Caput X.—20. At enim prophetavit Jeremias. Quid prophetavit Jeremias? Non habere, inquiunt, verum Baptismum eos qui relinquunt Deum. Ait enim: «Exspectavit coelum super istud, et inhorruit multo vehementius, dicit Dominus: quoniam duo nequam fecit populus iste; me dereliquerunt fontem aquae vivae, et effoderunt sibi lacus detritos qui non possunt aquam portare » (Jerem. II, 12, 13) . Et iterum: «Facta est 0063 mihi sicut aqua mendax,» inquit, « non habens fidem» (Id. XV, 18) . Et illud quod scriptum est, «Qui baptizatur a mortuo , quid proficit lavatio ejus» (Eccli. XXXIV, 30) ? Et illud in Psalmo: «Oleum autem peccatoris non impinguet caput meum» (Psal. CXL, 5) . Et iterum alibi: «Muscae moriturae exterminant oleum suavitatis» (Eccle. X, 1) . Et alibi: «Spiritus enim sanctus disciplinae effugiet fictum, et auferet se a cogitationibus quae sunt sine intellectu» (Sap. I, 5) . Haec omnia si eo modo intelligenda sunt, quo ab istis intelliguntur, nec nobis nec ipsis conquadrat ratio veritatis. Si autem alio modo docuero intelligenda, illi soli sua pravitate turbantur. Sed ut non turbentur, ad catholicum refugiant intellectum: quia non inveniunt exitum responsionis, dum irretiuntur crimine schismatis. Habent enim certe etiam ipsi; non dicam, Tales sunt, sed hoc dicam, quod vel fatentur, vel insanissime negant; habent ergo etiam ipsi derelinquentes Deum , qui est fons aquae vivae, hoc est, inique viventes. Neque enim pedibus, ac non corde relinquitur Deus. Habent et mendaces, et non habentes fidem, aliud profitentes et aliter conversantes. Habent etiam mortuos: si enim sexui delicatiori et infimiori delicias non concedit Apostolus, dicens, Vidua quae in deliciis agit, vivens mortua est (I Tim. V, 6) ; quaerant utrum nulli apud se viri, et, quod amplius est, praepositi vel ministri vivant in deliciis; atque si ita audent, renuntient se non habere mortuos, et meliores esse quam illa Ecclesia, cujus angelo in figura praepositorum vel animarum dicitur quod non vivat, sed mortuus sit, et tamen inter septem Ecclesias numeratur, nec ei divisae a compage corporis Christi, sed in unitate perseveranti praecepta vitae insinuantur (Apoc. III, 1-6) . Omitto quod in concilio suo adversum Maximianistas dixerunt, «Aegyptiorum admodum exemplo pereuntium funeribus plena sunt littora» (Exod. XIV, 31) . De quorum numero mortuorum nunc intus est Felicianus, qui adhuc mortuus baptizat: aut si jam revixit, habet secum illos quos mortuus in schismate baptizavit. Habent certe peccatores: nam si interrogentur quicumque sibi in ipsis magni videntur, etiam se ipsos peccatores non negant. Neque enim non tundunt pectora sua, aut cum id faciunt, simulate faciunt; quod si ita est, tunc certe infeliciter peccant, populos suos simulata humilitate fallentes: aut non dicunt in oratione dominica, Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris (Matth. VI, 12) ; quod utique non 0064 de illis peccatis dicitur, quae in Baptismi regeneratione dimissa sunt, sed de iis quae quotidie de saeculi amarissimis fructibus humanae vitae infirmitas contrahit, quibus curandis adhibentur medicamenta eleemosynarum, jejuniorum et orationum, ut in oratione dicatur quod in eleemosynis agitur. Nam et peccatum quod in te alter admisit, dimittere, ut et tibi Deus dimittat, magnum opus misericordiae est. Quod si hoc in oratione ficte et non veraciter dicunt , putantes se non habere quod eis dimittat Deus, idipsum est inexpiabile sacrilegium, ea ipsa impia est et vesana superbia, quod est certe immane peccatum. Nam de morituris muscis quid dicam, quando in eis non morituros adhuc, sed jam mortuos multipliciter inveniri, sive fateantur, sive convincantur, ostendimus? Fictos vero quos fugit Spiritus sanctus disciplinae, et sine intellectu perdite viventes, quam multos inter se habeant, secundum ea quae supra dicta sunt, cogitent. Nam et quicumque ibi latent mali, quod vel eo certum est, quia saepe proditi convictique damnantur, non de recentibus tantum factis, sed etiam de vetere consuetudine flagitiorum, quia stultissima fictione diu celari potuerunt , hi utique magis ficti sunt, qui se bonos fingendo decipiunt.

21. Si ergo sic sunt ista intelligenda ut isti intelligunt, quomodo eis ratio subsistere poterit, cur apud eos qui male vivendo derelinquunt Deum, sive lateant, sive noti sint, non fuerint lacus detriti, qui continere non valent aquas? Et si in hoc loco sacramentum Baptismi intelligendum est, cur mendaces et infideles eorum ministri, non aquam mendacem, sed veracem vel dare vel habere creduntur? Cur ab illorum mortuis qui baptizantur, proficit aliquid lavatio eorum ? Cur peccatores impinguant oleo capita aliena? Quid tibi muscae moriturae vel mortuae meruerunt, ut non exterminent oleum suavitatis? Quo privilegio muniuntur quicumque ibi ficti sunt, id est, justitiae pelle obtegunt lupum, ut non eos fugiat Spiritus sanctus disciplinae? Aut si eos fugit Spiritus sanctus, quomodo per eos baptizatis datur? Hic enim dici non potest, quod solent ineptissime et impudentissime dicere , «tunc posse a malo baptizari quemquam, si lateat malitia baptizantis.» Qui enim fictus est, tanto magis fictus est, quanto magis latet. Ab hoc ergo cum se auferat Spiritus sanctus, quae spes erit baptizati, si baptizantis hominis meritum in illa Dei gratia cogitandum est? Hic omnino quid respondeant non inveniunt, qui malos apertos habere se negant: in quo quidem apertissime convincuntur. Sed quid ad nos? Satis est nobis ad necessarium articulum causae, quod fictos bonos, id est occultos malos, 0065 apud se esse negare non possunt. Per multos enim redarguuntur, qui cum ibi perditis et sceleratis moribus viverent, et per ipsam fictionem diu latuissent, aliquando proditi, expulsi sunt. Credamus ergo, si nolunt ibi adhuc esse aliquos: tales illi certe qui ejecti sunt, cum in eadem fictione laterent, et eos fugeret Spiritus sanctus, de quo scriptum est, Spiritus enim sanctus disciplinae effugiet fictum (Sap. I, 5) , quomodo baptizare potuerunt ? Cur non recensentur saltem qui vivunt, ut accipiant Baptismum , quem utique a fictis quos deserebat Spiritus sanctus, accipere nequiverunt? Si autem dicunt, Spiritus quidem sanctus daturis fingentibus deerat justificandis, sed accepturis credentibus aderat abluendis per ineffabilem efficaciam potentiae suae; utrumque valens facere, illos fugere, istos fovere, illos culpare, istos mundare: quam pro se quaestionem solvunt, simul cernant solutam esse pro nobis.

22. Quod autem intelligitur in hac sententia sanctae Scripturae, quam certe ipsi non intelligentes, et quasi pro suis partibus proponentes, ad se ipsos convincendos ingerunt nobis, hoc pene in omnibus talibus quaestionibus intelligendum admonemus, scilicet quia omnia sacramenta cum obsint indigne tractantibus, prosunt tamen per eos digne sumentibus: sicut et verbum Dei ; unde dictum est, Quae dicunt, facite; quae autem faciunt, facere nolite (Matth. XXIII, 3) . Nam effodere lacus detritos qui continere non valent aquas, quis me prohibet sic intelligere; id est, converti ad voluntatem terrenam , et non posse continere Spiritum sanctum, quem nomine aquae in Evangelio significari, quis quoquo modo christianus ignorat? Item aqua mendax non habens fidem, potest intelligi, non falsum baptisma, sed populus mendax et infidelis, non annumeratis veracibus et fidelibus, sed his solis qui mendaces et infideles sunt. Nam populos significari aliquando vocabulo aquarum, legant in Apocalypsi, et calumnientur sibi prius potius quam nobis. Sic enim dicitur Joanni: Aquas quas vidisti, super quas sedet meretrix illa populi et turbae sunt , et gentes et linguae (Apoc. XVII, 15) . Et illud quod scriptum est, Qui baptizatur a mortuo, quid proficit lavatio ejus (Eccli. XXXIV, 30) ? ut interim differam diligentiorem istorum verborum inquisitionem , tutissime accipio, Paganorum baptismata esse denotata, quia homines et a justitia et ab ista vita mortuos colunt, in quorum nomine baptizantur. Quamvis enim et ipsi sacerdotes per impietatem mortui 0066 dicantur, non tamen propter eos sic intelligitur, sed propter mortuos deos eorum, in quorum significatione dicitur, Deus noster Deus vivus (Jerem. X, 10) . Quapropter etsi apud Christianos sunt aliqui praepositi vel ministri, qui per impietatem et iniquitatem suam mortui sunt, vivit tamen ille de quo dictum est in Evangelio, Hic est qui baptizat (Joan. I, 33) : quia sicut dicit Apostolus, Christus resurgens a mortuis, jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur (Rom. VI, 9) . Oleum vero peccatoris apertissime Psalmus indicat, quemadmodum intelligendum sit. Ait enim: Emendabit me justus in misericordia, et arguet me; oleum autem peccatoris non impinguet caput meum (Psal. CXL, 5) . Unde manifestum est, oleo peccatoris blanditias adulatoris esse significatas, quibus repudiatis et detestatis eligit a justo emendari et argui; quia hoc justus non fallaci lenitate adulationis, sed veraci asperitate objurgationis faciens, multo magis misericorditer facit. Unde est et illud in Apocalypsi, Ego quos amo, arguo et castigo (Apoc. III, 19) : et illud apud Salomonem, Meliora sunt vulnera amici, quam voluntaria oscula inimici (Prov. XXVII, 6) ; et multa reperiuntur hujusmodi. Oleum vero suavitatis, scilicet bonum odorem, id est, bonam famam Christianorum, illi exterminant, qui male victuri, et ad mortem suarum iniquitatum redituri, magna multitudine irruunt, ut eis per Baptismum peccata donentur, et ad ea denuo revertantur. Nam propter numerositatem muscis arbitror esse comparatos (Eccle. X, 1) . Sed hi exterminant oleum suavitatis, qui non ipsam Dei gratiam, sed hominum mores intuentur; et quoniam sicut grana inter paleas non videntur, ita pie viventes inter iniquorum turbas non facile apparent, carnaliter offensi, a percipienda salute sempiterna sive retrahuntur , sive omnino resiliunt. Esse autem bonum odorem in bona fama recte viventium Christianorum, Apostolus docet, dicens, Christi bonus odor sumus Deo in omni loco (II Cor. II, 15) . Contra illi quibus dicitur, Nomen enim Dei per vos blasphematur in gentibus (Rom. I, 24) ; utique oleum suavitatis exterminant. Sic ergo habent ista alios sinceriores intellectus, quos si sequantur, etiam ipsi ab earum quaestionum expediuntur angustiis. Illorum autem intellectus si a nobis non confirmetur, ipsos solos; si vero a nobis confirmetur, utrosque nostrum implicat.