PSALMUS I. Felicitas justorum, et impiorum miseria.
Dicit ergo: His malis caret,nec hoc tantum sed in lege Domini voluntas ejus.
Psalmus II. Christi imperium panis conatibus homines expugnabunt.
PSALMUS III. David fugiens Absalom a Deo salutem sperat.
PSALMUS IV. David hortatur ad pacem et omnia bona speranda.
PSALMUS V. Contra malignum, auxilium divinum implorat justus.
PSALMUS VI. Oratio poenitentis Dei misericordiam implorantis.
PSALMUS VIII. In operibus suis mirabilis Dominus.
PSALMUS IX. Celebratur potentia Dei qui impios disperdit et pauperes tuetur.
Dicit ergo : Sic adulabuntur impii
PSALMUS XI. Oratio pro imploranda Dei ope contra impios.
PSALMUS XII. Deprecatio animae fidelis in tribulatione.
Dicit ergo: Sic fecisti, sed tandem
Dicit ergo : Sic retribuet mihi et justitiam, et puritatem: et hoc justum,
PSALMUS XVIII. Deum praedicant creaturae et divina. Peccatorum condonatio postulatur.
PSALMUS XIX. Oratio pro principe ad bellum proficiscente.
PSALMUS XX. Christi post depictos inimicos gratiarum actio.
PSALMUS XXI. Christus moriturus obsecrat ut sibi adsit Deus, et eum laudat.
Dicit ergo : Sic rogo : nec mirum :
Dicit ergo : Sic mea dimitte delicta, nec hoc tantum peto, imo, respice ini - micos meos,
PSALMUS XXVI. David sitam profitetur fiduciam in Deo, et ejus implorat auxilium.
PSALMUS XXVIII. Vocantur filii Dei ad adorandum Dominum, cujus vox describitur.
PSALMUS XXIX. Gratiarum actio pro liberatione a morte et tribulatione.
PSALMUS XXX. Precatio Christi et fidelium se Deo in moerore commitentium.
PSALMUS XXXIII. Benedicit Dominum qui est justorum lumen et tutela, et impiorum aversor.
PSALMUS XXXIV. Inimicis excidium, sibi salutem precatur.
Dicit ergo : Confundantur, pro peccatis praeteritis : et revereantur,
PSALMUS XXXV. Impiorum malitia justitia Dei: iustorum gloria.
PSALMUS XXXVI. Bonorum et malorum dispares sunt spes et exitus.
Dicit ergo : 0 infirme, Noli aemulari, indignari scilicet, et offendi, in malignantibus,
PSALMUS XXXVIII. Agit de vanitate et brevitate vitae. Deum orat ut peccatum remittat, et sibi adsit.
PSALMUS XLI. Homo exsul et conturbatus anhelat ad meliorem vitam,
PSALMUS XLII. Spem in Domino reponit a quo judicari exoptat.
PSALMUS XLVI. Deus omnis terroe Dominus
PSALMUS XLVII. Magnus et laudabilis Dominus qui fundavit Sion.
PSALMUS XLVIII. Nihil prosunt opes contra infernum.
Dicit ergo : Audite haec, quae di- cturus sum, omnes gentes
PSALMUS L Poenitentis animae amara contritio.
PSALMUS LI. Frustra in divitiis sperant impii: salus est sperantibus in Domino.
Dicit ergo : Sic gaudebunt justi super afflictum iniquum, et dicent ridendo :
PSALMUS LII. Impiorum insipientia, numerus et paena.
Dicit ergo : Tales sunt mali, sed
Jacta super Dominum curam tuam.
Dicit ergo: Sic psallam, quia es Deus meus
Dicit ergo : Sic vana salus hominis, sed nos. faciemus vir Iidem,
PSALMUS LX. Exsul petit reditum, longam vitam, et ampliationem regni Christi.
Dicit ergo : Sic exclamari, et tu exaudisti me, et hoc in petra, Christo.
PSALMUS LXII. Exsul se in Dei laudibus consolatur : praedicit hostium ruinam.
PSALMUS LXIII. Implorat Dei opem contra inimicos : peribunt, et laetabitur justus.
Dicit ergo : Tanta mala patior, propter quod salvum fac : et etiam quia
Dicit ergo : Bene solvi quae non ra- pueram, quia o Deus Pater, tuscis,
Dicit ergo : Quae praemisi, sustinui ab omnibus simpliciter, et etiam extra-
Dicit ergo : Haec mala mihi intulerunt, ego vero e contrario, orationem meam, ad te,
Dicit ergo : Sic laudabo, et placebit talis laus Deo super vitulum novellum, .
PSALMUS LXIX. Oratio ad opem Dei petendam in magnis periculis.
PSALMUS LXX. Opem Dei implorat adversus persecutores : promittit se Deo gratias acturum.
Dicit ergo : Non est similis tibi : quia quantas ostendisti, etc.
PSALMUS LXXI. Christi regnum justum, pacificum et felix precatur.
Dicit ergo : Sic sit nomen ejus benedi- ctum, et dictum est, quia ante solem
PSALMUS LXXII. Impii felices in hac vita peribunt: Domino adhaerere bonum est.
Dicit ergo : Sic invidus, instabilis fui, terrena inordinate dilexi, et nescivi,
Dicit ergo : Sic rogo ut memor sis, quia ecce inimicus, Judaeorum scilicet populus, ((improperavit
Dicit ergo : Quoniam sic est ut praemisi, propter hoc vovete, et post votum, reddite Deo vestro.
PSALMUS LXXVII. Judaeos excitat memorando beneficia et flagella Dei.
Dicit ergo : Sic dedit volatilia ad capiendum apta : et post manducaverunt, et saturati sunt, nimis,
Dicit ergo : Sic eos in rebus suis affinxit, et post misit in eos iram,
Dicit ergo : Sic est destructa vinea Judaeae, sed, o Deus virtutum, quae
PSALMUS LXXXI. Domini deorum terrae judex judices improbos arguit.
PSALMUS LXXXII. Exponit hostium improperia, et illis exsilium imprecatur.
Dicit ergo : Sic rogo, ut placatus sis avertendo malum, et culpae et paenae :
Dicit ergo : Sic nullus similis, quia Deus est qui glorificatur in consilio, sanctorum suorum :
PSALMUS XCVII. Hortatio ad congratulandum Christo venturo.
Dicit ergo : Dixi, quod psallatis, et ecce modum addo quo psallere debetis.
Dicit ergo : Sic custodiebant testimo-
PSALMUS CII. Omnes creaturas invitat ad recolenda Dei beneficia.
Dicit ergo : Benedic, anima mea, Domino. Tob. xiii, 19 : Anima mea, benedic Dominum, quoniam,
PSALMUS CIV. Hortatur ad cultum Del, memorans ejus beneficia.
Dicit ergo : Sic fuit memor testamenti, promissionis scilicet, quod testamentum disposuit ad Abraham
Dicit ergo : Haec promissa fecit, et etiam dixit. Expone, ut prius.
PSALMUS CV. Deus ob suam bonitatem laudandus : Judaeorum ingratitudo.
Dicit ergo : Haec beneficia illis contulit, et in tantum aperta, quod ipsi crediderunt, verbis ejus.
Dicit ergo : Sic confitemini confessione peccati, et praecipue laudis,
PSALMUS CVII. Dicit cor suum ad Dei cultum paratum, et ideo victoriam sperat.
PSALMUS CVIII. Opem Dei implorat, et proditori dignas paenas praedicit.
PSALMUS CX. Laudat Deum ob beneficia, et incitat ad ejus timorem.
PSALMUS CXII. Laudandus Deus super omnia excelsus et exaltans humiles.
PSALMUS CXIV. Gratiarum actio pro liberatione a periculis.
PSALMUS CXVI. Ad laudandum Deum provocatio.
PSALMUS CXVIII. Multis modis ostendit beatam pilam in legis observatione esse positam.
PSALMUS CXIX. Vitae miserias luget, ab his liberari efflagitat.
PSALMUS CXX. Securus qui se Deo committit.
PSALMUS CXXII. Actus fiduciae in Deum tempore tribulationis.
PSALMUS CXXVI. Vani hominum labores quibus non opitulatur Dominus.
PSALMUS CXXVIII. Funestus impiorum exitus.
PSALMUS CXXIX. Oratio pro precando fiducialiter peccatorum petita.
PSALMUS CXXX. Humilitatis sincera professio.
PSALMUS CXXXIII. Hortatio ad benedicendum Domino.
Dicit ergo : Sic percussit magnos reges, et fortes, . Sehon scilicet, regem Amorrhaeorum,
PSALMUS CXXXVIII. Sciens Deum nihil latere, suam in eum fiduciam profitetur.
Dicit ergo : Sic omnia cognovisti, et prima: et hoc patet, supple, quia, tu, non alius, formasti me,
PSALMUS CXXXIX. Orat pro sua salute : hostibus imprecatur.
PSALMUS CXL. Petii regi a Domino tempore persecutionis.
Dicit ergo : Domine, clamavi, tam diu est, non modo clamo primo, ad te, Clamo, Ad te,
PSALMUS CXLI. Circumdatus a Saule orat pro sua salute.
PSALMUS CXLIII Gratias agit pro victoria: petit hostium exitium.
PSALMUS CXLV. Solus beatus qui soli Deo fidit.
Dicit ergo : Tanta est ejus potentia, talis veritas et justitia, et etiam o Sion,
PSALMUS CXLVI. Hortatio ad laudandum Deum ob ejus beneficia.
PSALMUS CXLVII. Ecclesiam invitat ad laudandum Deum qui eam bonis cumulavit.
PSALMUS CXLVIII. Invitat omnes creaturas ad laudandum Deum.
PSALMUS CXLIX. Gratiarum actio pro insigni victoria.
PSALMUS CL. In omnibus et ubique Deum celebrandum profitetur.
COMMENT ARIUS.
In finem pro ea quae haereditatem consequitur, Psalmus David.
" Verba mea. " Hic est Psalmus quintus in ordine Psalmorum, in titulo vero quartus. Est autem talis titulus : " In finem pro ea, quae haereditatem consequitur, Psalmus David. " In quo tangitur causa efficiens hujus Psalmi, movens, et mota, scilicet ipse David . Ostenditur finis Psalmi per hoc quod dicitur, " In finem : " supplendum enim est quod est Christus nos ordinans, sicut supra fuit expositum in titulo praecedentis. Tangitur et Psalmi materia, scilicet ex gentilitate
Ecclesia : quod notatur in hoc quod dicitur, " pro ea, " id est, in ejus editus persona, et ipsam loquentem introducens, " quae consequitur hereditatem, " aeternam scilicet vitam, de qua dicitur, Isa. LIV, 17 : Haec est haereditas servorum Domini : in hoc repulsa perfida Synagoga tamquam ancilla et serva, secundum illud Genes. XXI, 10 : Ejice ancillam hanc et filium ejus. Non enim haeres erit filius ancillae cum filio liberae. Et sic alludit Psalmista historiae Genes. XXI, 9 et seq. Ex hoc etiam patet hujus Psalmi consequentia ad praecedentem : cum enim in praecedenti Psalmo praecesserit insinuatio bonorum, quae fluunt a Christo in membra, et invitatio adversariorum, ut convertantur ad ipsum et recipiant illa, hic tamquam exaudita sit exhortatio Prophetae, et ut monstretur fuisse fructuosam, subjungitur, et introducitur in hoc Psalmo conversa ad Deum Gentilium Ecclesia orans et petens illa bona.
Unde Psalmus iste in quatuor partes dividitur. Primo, Ecclesia ut exaudiatur supplicat: secundo quod exaudiri debeat, probat ibi, " Quoniam ad te orabo Domine. " Tertio quid petat, specificat, ibi, " Domine, deduc me. " Quarto et ultimo, quasi sentiens se exauditam, petitionem implendam pro certo insinuat, ibi, " In aeternum exsultabunt. " In prima parte duo : primo simplex postulatio ut exaudiatur : secundo, postulat addita commendatione ejus a quo postulat, ut efficaciter inducatur, ibi, " Intende voci. " " Verba mea. " Duo postulatione simplici petit, ut verba audiat, quae sunt oris : secundo, ut clamorem intelligat, qui est cordis.
Ait ergo sic : Audio Domine Prophetam exhortantem, ut ad te convertar, et propter hoc rogo 6 Domine, " Verba mea auribus percipe. II Esdr. I, 6 : Fiant aures tuae auscultantes,et oculi tui aperti, ut audias orationem servi tui. Deus non est sine auribus, et auditu. Psal. xciii, 9 : Qui plantavit aurem, non audiet : aut qui finxit, etc. Aures autem Dei appellantur, sicut dicit Glossa, " praesentia majestis. " Virtute enim praesentiae totum audit. Sap. 1, 10 : Auris zeli, hoc est, Dei, qui non tantum zelator est, imo ipse zelus, audit omnia. Habet enim corpus aurem suam corporalem de qua dicitur, Joan. XVIII, 10, quod Petrus Malcho abscidit auriculam dexteram. Habet et aurem suam spiritualem spiritus, et hanc duplicem, intelligentiae, juxta illud Psal. lxxxiv, 9:: Audiam quid loquatur in me Dominus Deus : et. ipsius voluntatis, de qua Job, xlii, 5 : Auditu auris audivi te. De hac triplici dicitur, Lucae, VIII, 8: Qui habet aures audiendi, audiat. Apocalyps. II, 11 et m, 6, idem : quasi, .qui habet aures corporis, audiendi capacitate intelligentiae interioris, audiet per obedientiam voluntatis. Habet etiam aurem suam Spiritus increatus, praesentiam videlicet, sicut dictum est, vel clementiam : de quo in Psal. x sec. Hebr. 17 Praeparationem cordis eorum audivit auris tua.
" Intellige clamorem meum, " cordis, non auris. Glossa : " Bene ostenditur, " quod spiritualis est clamor, non vocalis: " quia intelligitur. " Hoc clamore clamabat Moyses, Exod. XIV, 15, et Susanna, Daniel. xiii, 42, et Anna, I Reg. I, 13.
" Intende voci. " Hic petitioni additur commendatio ejus a quo petitur. Ait enim : Et o tu, Rex meus secundum humanitatem quia unctus es. Psalm. xliv, 8 : Unxit te Deus Deus tuus, et Isa. lxi, 1 : Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me. Nec tantum Rex, sed Rex antonomastice et singulariter. Apocalyps. XIX, 16 :Et habet in vestimento, et in femore suo scriptum : Rex regum, et Dominus dominantium. Et propter hoc timendus vehementer. Jerem, x, 7 : Quis non timebit te o Rex gentium. Et " Deus meus " quantum ad divinitatem: per hanc enim omnia regis, sustentas et gubernas. Psal. xxx, 15 et 16 : Deus meus es tu : in manibus tuis sortes meae. Manes tamen immutabilis et invariabilis. Jacob. I, 17 : Apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio. Haec duo, divinitatem scilicet Christi, et humanitatem conjungit alibi, cum ait, Psal. xlvi, 7 : Psallite Deo nostro, psallite: psallite Regi nostro, psallite.
. Et nota, sicut quidam dicunt, hic insinuatam Trinitatem personarum: Primo, Spiritum sanctum, cum dixit supra," Domine.: " secundo, Filium, cum subjunxit, " Rex meus : " tertio, Patrem, cum addidit, " Deus meus. " Dicunt autem per hoc quod est Deus, recte Patrem intelligi, quia Deus sonat rationem principii : Pater autem est aliarum personarum principium. Per Dominum autem Spiritum sanctum, ne forte quia a Patre procedit et Filio, et nullus ab eo, potestatem crederetur amittere dominandi. Per Regem autem Filius plane intelligitur, cui data est potestas leges dandi, regendi, eti judicia faciendi, juxta illud Isa. XXXIII, 22 : Dominus enim judex noster, Dominus legifer noster, Dominus rex noster : ipse salvabit nos.
Potest et dici et forte melius, quod per hoc quod dicitur " Domine, " Pater intelligitur, apud quem sedet prima auctoritas. Per hoc quod dicitur " Rex meus, " Filius, sicut dictum est. Et per hoc quod " Deus meus, " Spiritus sanctus. Deus enim sonat secundum aliquam intelligentiam fomentum : fovere autem ad bonitatem Dei pertinet, quae personae Spiritus sancti appropriatur.
Et nota progressum. Primum est auribus percipere, secundum aure perceptum intelligere, tertium intendere ei quod fuerit intellectum. Habet autem oratio, quae de malis amovendis est, compassionem : quae autem de bonis adipiscendis, intentionem requirit, Nota etiam, quod petit ut verba auribus percipiat, clamorem cordis, quod plus est, intelligat : quod est orationis cordis, quod maximum est, intendat: optimum enim est quando vox concordat cordi.
" Quoniam ad te orabo Domine. " Ecce secundum, in quo ostendit se exaudiendum, quia ad orationem suam concurrunt quae orationi necessaria sunt, scilicet septem, quae tangit per ordinem. Primum est recta intentio. Secundum, sollicitudo, " Mane exaudies. " Tertium, constantia, " Mane adstabo. " Quartum, puritas in conscientia, " Et videbo. " Quintum, confidentia, " Ego autem in multitudine. " Sextum, unitas, et concordia, " Introibo. " Septimum, reverentia, " Adorabo."
Ait ergo : Sic rogo te ut intendas orationi, et hoc debes : quoniam " ad te, o Domine, orabo, " intentionem scilicet dirigendo, non ad alium nisi ad te. In quo notandum primo, quod cum superius tres personas notasset, in hoc quod dicit hic " Domine, " notat essentiae unitatem. Simile Isa. VI, 3 : Cum dixissent Seraphin, Sanctus, Sanctus, Sanctus, subiunxerunt Dominus Deus Sabaoth, propter essentiae unitatem. Non est autem aliter oratio nisi ad Deum dirigatur intentio. Est autem aliter oratio affectus mentis in Deum tendens, plerumque ne pigritetur, in vocem prorumpens. Propter hoc dicitur in Psal. cxl, 2 : Dirigatur, Domine, oratio mea sicut incensum. II Machab. II, 10 : Moyses orabat adDominum, supple, intentionem dirigens, et descendit ignis de caelo. Thren.III, 41 : Levemus corda nostra cum manibus nostris ad Dominum.
" Mane exaudies. " Ecce secundum. Ne sufficiat recta intentio, sed est adhibenda sollicitudo, et opportunitas orandi quaerenda. Orabo tempestive, nam " mane exaudies, " id est, exaudire poteris vocem meam. Mane, inquam, materiali. Isa. XXVI, 9 : De mane vigilabo ad te. Tempus enim illud orationi valde aptum est. Confecta enim digestione, et resumptis corporis viribus, quasi expeditus ab negotiis corporis, spiritus vacare spiritualibus magis potest. Hinc est quod Jacob orasse legitur in aurora, et ab Angelo quod voluit impetrasse,Genes. XXXII, 26 et seq. Eccli. XXXIX, 6: Justus.... cor suum tradet ad vigilandum diluculo ad Dominum, qui fecit illum. Propter hoc dicit Augustinus : " Turpe est Christia-" no, si solis radius in lecto eum invene-" rit otiosum. "
Et nota, quod est multiplex mane. Temporis, de quo Genes.I, 5 : Factumque est vespere et mane dies unus. ae tatis pueritia vel juventus: unde in Psalm. lxxxix, 6 : Mane sicut herba transeat (quod dicitur pro iis qui in pueritia moriuntur) mane floreat (in juventute scilicet) et transeat: vespere decidat, induret, et arescat. Mane prosperitatis, Isa. XXI, 12 : Venit mane et nox : si quaeritis, quaerite : convertimini, venite. Et mane novitatis, in quo renovatam natu- ram Christus a mortuis resurrexit. Psalm. XXIX, 6 : Ad vesperum demorabitur fletus : et ad matutinum laetitia. Marc. XVI, 2 : Et valde mane una Sabbatorum, etc.
Et est mane gratiae illustrantis, de quo quod hic dicitur, potest intelligi.
Nota, quod exaudire est ad exitum audire, sicut exauditi fuerunt daemones, Matth. viii, 32. Ex meritis audire, et sic in praecedenti Psal. IV, 4 : Dominus exaudiet me cum clamavero ad eum. Ad utilitatem audire, Psalm. xc, 15 : Clamabit ad me, et ego exaudiam eum, etc. Extra pretium audire, Lucae, I, 13 : Ne timeas Zacharia, quoniam exaudita est deprecatio tua.
" Mane adstabo tibi. " Ecce tertium, scilicet constantia in orando.
Ait autem sic : Erit in oratione opportunitas, sed erit constantia et stabilitas : quia non ero in orando momentaneus vel horarius, sed " adstabo mane " erectus, attentus, perseverans. De primo, Elias loquens de se ait, III Reg. xviii, 15 : Vivit Dominus exercituum ante cujus vultum sto. De secundo, in Psal. CXXII, 2 : Sicut oculi servorum in manibus dominorum suorum : sicut oculi ancillae in manibus dominae suae, fixi sunt et attenti : ita oculi nostri ad Dominum Deum nostrum. De tertio, Lucae, xviii, 1-7 : Dicebat autem et parabolam ad illos quoniam oportet semper orare, et non deficere, exemplo viduae, quae propter instantiam suam vindictam ab iniquo judice impetravit.
" Adstabo ergo mane " temporis ad litteram, sicut superius tactum est, ad annuntiandum mane misericordiam tuam Vel mane, in ortu gratiae : ortus enim gratiae in anima mane dicitur multis rationibus. Mane enim homines excitantur de somno : sic oriente gratia anima evigilat de peccato. III Reg. XIX, 5, dormientem Eliam Angelus excitavit. Cant. vii, 12 : Mane surgamus ad vineas. Secunda, quia excitati ad opus properanter exeunt. Alibi, in Psalm. CIII, 22 et 23 : Ortus est sol. Et paulo post: Exibit homo ad opus suum, et ad operationem suam usque ad vesperam. Mane etiam infirmitates alleviantur : sic oriente luce gratiae tentationes mitigantur. Job, viii, 5 et 6: Si diluculo consurrexeris ad Deum, et Omnipotentem fueris deprecatus, si mundus et rectus incesseris, statim evigilabit ad te, et pacatum reddet habitaculum justitiae tuae. Mane etiam fures visa aurora refugiunt et absconduntur : sic et illucescente gratia daemones effugantur. Job, XXIV, 17 : Si subito apparuerit aurora, arbitrantur umbram mortis. Exod. XIV, 24 et 25 : Jamque advenerat vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus super castra aegyptiorum... subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum maris. Mane etiam jucundi cantus avium audiuntur : sic illucescente gratia turtur contritionis et philomela spiritualis laetitiae a spirituali sponso audiuntur. Cant. II, 12 : Vox turturis audita est in terra nostra. Job, xxxviii, 4 et 7 : Ubi eras.... cum me laudarent simul astra matutina et jubilarent, prae cordis laetitia, omnes filii Dei ? Ultimo, mane ros de supernis emittitur, quo terra fructificat, et fecundatur : sic illucescente gratia, et anima conversa ad Deum per orationem, superna dulcedo immittitur, qua anima ad bene operandum promptior redditur. Exod. XVI, 21, mane colligebantur manubiae .
" Et videbo. " Hic est quartum, scilicet conscientiae puritas, quam ostendit se habiturum orando, indirecte : per hoc enim quod dicit se cogniturum Deum mala non diligere, sed odire, innuit se cum orabit, ab iis purgatum esse. Quasi diceret: Scio, quod malos odisti, nec eos exaudies : unde relinquitur, quod cum orare voluero, ne talis sim, laborabo.
Duo dicuntur in hac parte. Primo, quod sciet mala non diligere. Sed quia universalis cognitio tenuis, specificat per partes secundo, ibi, " Nec habitabit. "