56 COMMENTARIUM

leetat novitas, et exigua est religionis instructio, inclinatio vero ad pravitatem nimia, non est mirum, si libri huiusmodi spi- ritum ac corda peroertant illorum qui incaute perlegunt Sermo incredulorum /erit, lectores implicantur, egrediuntur serupuli, et tandem fiunt increduli inopinato. Efiraena inde mentis li- bertas immoderatam necessario ac irresistibilem creat cordis licentiam: haec passionibus indulget, ac vitiorum dilatat im- perium. Hinc vere dici potest, magnam hanc civitatem (Londi- num) numquam magis fuisse depravatam, sicut est hodie. Et quidem pene Status omnes Europaei, et regna, nimis infelieiter conspieiuntur infecta; sed essent absque dubio amplius, si esset in illis libertas, quae in nobis est, cogitandi, scribendi ac legendi. Ap. Ligorium Lib. I. Tract. II. de Legib. Appendix III. De iusta prohiba, et abolitione libror. vetitae lectionis. Cap. I. n. IV.

Argumenta, quibus pravorum librorum lectione deterrean- tur universi, ex S. Ligorio loc. cit. et ex Francisco Antonio Zac- caria op. cit. a cl. Bouix in compendium rediguntur. Petuntur autem I o . Ex generali hominum proclività te ad sese accom- modandum doctrinis et moribus eorum quibuscum versantur ac colloquantur. Sed pravos legere libros idem est ac cum pra- vis eorum auctoribus conversari; imo multo periculosius, cum verba scripta legentis animum magis excitent feriantque. 2°. Quia libri quoddam magisterium exercent, cuius auctoritati lectores plerumque cedere solent. 3°. Quia pravi libri de se apti sunt ad subvertendam fidem et mores. 4°. Quia lectores plurimi ea scientia animique virtute carent, quae necessaria est ad pravos libros legendos sine perversionis periculo. 5°. Quia experien- tia constat , plurimos in haereses atque apostasiam proruisse ob unam pravorum librorum lectionem. Atque exemplo sint, saeculo II Ecclesiae, Bardesanes; saeculo III plurimi illi chri- stiani, qui ex lectione librorum Nepotis Aegyptii Episcopi er- rores millenariorum amplexi sunt, atque Manes , ex quo Ma- nichaeorum secta; saeculo IV Hispania et Gallia Narbonensis quae haeresim Priscilliani ex libris ibi divulgatis susceperunt; saeculo V Eutyches ob lectionem cuiusdam Manichaeorum libri in haeresiarcham commutatus; ceteros multo plures silentio praeterimus. Cf. Zaccariam et Bouix Opp. cit.

7. Ex actis, et Paulo Apostolo sequentia testimonia produ- cimus: Multi autem ex eis qui fuerant curiosa, sectati,- contu- lerunt libros, et combusserunt coram omnibus Act. XIX. 19.