est de lapidibus suscitare filios Abrah ae .Et ideo suppliciter rogandus est, ut sicut

Spiritus sancti virtute creaturam panis in corpus suum convertit, ita nos in similitudinem imaginis bonitatis suas, et in corpus suum mysticum convertat : ut simus unum cum ipso ' in praesenti per gratiam, et in futuro per gloriam. Amen.

SERMOXIII.

DE TRIBUS MIRABILIBUS

QUAE CONSIDERANTUR IN CORPORIS CHRISTI POSSESSIONE.

Venite, comedite, etc. Prov. IX, 5. Ut supra.

Mirabilia opera tua Domine, et anima mea cognoscit nimis. Psal. cxxxviii, 14. Vel aliud simile.

Dicto jam supra de tribus mirabilibus in corporis Christi consecratione, hic dicendum est de tribus mirabilibus quae etiam fiunt virtute et perfectione consecrationis, et attenduntur in ejusdem corporis possessione, id est, dum post consecrationem illud adhuc exterius nobiscum habemus.

I. Mirabile est, quod tam magna res continetur sub tam parva specie panis. II. Quod unum et idem corpus est in pluribus locis.III. Quod licet sit m pluribus locis, tamen per partes non est divisum, sed manet in se conjunctum.

I.

Primum mirabile signum consideran- dum in possessione Dominici corporis est quod tam magna res, scilicet, verum et integrum corpus Christi, continetur sub tam parva specie panis. Et hujus mirabilis rei triplex potest ratio assignari. Prima est demonstratio magnitudinis sapientis artificis tantas rei. Secunda,

aequalitas potentiae Christi, cum potentia Dei. Tertia, sufficiens causa ad finem Sacramenti.

I. Prima ratio, quod tam parva species panis fiat verum et integrum corpus Christi, est demonstratio magnitudinis sapientiae artificis tantas rei Spiritus sancti. Videmus enim quod artifices, quanto sunt in arte sculpendi peritiores, tanto sculpunt imagines subtiliores. Unde si artificibus offeratur materia gemmas vel metalli valde parva, et rogetur in ea fieri imago subtilissima : minus subtilis respondet, quod eam facere non possit : quam tamen maxime subtilis in arte facile facit. Sic fit ad demonstrandam incomparabilem Spiritus sancti sapientiam, sub minima specie Sacramenti facile facit totum corpus Christi. Hinc Sap. VII, 22 : Spiritus sanctus dicitur esse subtilis, non enim potes ei tam subtilem partem panis in altari proponere, quin sciat et possit eam in verum corpus Christi convertere. Damascenus : " Quomodo fiet istud, ait " Virgo, quoniam virum non cognosco ? " Respondit Angelus, Spiritus sanctus " superveniet in te : et tu quaeris quo " modo panis fiet corpus Christi, maxi-" me tam parvus, dico tibi et ego, Spiri-" tus sanctus superveniet, et ipse faciet " haec quae super naturam sunt, et super " intelligentiam. "

II. Secunda ratio ad idem, similitudo potentiae Christi cum potentia Dei. Quidquid enim potest Filius Dei per naturam, hoc potest Filius hominis propter personae unitatem. Matth. XXVIII, 18 : Data est mihi omnis potestas in casto, et in terra. Ambrosius super illud verbum Angeli, Hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur (Luc. I, 32): Non ideo erit magnus, " quod ante partum Virginis magnus non " fuerit : sed quia potentiam quam Dei Fi-" lius ante tempora naturaliter habet, hic " erit ex tempore accepturus : quia sicut " in unam personam, ita in unam poten-"tiam conveniunt Dei et hominis Filius :"

Sed Dei Filius verbum Patris illam habuit potentiam, quod minima parte corporis opere Spiritus sancti de Virgine separata se vestivit, et se vere in eam inclusit : secundum illud, Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I, 14) : ergo similem potestatem dedit homini Christo, scilicet, ut possit facere corpus suum esse sub minima specie panis. Psal. XCVIII, 2 : Dominus in Sion magnus. Sion interpretatur speculum, ut dicit Augustinus, et Papias. Et dubium non est, quod magna imago tam expresse et tam integre apparet in tam parvo speculo, sicut in magno. Magnus ergo Dominus in Sion, id est, in speculo esse dicitur : quia verum corpus Christi tam integraliter esse sub parva specie panis, sicut sub magna recte creditur.

III. Tertia ratio ad idem, est sufficiens causa ad finem Sacramenti, et finis Sacramenti est animam fidelem spiritualiter cibare, et contra malum et ad bonum confortare. Causa hujus efficiens est corpus Christi : et id potest tam plene sub specie panis parva, quam sub magna : quia sub utraque aequaliter unitum est Deo, ex quo fluit omnis virtus in Sacramento. Quantumcumque enim parva sit species illa panis, ibi est totum corpus Christi per conversionem, sanguis per connexionem, anima per conjunctionem, et deitas integra per unionem : unde certum est quod habet rationem cibandi spiritualiter et confortandi animam. Exod. XVI, 18 : Qui minus paraverat, non reperit minus de manna, quam qui plus collegerat. Hilarius : " Ubi pars est corpo-" ris, id est, minima pars Sacramenti, ibi " est et totum corpus. Eadem enim ratio " est in corpore, quae in manna, quod in " ejus figura praecessit, de quo dicitur : " Qui plus collegit, non habuit amplius : " atque qui minus paraverat, non habuit " minus. " Non est enim quantitas visibilis in hoc aestimanda mysterio, sed virtus spiritualis. Unde qui multum vel magnum panem consecrat, non habet amplius quam verum corpus Domini : et qui parvum, non habet minus quam integrum corpus Christi ad salutem sui.

II.

Secundum mirabile signum circa corpus Domini, quod unum et idem corpus est in pluribus locis, in pluribus hostiis, in pluribus portionibus. Et hoc probatur tribus modis. Primo per veracem prophetiam, secundo per manifestam rationem, tertio per visibilem similitudinem.

I. Probatur, quod corpus Christi potest esse in pluribus locis, per prophetiam. Mal. I, 10 et 11, ad Judaeos : Non est mihi voluntas in vobis, dicit Dominus exercituum : et munus non suscipiam de manu vestra. Ab Ortu enim solis usque ad Occasum, magnum est nomen meum in gentibus, et in omni loco sacrificatur, et offertur nomini meo oblatio munda. Ecce loca plurima exprimit, et unam oblationem mundam fidelium dicit. Exod. xx, 24 : In omni loco in quo memoria fuerit nominis mei : veniam ad te, et benedicam tibi. Memoria nominis Domini est sacrificium altaris, scilicet corpus Christi, quod fieri jussit in commemorationem nominis ejus. Hoc fit in multis locis : et in hoc venit unus Dominus ad benedicendum nobis.

II. Probatur idem per manifestam rationem, quae est, quod Filius hominis participat potentiam Filii Dei, propter personae unitatem. Ambrosius : " Sicut " in unam personam, ita in unam pa-"tentiam conveniunt Dei, et hominis " Filius. " Unde sicut Dei filius est essentialiter in omnibus rebus : ita dedit Filio hominis, ut corpus ejus sacramentaliter esse posset in pluribus locis. Augustinus : " Intelligendum est corpus " Christi esse in uno loco, id est, in coelo

" ubi ascendit ad dexteram Patris, " scilicet visibiliter in forma humana : " ve-" ritas tamen ejus, id est, divinitas ubi-" que est. " Veritas ejus, id est, verum corpus in omni altari sacramentaliter est, ubi celebratur. Innocentius III: " Dis-"posuit coelestis altitudo consilii, ut " sicut tres personas sunt in unitate es-" sentiae, scilicet Pater, et Filius, et " Spiritus sanctus : ita tres essent sub-" stantiae in unitate personae, scilicet di-" vinitas Christi, corpus, et anima. " Cum ergo Christus secundum naturam divinam, tribus modis existat in rebus, scilicet in omnibus per essentiam, in solis justis per gratiam, in homine assumpto per unionem : voluit ut idem ipse secundum naturam humanam etiam tribus modis in rebus existeret : in coelo localiter, in Verbo personaliter, in altari sacramentaliter. Unde sicut secundum divinitatem, totus essentialiter est in omnibus rebus : ita, secundum humanitatem, totus sacramentaliter est pluribus locis.

III. Probatur idem per visibilem similitudinem, quas cunctis in speculo declaratur. Nam si faciei tuae plura proponis specula, in omnibus aequaliter et integraliter una facies apparebit. Et si unum speculum in plura frusta etiam parva confringas, perfecte tua facies in singulis erit. Speculum multiplicetur et in plura frangatur : tamen facies in omnibus manet una, nec mutatur. Sic est revera in Sacramento Christi, qui specuculum dicitur et imago Dei. Sap. VII, 26 : Speculum est sine macula Dei majestatis, et imago bonitatis illius. Si ergo speculum, id est, forma panis in partes plures dividatur : in singulis erit imago unita divinitati, id est, verum corpus Christi. Hieronymus : " Singuli fidelium " accipiunt Christum Dominum, et in " singulis portionibus totum est, nec per " singulos minuitur, sed integrum se " praehet in singulis. "

III.

Tertium mirabile signum circa corpus Domini, quod licet in pluribus locis, vel hostiis, vel portionibus est : tamen per partes non dividitur, vel non est divisum, sed manet id se integrum et conjunctum. I ad Cor. I,13: Divisus est Christus ? Quasi diceret : Non est divisus. Quia licet sit in coelo localiter, in corde justi spiritualiter, in multis locis sacramentaliter : tamen manet in se conjunctum. Et hujus mirabilis rei est ratio ineffabilis, unio hominis et Dei, carnis et Verbi. Unde sicut Verbum Dei ubique est, et totum replet coelum et mundum, manens indivisum : sic dedit corpori (quod assumpsit, et in unitate personae univit) in multis locis posse esse, et in se conjunctum manere. Gregorius : " Sicut divinitas Verbi Dei una est, quae " totum implet multis locis mundum : " ita licet multis et innumerabilibus die-

" bus illud consecretur corpus, non sunt " tamen multa corpora Christi, sed " unum corpus cum illo quod assumpsit' " de Virgine, et quod dedit Apostolis. " Divinitas enim Verbi, quae ubique est, replet illud, et conjungit : et facit ut sicut ipsa una est, ita veritas corporis Christi unum est corpus sic in veritate. Augustinus : " Quando Christum manet ducamus, partes de illo non facimus : " sed in Sacramento fit hoc : Unusquis-" que accipit partem suam in sacramen-" to, et manet integer totus in seipso, " manet integer totus in coelo, manet in " corde tuo. Totus enim erat apud Pa" trem, quando venit in Virginem : inice plevit illam, non recessit ab illo : ve-" nit in carnem, ut eum homines man-" ducarent : et manebat integer apud " Patrem, ut Angelos pasceret. "

Rogandus est ergo Dominus, licet nos simus necessario corporaliter ab invicem divisi, ut simus per ipsum semper conjuncti spiritualiter in charitate, et digne nos pascat suo in praesenti sacramento et plena visione sui cum Angelis in futuro. Amen.