CAPUT II.

De determinatione problematis de inesse ut accidens per locos intrinsecos per respectum ad praedicatum.

Problema igitur de accidente primo per locos et considerationes a locis tractas determinandum est. Dico autem per locos et considerationes speciales , ideo quia hoc quod inest ut accidens, ab inesse habet esse, etdenominationem, et generationem: quod non est in aliis praedicatis: quia quod inest ut genus, per hoc quod inest, est causa, et similiter quod inest ut diffinitio : et quamvis proprium a subjecto trahat esse et causam, hoc tamen non fit nisi ex substantialibus subjecti : propter quod genus vel aliud principium essentiale ponendum est cum proprio, quando bene assignatur proprium : et ideo addit modum inhaerendi specialem super inesse, et quoad hoc non totum esse suum accipit ab inesse simpliciter : sicut accidens propter quod inest ut accidens, non vere inest ; et ideo inesse simpliciter habet determinari cum eo quod inest ut accidens. Primo igitur oportet ponere considerationes tam destructivas quam constructivas ad inesse vel non inesse simpliciter : et tandem in sequenti libro determinabimus problema de inesse ut accidens, non absolutum, sed ad aliud comparatum. Procedendo autem ad determinandum problema de inesse ut accidens, primo sumemus considerationes a locis intrinsecis, et postea a locis extrinsecis ; et a locis intrinsecis sumendo primo considerabimus in his quae sunt intrinseca ut pars essentiae, et postea in his quae sunt tota essentia : sed quia haec omnibus intuentibus, vel a quibus trahuntur considerationes manifesta sunt, amplius in his non est immorandum.

Cum autem accidentis duae diffinitiones assignatae sunt in libro praecedenti, quarum prima data est de accidente secundum quod actu inest, altera secundum quod potentia inest: primus locus erit et summus, si aliquid assignatur inesse ut accidens, tale praedicatum tunc considerandum est, si id quod ut accidens inesse dixit respondens, secundum aliquem modum alium alterius praedicati inest: tunc enim sequitur quod non inest ut accidens, cum accidens sit quod neque est genus, neque diffinitio, neque proprium, sed inest rei simpliciter, ita quod ab inesse trahit esse suum. Hoc autem modo maxime peccatur contra genera: eo quod utrumque horum praedicatorum inest non conversim : et ideo habent similitudinem haec duo praedicata ad invicem. Propter quod dicit BOEtius quod aliquando quod inest ut accidens, inesse ut genus alii dicebatur : quia quantum ad inesse non conversim simpliciter insunt ut genus et accidens. Hujus autem exemplum est, ut si quis albo accidens dicat colorem esse : album enim ratione formae sumptum, species est coloris, et non subjectum: et ideo non accidit ei inesse colorem, sed est substantiale ut genus dans esse speciei: non enim accidit ei sicut subjecto colorem

inesse, sed genus albi sic sumpti color est. Hoc autem peccatum contingit determinare eum qui ponit, sive eum qui respondet positum concedendo secundum nominationem. Quamvis non semper exprimat sermone, quod inest ut accidens id quod ponit inesse: ut quando dicit, quod accidit justitiae virtutem esse, quamvis non addat quod inest ut accidens. Saepe enim non determinate respondente modum inhaerendi, manifestum est quod id quod inest ut genus, assignatur inesse ut accidens, ut in praedicto exemplo si dicat justitiae accidere virtutem esse, cum virtus non sit accidens justitiae, sed genus ejus, et quod in ipsa. Hoc fit etiam in modo praedicationis, quando id quod est genus et substantia alicujus, denominative praedicatur de substantia speciei, ut si quis dixit albedinem colorari, ita quod praedicet colorem denominative non aliquid coloratum : non enim color alio et alio albedo motu a generante fit, sed eodem : quia color est substantia albedinis, et eodem fit albedo et color.

Si autem albedo diceretur colorari proprie: tunc oporteret quod albedo esset substantivum inesse in toto motu, et color alio quodam motu inferretur in ipso, ut probatur quinto Physicorum : et hoc modo denominatio non fit nunc ab accidente quod per motum sit in subjecto. A nullo enim genere, eo quod ipsum est quid non inductum per modum motus, denominativa fit praedicatio de sua specie. Idem est si dicat aliquis ambulationem moveri: ambulatio enim species est motus, et motus est genus ambulationis. A nullo enim genere praedicatio denominativa dicitur de specie secundum dictum modum denominationis : sed omnia genere praedicantur univoce nomine et ratione quae secundum nomen generis sumuntur de suis speciebus : nam species in praedicando suscipiunt et nomen et rationem. Respondens igitur qui dixit, album est coloratum, non assignavit praedicatum ut genus, eo quod id assignavit praedicari denominative, quod generi non convenit, quando ut genus praedicatur : nec assignavit ut proprium neque ut diffinitionem praedicari, eo quod diffinitio neque proprium alicui alii inest, nisi ei cujus est diffinitio vel proprium : sed multa etiam de numero aliorum ab albis colorantur, ut nigrum et medio colore colorata, ut lignum, lapis, homo. Manifestum ergo est quod id quod denominative dixit inesse, ut accidens inesse assignavit.

Si quis autem objiciat quod saepe denominative praedicatur et genus, ut videtur. Omnis enim linea brevis vel longa: omne longum vel breve quantum : ergo omnis linea quanta vel quantum. Omnis numerus multus vel paucus : omne paucum vel multum quantum : ergo omnis numerus quantus. Et sic est in multis. Dicendum quod denonominatio fit proprie, et communiter. Denominatio autem proprie dicta non fit nisi a forma quae altero motu alterationis inducitur subjecto jam perfecte in esse constituto : motus enim est de subjecto ad subjectum. Et hoc ostendit ipsum nomen denominatio : de enim proprie, cum transitionem et diversitatem notet, alicujus diversitatis ad nominationem importabit: et cum nominis communis, ut homo est animal, substantia fiat a forma substantiali, consequenter denominatio ab accidentali forma fieri debet: et haec est proprie denominatio, quae fit per motum ad formam alio motu introductam praeter substantialem : per talem enim formam proprie fit denominatio, et sic quod ut genus, non praedicatur denominative. Et iterum denominatio large et non proprie dicta, quae non habet rem denominatam, sed modum tantum, sicut principium qualitatis est, secundum quam quales dicuntur : et tamen per unam formam accidentalem proprie fit denominatio a forma generis, et a forma differentiae, et a forma speciei, et alii ab hujusmodi forma quae ut habitus communiter significatur. In tali enim forma duo sunt : et inclinatio ad id quod substat ei quod large loquendo vocatur sub-

jectum, et quo est dispositio ad actum vel finem : et quoad primum substantialis forma constituit subjectum, et quoad secundum est dispositio ipsius, quae habet modum qualitatis, et ab hac accipit modum denominationis, ut cum dicitur homo humanus qui humana agit, et animalis homo qui totaliter suas prosequitur concupiscentias, et sic de aliis. Et linea dicitur esse faciens quantitatis dimensionem, et breve et longum hoc modo quanta dicuntur : et hoc modo unitas dicitur una, quia facit actum unitatis in unitate sicut in aliis, facit enim eam in se indivisam, et ab illis divisam : et hoc modo dicitur unitas una, et bonitas bona. Et in talibus, ut diximus, non est vera denominatio, sed modus denominationis. Hoc tamen modo non dicitur albedo alba, et scientia sciens, vel sapientia sapiens : quia tales formae accidentales non habent talem differentiae respectum ad subjectum, et ad actum vel finem per inclinationem ad subjectum non constituunt subjectum, sed constituuntur ab eo : et ideo sunt dispositiones ad actum vel finem respicientes : pro pter quod non ita reflectuntur in seipsis denominative. Et haec est vera solutio dubitationis, quamvis quidam aliter dicant, de quorum dictis non est curandum.