CAPUT III.

De consideratione problematis de accidente, quomodo multipliciter construi et destrui potest ex inspectione ad consequentias oppositorum.

Idem esse problema de accidente et construi et destrui potest multipliciter ex inspectione ad consequentias oppositorum sive contrariorum. Et in omnibus generibus oppositorum est ostendendum, quod consequentia omnis est in complexione, et contradictorie opposita sunt in complexis : ideo primo ostendatur hoc in contradictoriis : et ideo maxime se habent in oppositione.

Sed praemittendum quod consequentia in communi dicta est inter ea quorum unum sequitur ad aliud, et e converso reliquum sequitur ad reliquum. Et in hoc differt a consequentia simplici, quorum unum sequitur simpliciter ad reliquum, et non e contra : eo quod antecedens non sequitur ad consequens. Sed consequentia est inter ea proprie, quorum utrumque aliquo modo affirmatum vel negatum, et antecedere potest et consequi reliquum.

Et talis consequentia in communi loquendo est duplex, in ipso, et e contrario. Consequentia in ipso est, quando eodem ordine terminorum consequens sequitur ad antecedens, et oppositum consequentis sequitur ad oppositum antecedentis : et hoc non potest esse nisi inter paria et convertibilia, ut si homo est, risibile est: et si non est homo, non est risibile : si risibile est, homo est: et si risibile non est, homo non est: in qua consequentia sicut ad affirmationem antecedentis sequitur affirmatio consequentis, ita ad negationem antecedentis se- quitur negatio consequentis, et utrumque antecedit et sequitur alterum. Consequentia autem e contrario est, quando non eodem ordino contrariorum sequitur affirmationem affirmatio et negationem negatio, sed ordine e contrario sumpto, ut si affirmationem antecedentis sequitur affirmatio consequentis, ita e contrario negationem consequentis sequitur negatio antecedentis. Ita tamen quod antecedens non sermone tantum, sed realiter antecedit, et consequens naturaliter consequitur : quia sic consequens erit in antecedente et per substantiam velut causa est in ipso. Et causa hujus est, quia in omnibus talibus antecedens est sicut pars subjectiva ad consequens, et consequens ad totum universale, et sic se habet ad antecedens.

Est autem regulariter verum, ut dicit Michael Ephesius, quod si in talibus affirmatio antecedentis est pars subjectiva consequentis, in negativis negatio consequentis est sicut pars subjectiva negationis antecedeniis, et negatio consequentis infert negationem antecedentis, sicut substantiva pars infert suum totum : cum enim dicitur non animal et non homo, non homo de pluribus dicitur quam non animal, et non animal est pars subjectiva ejus quod est non homo. Et cum in talibus non sit consequentia nisi de parte ad totum et contrarie se habeant secundum totum et partem in talibus affirmatio ei negatio, oportet consequentiam esse e contrario : et haec est vera causa consequentiae in ipso, et consequentiae e contrario : non homo enim de omni dicitur quod est non animal, et de pluribus quae sunt animal : non animal autem de omni non dicitur quod est non homo : quia asinus est non homo, et tamen non est non animal. Haec igitur est causa consequentiae in ipso, et consequentiae e contrario : et quia quidquid est consequens naturaliter et generaliter ad alterum, oportet

quod id quod est consequens, sit in antecedente : quia aliter non posset inferri ex ipso, elo.