CAPUT III.

De positione.

Positio autem adjuncta est problemati, et est quasi accidentale principium syllogismi dialectici. Problema enim est principium quod est circa conclusiones dialecticas, de quo neutro modo opinamur. Positio autem est de quo opinamur contrarie : et ideo hic post problema determinandum est de positione. Positio vero est opinio extranea alicujus notorum secundum philosophiam. Est vero, ut diximus, speculatio duplex. Determinata scilicet, et quiescens in uno per rationem relatam in illud : et haec vocatur positio. Et est speculatio indeterminata neutri adhaerens parti contradictionis : et hoc est problema proprie. Quod autem dicitur extranea, ideo dicitur quod pluribus contraria est, licet sapientibus ita videatur. Quod dicitur alicujus notorum secundum philosophiam, meo judcio est neutrius generis, hoc est, alicujus rei opinabilis quae secundum philosophiam per rationes est notificata : et hoc accipitur ab Aristotele in duodecimo primae philosophiae, ubi distinguit inter positum et fictum, dicens quod positum secundum philosophiam ponit et suppositum : fictum autem est coactum adpositionem, quia sine ratione physica est positum ad voluntatem, quod est praeter naturam positionis : quia in taliter posito non ponitur neque quiescit anima ponentis.

Multi tamen et communiter omnes dicunt, quod est generis masculini sub hoc sensu, quod positio est opinio extranea alicujus Philosophi, qui notus est et approbatus et secundum philosophiam . Et prima expositio est melior, quamvis et ponens non sit notus secundum philosophiam, neque rationem positionis suae habeat in philosophia , Hujus autem exemplum est, quod dicit Antisthenes, Heracliti discipulus, quoniam non est contradicere, eo quod contradictio est oppositio ejusdem secundum idem et in eodem tempore : et cum naturaliter omnis res continue mutetur ab uno in aliud, non erit oppositio ejusdem secundum idem : et cum non possit simul assignari et negari in eodem individuali tempore, non occurrent simul affirmatio et negatio. Haec autem in quarto primae philosophiae habent determinari. Est autem sapientibus extranea haec positio. Et aliud exemplum positionis est : quoniam omnia continue moventur secundum Heracliti positionem, qui hoc posuit : quia uno moto secundum locum, proximum illi movetur cedendo illi, vel duo simul erunt in eodem loco : et eadem ratione tertium cedit secundo, et quartum tertio : et sic uno motu moventur omnia et nihil quiescit. Et de hoc in IV Physicorum habet determinari : non enim necesse est quod cedat secundum quod in se poni cedere potest per inspissationem vel compressionem alicujus : aut quoniam unum est ens, quemadmodum dicit Melissus, quod in primo Physicorum et in primo primae philosophiae habet determinari.

Bene autem dico, quod est alicujus notorum secundum philosophiam, et quod positio est ad quam et contra quam disputatur physice. Stultum autem est esse sollicitum aliquem proferre (hoc est, ut proferat) contraria contra disputando opinionibus quolibet modo prolatis, sive sophistica ratione. Aut etiam stultum est aliquem sollicitum esse proferre rationes disputativas opinionibus illis, de quibus habemus planam et aptam in contrarium rationem, ut in positione sophistarum, ut dicitur in Timaeo Platonis : sicut dicimus, quod non omne quod est, vel factum, vel aeternum est, sicut dicunt et

probant sophistae instantes sic. Nam musicum esse grammaticum (quod per accidens est factum) nec simpliciter est factum, nec est aeternum : quia (ut dicunt) quod factum est, ex materia factum est, accidens autem, maxime spirituale accidens quod est in anima, non habet materiam ex qua fiat : ergo non est factum: nec tamen aeternum, cum et inceperit et mutabile sit. Solutio autem sophisticis sit, quod licet accidens non habeat materiam ex qua fiat, habet tamen materiam in qua fiat : et sic et in illa factum est et non est aeternum. Ad talia igitur sollicitari stultum est: quia hoc quod vera est positio, et non fictio, etsi aliis non videatur (eo quod est extranea opinio) videbitur tamen alicui vel de sapientibus, vel de pluribus, eo quod rationem habeat philosophiae.

Habent igitur se ad invicem positio et problema, sicut inferius et superius : quia omnis positio problema est, sicut omne problema speculationis determinatae est problema : non autem problema positio est, quia non omnis speculatio determinata vel indeterminata, speculatio determinata est : eo quod quaedam problematum talia sunt, de quibus neutro modo opinantur, nec ad partem affirmativam, nec ad partem negativam : et haec non sunt positiones, cum positio sit problema sive speculatio determinata et quiescens in una parte contradictionis. Quoniam autem positio omnis problema sit, palam est : quoniam cum positio sit opinio extranea, et sit quorumdam opinio, et quibusdam extranea, necesse est ex his quae dicta sunt de problemate et positione, aut quod plures contrarie sapientibus circa positiones dubitare, aut utroslibet sapientes sapientibus, aut plures pluribus contrarie dubitare de positione : et cum problema sit quo contrarie opinantur, sequitur quod positio sit problema, eo quod positio sit opinio quaedam quibusdam extranea et quibusdam opinio credita.

Nunc autem in usu Philosophorum nostri temporis omnia dialectica problemata vocantur positiones, quamvis secundum rationem praedicto modo differant. Sed ad praesentem intentionem nihil differt, quolibet modo dicatur, sive uno sive alio modo. Non enim divisimus ea sive distinximus praedicto modo, ut nomen divisum a problemate positionem faciamus, sed ut non lateant nos quae eorum (hoc est, problematis et positionis) contingunt esse differentiae ad invicem. Sicut autem jam ante dictum est, non oportet omne problema nec omnem positionem quocumque modo sine ratione propositam per speculationem contendentem ad aliud considerare, sed oportet illam considerare quam dubitabiliter, hoc est, quam modo dubitationis proponet, qui est de numero eorum qui ratione indigent juvante et confortante ad fidem alterius partis contradictionis : hunc enim considerationibus dialecticis juvabimus, ut de problemate veniat ad positionem, et de ambiguo ad fidem.

Nec oportet considerare problema propositum ab his qui indigent paena in civilibus, vel indigent sensu in naturalibus. Nam in civilibus qui dubitat, utrum oportet Deum vereri et parentes honorare, indiget paena quae hac lege sancita et sacrata : et persuasivam virtutem non habent, sed coactivam, ut dicit Aristoteles x Ethicorum , et ideo indigent paena legali, qui de hoc dubitant, quia non licet de talibus dubitare. Qui vero dubitat et problema proponit, utrum nix sit alba, cum in sensu per se manifestum sit, et sensus in physicis particularibus sit certior ratione, indiget sensu.

Neque vero problema est vel positio eorum quorum propinqua juxta sensum omnibus per ea demonstratio est, quia ista omnibus sunt manifesta. Nec iterum problema est de his quorum demonstratio per causam est valde longe a sensibus elongata, quia illa ignota sunt, et ratio dialectica non habetur ad ista : propinqua enim manifesta sunt, et habent demonstrationem per causam propriam :

ista vero quae longe distant, sunt plus elongata a nobis, quam quod ad ista argumentari valeamus secundum exercitativam potestatem, ad quam est dialectica. Hoc tamen notandum quod hic valde stricte sumitur positio et pro probabili opinione inhaerente intrinsece hic diffinitur : et ideo dicitur quod de nulla positione possumus neutro modo opinari, quia positio est opinio firmata in uno. In octavo autem in sequentibus hujus scientiae accipietur positio in communi ad probabile et improbabile et neutrum de quo contrarie aliquis potest opinari. Hoc autem in sequentibus et modicum in propriis locis est hujus scientiae.