PARS II.

QUAESTIO I.

Cur Fratres a clericis accusentur, quod eis detrahant et alias praeiudicent .

Praeter hoc, quod surripitis clericis eleemosynas, quae ipsis darentur, si vos non essetis, conqueruntur, quod detrahatis eis in populo et confundatis eos in praedicationibus vestris, vitia eorum propalando. - Insuper, quod suadeatis hominibus, ne confiteantur eis et ne dent eis oblationes et alia quae deberent, cum ipsi sint potius quam vos qui pro animabus eorum sunt rationem Domino reddituri .

Respondeo ad ista secundum ordinem . Omnia, quae ipsis iure debentur in oblationibus et decimis et aliis, vel de approbata eis consuetudine dari solent a populo, nos potius suademus eis dari, quam impediamus, immo hortamur populum eis ista non subtrahere nec in alios etiam pios usus erogare et ius suum cuique tribuere, etiam peccatori. Si autem quandoque quaerunt consilium, ubi secundum Deum melius sit dare eleemosynam, ad quam non tenentur ex debito: dicimus libere, quod ibi sit melius, ubi vel maior est indigentia, vel maior Deo honor exhibetur, et ipsis dantibus exinde efficaciora orationum suffragia provenire creduntur, vel quo ipsorum devotio ad benefaciendum pro Deo ferventius inclinatur.

Quod autem plebanis suis confiteantur, ut debent, suademus etiam his qui nobis confessi fuerint, ut agnoscant eorum conscientias, quos regere debent, ut sciant, quibus exhibere vel negare debeant ecclesiastica Sacramenta , nisi forte tales sint aliqui, a quibus prohibeant canones, Sacramenta requiri, ut suspensi ab officio, vel irregulares, vel ius ligandi et solvendi non habentes, vel per quos animae magis irretiuntur peccati laqueis, quam purgentur, de quibus non est nunc ulterius prosequendum.

Quod autem detrahamus eis et confundamus eos in populo, non oportet, quod nobis hoc imponant singulariter, cum ipsi non abscondant scelera sua, sed per facti evidentiam omnibus ea propalent, et nobis etiam tacentibus, omnibus ingerant inde materiam detrahendi. Utinam nos soli ea sciremus ! Utinam ita essent occulta eorum peccata, quod nobis ea prodere volentibus non crederetur, et mendacii et detractionis a populo arguerentur ! Nunc autem tanti et tam aperti sunt multorum excessus, quod laici arguunt nos, cum aliorum vitia in praedicatione tangamus, quare tam enormia et aperta et multa et magis nociva clericorum scelera non reprehendamus, cum non debeat acceptio personarum esse apud veritatis doctorem , nec pro timore vel favore debeat apertam veritatem tacere et hoc gravius redarguere, quod est nocivius, et quo Deus magis offenditur in quocumque. Inde est, quod propter hoc cogimur interdum aliquid de clericorum excessibus tangere, ne putemur ex timore tacere, vel ex privato favore, quasi cum ipsis contra laicos pariter conspiraverimus, et ut laici aequanimius ferant, si eos corripimus, videntes, quod nec clericis parcimus: et maxime, ut veritas Evangelii servetur, quae omnium peccata detestatur, ne aliter putarent simplices, quod peccata non essent Deo odibilia, quae non audirent in clericis reprehendi, et stultae mulierculae putarent, non esse illicitum cum ipsis peccare, sicut aliquibus earum notum est ab eis fuisse persuasum.

Quod autem non nitamur eos in praedicatione confundere nec populo eos odibiles reddere, potest ex hoc patenter agnosci, quod multos eorum defectus scimus et dissimulamus nec populo propalamus expresse, parcentes eisdem, cum, etsi non in omnibus, tamen in pluribus eorum, plures reperiantur, per quos fierent despecti populo, si vellemus eos publice praedicare; et hos caute tacemus his de causis: una, propter pacem et reverentiam cleri, ne laicos contra clericos provocemus ad discordiam , cum pro pace cleri et etiam aedificatione populi a Deo et a Sede apostolica specialiter missi simus .

Secunda, quod non possemus tamen per hoc emendare eos nec haberemus alios meliores, qui eis mox substituerentur, si isti omnes, qui sunt reprehensibiles, abiicerentur; et est minus malum aliquo modo habere istos quam nullos, maxime cum episcopi et praelati non intenderent substituere meliores.

Tertia, quod deferimus in hoc bonis, qui sunt inter eos, etsi pauci sint, qui cum ceteris confunderentur, cum rudis populus sine discretione bonos et malos persequi inciperet et odire.

Quarta et quasi praecipua, ne, si populus perderet omnino fidem in clericis, haeretici insurgerent et attraherent sibi populum quasi oves destitutae pastoribus et facerent eos haereticos, gloriantes, quod nostro quasi testimonio tam viles essent clerici , quod nullus eis obedire deberet nec doctrinam eorum curare. Omnis enim haereticorum intentio ad hoc tendit, quod, spreto clero, eis credatur: et ad hoc non convenit, nos ipsorum esse cooperatores, qui potius debemus contra eos quasi lupos rapaces clero et Ecclesiae esse propugnatores, contra eorum versutiae populum praemuniendo, errores ipsorum veritatis testimoniis ex Scripturis authenticis confutando.

Quinta, quod lucra animarum, quae quaerimus, melius promovemus cum benevolentia cleri et assensu, quos si indiscrete agendo exacerbaremus, cum non possemus contra eos communiter praevalere, prohiberent nos animabus prodesse praedicando et confessiones audiendo. Et sic salus multarum animarum impediretur, et fieret quasi scissio in Ecclesia, dum clerici nos quasi reprobos persequi inciperent, et laici, aut nobis aut ipsis faventes, alteros despicerent et eis credere recusarent. Et cum non possemus eos qui nobis faverunt , defendere a clero, quin eos nobiscum persequerentur et excommunicarent, tandem omnes nos desererent, et ex odio nostri doctrinam nostram clerici infamarent, et sic haereticis, qui modo nos timent, aditus ad subversionem fidelium sine contradictione pateret, sicut lupis, ubi canes non metuunt, et pastores sunt desides, datur audacia oves invadendi. Nisi enim essent isti Ordines in Ecclesia, qui ex officio predicationis et confessionis fideles illuminant, cito plurimi efficerentur haeretici in his terris, ubi tam pauci inveniuntur clerici in sacra Scriptura periti, cum nescirent haereticorum versutiis obviare. Immo ipsi clerici cito ab haereticis subverterentur per callidas expositiones Scripturae, in quibus nescirent eorum deprehendere fallacias, vel per promissiones seducerent eos, spondentes, quod magni fierent inter ipsos. Et cum laicos attraherent, clerici etiam potius adhaererent eis, quam soli relicti perirent inopia, cum nullus curaret eos nec daret eis oblationes vel decimas, aut certe persecutionibus eorum exterminarentur, eum iam haberent laicos adiutores contra clerum, sicut modo clerici haereticos persequuntur.

His ergo de causis et aliis, ut multa mala vitentur, utilius iudicamus tacere quaedam mala clericorum quam populo prodere, ubi sine scandalo possumus evitare, ut sunt ista: quandocumque quis habet plures ecclesias curam animarum habentes sine dispensatione apostolica, omnes vacant ipso iure praeter ultimam, et nullum ius habet in aliis ligandi vel solvendi, nec eius vicarius, nec aliquos inde reditus percipiendi.

Item, illegitime natus nullum ius habet in beneficio curam animarum habente .

Item, qui recipit ecclesiam per quamcumque simo niam .

Item, qui recipit ecclesiam ab eo qui non habet verum ius conferendi eam .

Omnis notorius fornicator, cuius criminis testis est populus, iure taxatus, sive in domo sua teneat fornicariam sive extra, vel unam habeat vel plures, est ipso iure suspensus ab officio, ita quod subditi non debent eius Missam audire nec confiteri ei nec alia ab eo Sacramenta recipere, nec potest eos excommunicare nec absolvere . Item, si suspensus celebrat et officiat ecclesiam, vel quacumque excommunicatione ligatus, seu recipit ordinem clericalem, aut in eo solemniter ministravit, factus est irregularis, et non potest exercere officium clericale, etiam si iam fornicari cessavit, vel ab excommunicatione absolutus fuerit, nisi cum eo super irregularitate contracta per Sedem apostolicam dispensetur, maxime si a iudice suspensionis sententia fuit lata . Hujusmodi autem sententiae iam saepe feruntur in clericos ab officialibus et archidiaconis et iudicibus ordinariis vel delegatis et parum curantur a multis.

Videmus, in terris istis tot esse imperitos iam clericos in his quae ad regimen pertinent animarum, licet in grammatica vel alia scientia sint instructi, quod ubi centum vel plures plebani et vicarii conveniunt, vix pauci sint, qui vere sciant animas suas vel alia, quae ad salutem sunt necessaria, in his per Scripturarum scientiam expedire. Et talibus imperitis non deberent eorum subditi confiteri propter periculum, ne forte ex ignorantia relinquant eos in statu damnationis docendo, non esse peccatum quod est mortale peccatum, aut non ostendendo formam debitam satisfactionis de peccato confesso, ubi certa forma satisfactionis est necessaria, ut de restitutionibus rerum illicite acquisitarum certis locis vel personis vel heredibus faciendis, ubi multi seducuntur.

Scimus etiam, quod qui scienter in mortali peccato positus celebrat Missam qualibet vice mortaliter et graviter peccat, et quantum in ipso est, rursum Christum crucifigit , quem et pro denariis, quos sibi sperat offerri, et illicite et indigne contrectat. Qui ergo offert ei quem talem esse praesumit vel scit et rogat, eum Missam celebrare, facit eum Christo tantam inferre contumeliam, ut eum indigne contrectet et peccet mortaliter. Sed qui facit aliquem peccare mortaliter, ipse peccat, ubi ignorantia non excusat; et secundum ista, si nullus offerret vel audiret Missas eorum qui illicite celebrant, cessarent a celebratione vel corrigerent vitam suam, et sic multa peccata omitterentur.

Multi etiam inordinate excommunicantes incidunt in poenam suspensionis et irregularitatis et per alios actus plures inobedientiae merentur suspendi ab officio, et inefficax fit eorum auctoritas in subditos suos.

Scimus etiam, quod qui est in peccato mortali, cum sibi Deus iratus sit, non placat eum pro alio peccatore. Ergo oratio clerici in peccato positi inefficax est sibi et aliis, qui offerunt ei eleemosynas, ut oret pro illis .

Item, clericus lubricus vanus et male expendens res Ecclesiae, quo plura habuerit, plus peccat. Sed qui illi dant oblationes et alia promovent eum ad amplius peccandum, expedit ergo ei non dari.

Item, qui recipit pretium operis alicuius et non deservit male recipit: sed clericus habens curam animarum et non faciens quae debet eisdem in doctrina salutis et bono exemplo et efficaci oratione et debita correctione et in aliis, peccat recipiendo stipendia Ecclesiae, quam non deservit , ut debet. Ergo non deberent ei dari, ne daretur occasio peccati.

Quam paucissimi autem in terris istis iam reperiantur, qui debito modo praesint animabus commissis, nimis est miserabile, qui aut ex defecta iuris, aut scientiae, aut vitae, aut diligentiae circa eas, ant liberae exsecutionis officii sui nihil habeant reprehensibile, et quod eos tali officio reddat indignos. Quomodo vero tota Ecclesia per mala exempla clericorum et avaritiam corrumpatur et negligentiam deformetur et a statu debito elongetur, et quanta ex hoc quotidie peccata increscant, et quot bona negligantur per mundum, vix aliquis sufficit aestimare.

Haec et plura alia cum vera esse scimus, et tamen ea populo non aperte praedicemus, non debemus a clero iudicari, quod confusioni eorum intendamus et eos populo studeamus odibiles facere, sed magis, si haberent intelligentiam, agnoscerent, quantam eos honoramus et deferimus talia subticendo propter causas supra notatas. Ideo tamen securius ista dissimulamus, quod nec clericorum nec laicorum cura nobis ita commissa est, ut de ipsis teneamur reddere rationem sicut praelati ipsorum, ad quos spectat eorum correctio, nisi in quantum ex libera caritate consideramus eis prodesse. Unde possumus tacere et loqui quae secundum Deum et nobis ei aliis expedire ridemus, cum nihil a nobis amplius requiratur.

Vitia autem laicorum liberius arguimus, quia et patientius sustinent et nesciunt litteras, quibus instruantur, quid debeant cavere vel facere; et minus periculum sequitur, si eorum in publico propaletur excessus, et facilius emendantur. Clericis autem possumus in capitulis suis omnia pericula sua in sermonibus litteralibus seorsum ostendere cum reverentia caritatis et maturitate benigna: et sic magis proficimus apud eos .