De cerimoniis aulae Byzantinae (lib. 1.842.-56)
μέχρι οὗ φθάσῃ εἰς βαθμόν. χρὴ δὲ εἰδέναι, ὅτι τῷ μέρει τῆς δεσποίνης ἐκ τοῦ κοινοῦ καταλόγου ἀπονενεμημένοι εἰσὶν δʹ σιλεντιάριοι ἐξ ὑπολήμψεως χρηστ
καὶ πέμψαι καὶ εἰς ἀπάντησιν αὐτῶν, καὶ εἰσαγαγεῖν ἕκαστον εἰς τὸ ἴδιον μητάτον, προευτρεπίζονται δὲ καὶ στρώματα καὶ ἀναλώματα αὐτοῖς. καὶ καταλύουσι
προσκυνοῦνται παρὰ τῶν δομεστίκων καὶ προτηκτόρων, καὶ τὸ Περσίκην αὐτοῖς ἀπαντᾷ, καὶ πάντα κατὰ τὸ εἰωθὸς γίνεται. ἐπὰν δὲ θέλῃ ἀπολῦσαι αὐτοὺς, δεῖ
Νικομήδιαν, εἴτε βούλεται, δρόμωσιν ἀντιπεράσῃ, καὶ ἐνδακιδίζῃ δὲ πάντως χρὴ εὐτρεπισθῆναι καὶ ἵππους καὶ ζῶα, ἵνα δέξωνται αὐτὸν καὶ ἀγάγωσιν μέχρι Κ
κανδιδάτους απματυς καὶ πούερας εὐσχήμους τοὺς ἀκουλουθοῦντας αὐτοῖς. καὶ ἐξέρχεται ὁ βασιλεὺς ἐκ τοῦ κουβουκλείου, δηριγευόμενος ὑπὸ τοῦ πατρικίου, κ
σιλεντιαρίου αὐτῷ, ἵνα προέλθῃ, καὶ γίνεται σιλέντιον, καὶ τὸ ἄρμα κρατεῖται, καὶ οἱ λαβαρήσιοι ἵστανται, καὶ ἐπὰν προέλθῃ, δέχεται αὐτὸν ὁ μάγιστρος
συστρατιώτην, ὧν μεθ' ὑμῶν ἔτι στρατευόμενος ἔμαθον ὑπομένειν. παρὰ πάντων ἐβοήθη· εὐτυχῶς· ὁ στρατός σε βασιλεύοντα, νικητά· ὁ στρατός σε βασιλεύον
λιτρῶν ἀργύρου, καὶ μεθὸ δέξηται, ἀντιχαρίζεται αὐτοῖς τὸ πιττάκιον, καὶ οὕτως εἰσέρχεται δηριγευόμενος ὑπὸ πάντων, καὶ συντάσσονται οἱ ἔπαρχοι 416 κα
Ῥωμαῖον καὶ πάσης γέμοντα βασιλικῆς ἀρετῆς, ὥστε μήτε χρημάτων, μήτε ἄλλῳ τινὶ, ὅσον τό γε ἐν ἀνθρώποις, ἀνθρωπίνῳ πάθει ὑποκεῖσθαι. ὑπὸ πάντων ἐκράγ
ἔνθα καθ' ἱππικὸν ἔθος ἐστὶν προσκυνεῖν τοὺς συγκλητικοὺς, ἐφόρεσεν στιχάριν διβητήσιν αὐρόκλαβον καὶ ζωνάριν καὶ τουβία καὶ καμπάγια βασιλικὰ, καὶ εἰ
παλάτιον. παρεγένετο οὖν Κέλερ μάγιστρος, καὶ Ἰουστίνος ὁ τῆς θείας λήξεως, κόμης ὢν ἐξκουβιτόρων τηνικαῦτα. καὶ παραχρῆμα ὁ μάγιστρος ἐδήλωσεν εἰς τὰ
αὐτοκράτωρ Καῖσαρ αὔγουστος· ὡς ἂν διὰ τὴν οἰκείαν φιλανθρωπίαν ἐνισχύσει ἡμᾶς, ἅπαντα τὰ ὑμῖν τε καὶ τῷ δημοσίῳ ἐποφελῆ ὄντα τελέσαι. παρὰ πάντων ἐ
Τελευτήσαντος Ῥωμανοῦ βασιλέως τοῦ νέου, υἱοῦ Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου καὶ πορφυρογεννήτου βασιλέως Ῥωμαίων τοῦ Μακεδόνος, εἰς μῆνα Μάρτιον ιεʹ, ἰνδ.
ἀπέκτειναν. κατέστρεψαν δὲ τοὺς οἴκους τῶν παραταττομένων τῷ ἄνακτι μέχρις ἐδάφους, τὰ αὐτῶν πάντα διαρπάσαντες καὶ τὰς πόρτας ἀνοίξαντες, τῷ φουσάτῳ
*** ΚΕΦ. ϟζʹ. Ἐπὶ προαγωγῇ προέδρου τῆς ἁπάσης συγκλήτου.
444 Ὑπόθεσις τῶν βασιλικῶν ταξειδίων καὶ ὑπόμνησις τῶν ἀπλήκτων. Εἰσὶ τὰ ἄπληκτα· πρῶτον ἄπληκτον εἰς τὰ Μαλάγινα, δεύτερον τὸ ∆ορύλειον, τρίτον εἰς τ
ὁρισθέντα χρόνον ἀπαριθμῆσαι τὰ φορτώματα, πόσων σαγμαρίων εἰσὶ, καὶ τούτων τὸν ἀριθμὸν ἀναδιδάξαι. λαβὼν δὲ τὸν ἀριθμὸν τῶν σαγμαρίων καὶ προσλαβὼν κ
κατὰ μίαν εὐθείαν τὰ στρατεύματα. καὶ μέσον μὲν τὰ τάγματα, καὶ τούτων τὰ τιμιώτερα ἐπὶ τὸν μέσον τόπον, παρ' ἑκάτερα δὲ τῶν ταγμάτων τὰ θέματα, καὶ τ
τούτων γενήσεται συγγραφὴ, Ῥωμαϊκὴν δηλοῦσα μεγαλειότητα. ὅθεν πολλὰ περὶ τούτων ἀνερευνήσαντες καὶ μηδεμίαν ὑπόμνησιν ἐναποκειμένην τῷ παλατίῳ εὑρίσκ
οὕτως· ὁ Ἀνατολικὸς μωλάρια γʹ, ὁ Ἀρμενιακὸς μωλάρια γʹ, ὁ Θρᾳκῆσις μωλάρια γʹ, ὁ Ὀψικιάνος μωλάρια γʹ, ὁ βουκελλάριος μωλάρια γʹ, καὶ οἱ λοιποὶ στρατ
κουρατωρειῶν. καὶ ἐν ᾧ δαπανᾶται ἡ βασιλικὴ ὑπουργία, ὅπου εὕρῃ καλὸν οἶνον καὶ ἔλαιον καὶ ὄσπρια, ἵνα ἐπιβάλλει ἐν τοῖς ἀγγείοις αὐτοῦ, καὶ ὅσα ξενάλ
εὐγενῶν προσφύγων. πιλωτὰ διβλάττια παχέα καὶ πτενὰ λόγῳ τοῦ βασιλέως διὰ τὰ χαμόκουμβα· σελλία δύο τῆς προελεύσεως, σελλία τοῦ κουκουμιλίου ὁλόκανα δ
ὁλόχρυσα βʹ, ὀρθομίλια ὁλόχρυσα δύο. ἰστέον, ὅτι ταῦτα ἐν τῷ συνεστιᾶσθαι ἐθνικοὺς τῷ βασιλεῖ ὀφείλουσιν ἐνεργεῖν. διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἐν ταῖς φορτώσεσι
κόμητα καὶ τὸν χαρτουλάριον. παρέχει δὲ καὶ ὁ κόμης τοῦ στάβλου εἰς τὰς φορτώσεις κατὰ δέκα σαγμάρια σύντροφον τῶν Μαλαγίνων, ἵνα οἱ ὀπτιμάτοι σύρωσι
τυγχάνει βασιλικὸν, ἵνα μηδεὶς λαμβάνῃ χαριστικὴν, μήτε μωλάριον, μήτε παρίππιον, ἔχον βασιλικὴν σφαγίδα, ἵνα μὴ κατακοινωθῇ ἡ προμοσέλλα καὶ ἀπόληται
Καισάρειαν, εἴτε ἐν ἑτέρῳ θέματι πρὸς τὸν τόπον, ἐν ᾧ μέλλει φοσσατεῦσαι, ἐπιτηδείου τυγχάνοντος· καὶ ὅτε ἔλθῃ ἔγγιστα πρὸς τὸ ἄπληκτον ἀπὸ τριῶν μιλί
προείρηται, καὶ γίνεται ἡ βασιλικὴ τράπεζα χαμόκουμβα. τὰ δὲ πρόφαγα ποιοῦσιν οἱ βασιλικοὶ μάγειροι τῇ ἑσπέρᾳ. οἱ δὲ ὀγδοήκοντα ὀπτιμάτοι σύρουσι τὰ σ
ἰστέον, ὅτι, τοῦ βασιλέως ἐν Συρίᾳ ὄντος, λαμβάνουσιν οἱ μάγιστροι καὶ οἱ πατρίκιοι καὶ οἱ πρωτοσπαθάριοι ὀφφικιάλιοι μαϊουμᾶν· οἱ μὲν μάγιστροι ἀνὰ δ
πρὸς ἕνα ἀσκὸν βόειον, καὶ ἀνὰ δύο ἀσκῶν ἀπισίων πρὸς τὸ εὐκόλως διαπερᾷν αὐτοὺς τοὺς βαθεῖς καὶ δυσκόλους ποταμούς· ἔχωσι δὲ καὶ τὰ ἐργαλεῖα αὐτῶν ἀν
μαγιστριανοὶ, φαβρικήσιοι, τάξις τῶν ἐπάρχων καὶ τοῦ ἐπάρχου, ἀργυροπρᾶται καὶ πάντες πραγματευταὶ, καὶ πᾶν σύστημα, καὶ ἁπλῶς ἀπὸ τοῦ καπιτωλίου μέχρ
φιλαδελφίῳ τε καὶ ταύρῳ, ἀρτοπουλίῳ τε καὶ τῷ φόρῳ. ἐπὶ δὲ τοῦ φόρου ἐλθόντες κατέβησαν τῶν ἵππων, καὶ εἰσῆλθον εἰς τὸν ναὸν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, π
αὐτῶν χρυσῶν, βαλὼν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ κασίδα σὺν περικεφαλαίᾳ χρυσῇ, ζωσάμενος καὶ σπαθίον, ἐπιβὰς καὶ αὐτὸς ἵππῳ ὁμοίως λευκῷ σὺν χιώματι δια
παραφυλάττειν τῇ δευτέρᾳ τῆς πρώτης ἑβδο μάδος, τοῦ βασιλέως δημηγοροῦντος ἐπὶ τοῦ σιλεντίου τῆς μανναύρας. ιαʹ. Ὅσα δεῖ παραφυλάττειν, τῶν τιμίων στα
διαφόρων ἐθνῶν ἐρχομένων πρέσβεων πρὸς τὸν βασιλέα χαιρετισμοί. μηʹ. Τὰ ἄκτα τῶν εἰς τοὺς ἐθνικοὺς γενομένων ἐπιγραφῶν. μθʹ. Εἰσὶν τὰ ἐκτεθέντα δίδοσθ
ἀνοίγουσιν τὴν ἐξάγουσαν πύλην ἀπὸ τοῦ ὡρολογίου εἰς τὸν λαυσιακόν. εἶθ' οὕτως μετὰ τῶν μαγλαβιτῶν καὶ τῶν παρεβδομαρίων τῆς ἑταιρείας ἀνοίγουσι τὸν Ἰ
γινομένης πρὸς τὸ θεάσασθαι τὸν βασιλέα ἐθνικούς τινας, εἰ οὐ βουληθῇ στεφθῆναι, περιβάλλεται ἐν τῇ κεφαλῇ τὸν στέφανον τὸ λεγόμενον καισαρίκιον καὶ τ
κλητωρεῦσαι, καὶ παρ' αὐτὰ ἐκβάλλει ὁ δρουγγάριος τὸ σπαθίον αὐτοῦ, ἐξέρχεται δὲ καὶ ὁ παπίας τῇ χειρὶ σείων τὰς κλεῖς, καὶ εὐθέως λέγει ὁ σιλεντιάριο
δεξάμενος ἐπὶ τῆς γῆς προσκυνεῖ, καὶ φιλεῖ τοὺς πόδας τοῦ βασιλέως καὶ τὰ γόνατα, ὁμοίως καὶ τοῦ μικροῦ βασιλέως· καὶ μετὰ ταῦτα ἐξάγουσιν αὐτὸν οἱ πρ
μεγάλου Κωνσταντίνου ἐτήσιος μνήμη καὶ τὰ ἐγκαίνια τῶν ἱδρυθέντων τιμίων σταυρῶν ἐν τῷ νέῳ παλατίῳ τοῦ Βόνου.
πατριάρχης μετὰ τῆς λιτῆς καταλαβὼν ἵσταται ἔνδον τῶν ἁγίων ἀποστόλων ἔξω τῶν κιγκλίδων τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ τοῦ καιροῦ καταλαβόντος, εἰσέρχονται οἱ
βασιλείου κλήρου καὶ τοῦ πρωτοπάπα τῆς ∆άφνης τοῦ ἁγίου Στεφάνου καὶ διαιταρίων τοῦ ἁγίου Στεφάνου καὶ τοῦ παλατίου, πάντων κηροὺς βασταζόντων, διέρχε
αὐτοῦ καὶ στὰς ἐκεῖσε, ἵστανται οἱ ἄρχοντες τοῦ κουβουκλείου ἔνθεν κἀκεῖθεν. οἱ δὲ σπαθαροκουβικουλάριοι ἵστανται ὄπισθεν αὐτῶν. οἱ δὲ πρωτοσπαθάριοι
διὰ νεύματος τοῦ πραιποσίτου λέγει ἅπας ὁ λαὸς πολυχρόνιον. καὶ μετὰ τὸ σιγῆσαι πάντας ἄρχεται δημηγορεῖν ὁ βασιλεύς. ἰστέον, ὅτι, τοῦ βασιλέως δημηγο
ὀψικευόμενος ὑπὸ τῶν προειρημένων, καὶ ἀποτίθεται ἐν τῷ παλατίῳ τῆς ∆άφνης ἐν τῷ ναῷ τοῦ ἁγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου. καὶ τῇ δευτέρᾳ τῆς αὐτῆς ἑβδομά
κουβουκλείου, καὶ αὐτοὶ ἐπευχόμενοι εἰς τὸ εἰσάγον ἐνδότερον μονόθυρον, καὶ ἔξωθεν τοῦ μονοθύρου ἵστανται οἱ πραιπόσιτοι καὶ αὐτοὶ ἐπευχόμενοι. οἱ δὲ
ἱππεύοντες προπορεύονται τῶν δεσποτῶν. οἱ δὲ μαγλαβῖται καὶ οἱ βασιλικοὶ πάντες ἄνθρωποι μετὰ σκαραμαγγίων καὶ σπαθίων εἰς τὴν ἑαυτοῦ ἕκαστος προπορεύ
δεσπόται εἰς τὸν νάρθηκα, καὶ περιβαλλόμενοι τὰ χρυσοπερίκλειστα σαγία, ἅπτουσιν κηροὺς εἰς τὰς βασιλικὰς πύλας. καὶ εὐθέως εἰσέρχονται καὶ διέρχονται
πάντες οἱ τῆς ἐκκλησίας ἄρχοντες καὶ πρεσβύτεροι καὶ λοιποὶ ἱερεῖς. καὶ ἐξέρχεται ὁ βασιλεὺς ἀπὸ σκαραμαγγίου, φορῶν καὶ τὸ χρυσοπερίκλειστον σαγίον,
βέργαν κατέχοντι, καὶ εἰσάγει τὸν ἐθνικὸν, δηλονότι κρατούμενον ὑπὸ τοῦ κατεπάνω τῶν βασιλικῶν ἢ καὶ ὑπὸ τοῦ κόμητος τοῦ σταύλου ἢ καὶ ὑπὸ τοῦ πρωτοστ
ἀπὸ βλαττίων σκαραμαγγίων μεγάλων καὶ ἀπὸ βασιλικῶν διαφόρων ἀργυρῶν ἔργων, καὶ ἐκρεμάσθησαν ἐν αὐτῷ ἀλυσίδια εʹ καὶ πολυκάνδηλα ἀργυρᾶ ἀπὸ τῆς νέας ἐ
σπέκια καὶ χρυσᾶ μανιάκια· ὅσοι δὲ σπέκια οὐκ εἶχον, ἐφόρεσαν σκαραμάγγια καὶ σαγία ῥοῆς. οἱ τῶν σεκρέτων χαρτουλάριοι καὶ νοτάριοι ἐφόρεσαν τὰ ἑαυτῶν
κἀκεῖθεν τὰ ἀρχοντογεννήματα καὶ οἱ σαπωνισταὶ τοῦ βεστιαρίου καὶ οἱ τοῦ τραπεζίου, φοροῦντες τὰ μὲν ἀρχοντογεννήματα τὰ ἑαυτῶν σκαραμάγγια καὶ σπαθία
μεγαλομάρτυρος ∆ημητρίου καὶ ἐκ τῶν ἐναποκειμένων εἰς τὸν φύλακα. ἐν δὲ τοῖς ξυλίνοις ἐκδέταις τοῖς ἀπὸ τὸ πενταπύργιον ἐν τοῖς τοίχοις ἐκδεδεμένοις σ
πρὸ τοῦ ἐξελθεῖν τοὺς φίλους διὰ τοῦ τῆς τραπέζης ἐδόθησαν ἐν χρυσοῖς διαλίθοις σκουτελλίοις, τοῖς μὲν δυσὶ φίλοις ἀνὰ μιλιαρησίων πεντακοσίων, τοῖς δ
δῆμον ἀνὰ τριῶν. εἰς δὲ τὸν τοῦ Λευκοῦ δῆμον καὶ εἰς τὸν τοῦ Ῥουσίου δῆμον ἐκρεμάσθησαν τὰ ὀξέα βῆλα τοῦ χρυσοτρικλίνου, οἱ γρυπόναγροι· οἱ δὲ δημῶται
ὅτι τῇ λʹ τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, ἡμέρᾳ κυριακῇ, ἐπὶ τῇ ἐλεύσει τοῦ ∆ελεμίκη τοῦ Ἀμηρᾶ τοῦ Ἔμετ καὶ ἀποκρισιαρίου τοῦ Ἀποχαβδᾶ ἐγένετο δοχὴ κατὰ τὴν προε
θεραπαινῶν, εἰσῆλθεν διὰ τοῦ Ἰουστινιανοῦ καὶ τοῦ λαυσιακοῦ καὶ τοῦ τριπέτωνος εἰς τὸν καινούργιον, καὶ ἀνεπαύσατο, εἶτα καθεσθεὶς ὁ βασιλεὺς μετὰ τῆς
παρακυπτικοῦ κρεμαμένου ἐν τῷ τοῦ προκύμματος μέσῳ, ἐν ᾧ τόπῳ εἴθισται τοῖς βασιλεῦσιν ἐπὶ θρόνου καθέζεσθαι, τελουμένου δεξίμου, ἅπτουσι κηροὺς, δηλο
καὶ σάσσουσιν, καθὼς ἔχει ὁ τύπος. εἰ δέ τινες ἐξ αὐτῶν καθέζονται ἐν τῷ κλητωρίῳ, ἀνιστάμενοι ἀποπληροῦσι τὸ σάξιμον, καὶ πάλιν κελεύσει τοῦ βασιλέως
καὶ πατρικίοις ἀνὰ μιλ. ρμʹ, καὶ ἀνὰ ἐσωφορίου λωρωτοῦ Σαρακηνικοῦ, εἴτε καὶ ὁλοβήρου ἑνός· τοῖς πρωτοσπαθαρίοις ἀνὰ μιλ. ρκʹ καὶ ἀνὰ μολχαμίου βηλαρί
αὐτὰ ταξεῶται. καὶ εὐθὺς προκύπτει ὁ ψάλτης καὶ λέγει προκείμενον· τίς Θεὸς μέγας, ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν· σὺ εἶ ὁ Θεὸς ὁ ποιῶν θαυμάσια. εἶθ' οὕτως γίνεται
ἄρματα τιθῶσιν οἱ ταξεῶται ἐπὶ διφθερῶν καὶ κιλικίων πρὸς τὸ μὴ μολυνθῆναι, εἴτε ἀπὸ τοῦ κονιορτοῦ, εἴτε ἀπὸ τοῦ πηλοῦ. οἱ δὲ δημῶται τῶν δύο μερῶν κα
τὸ κουνίον, καὶ ἐπισκεπάζονται ἥ τε αὐγούστα καὶ τὸ παιδίον ἐφαπλώματα χρυσοΰφαντα. εἶτα διὰ τοῦ τῆς τραπέζης τῆς αὐγούστης προσκαλοῦνται οἱ πραιπόσιτ
διαρπαζόμενα παρὰ τῶν ἀναδόχων μερί 622 ζονται. ἐπὶ δὲ Βασιλείου τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως γέγονε τὸ κούρευμα Λέοντος τοῦ φιλοχρίστου δεσπότου καὶ υἱοῦ αὐ
παραγαύδιον εἰς τὰς κιγκλίδας τοῦ βήματος, ἤγουν εἰς τὰ ἅγια θύρια, καὶ εἰθ' οὕτως ἐξέρχεται ὁ πραιπόσιτος, καὶ εἰσάγει ἀπὸ τοῦ πανθέου, εἴτε καὶ ἀπὸ
ἐφόρεσαν δὲ τόγας ὅ, τε πατρίκιος Νικήτας καὶ ὁ πατρίκιος Ἰωάννης καὶ ὁ πατρίκιος ὁ κατὰ Ἰέσδην καὶ ὁ πατρίκιος ∆ομέτιος καὶ ὁ μάγιστρος Εὐστάθιος, κα
βασιλέως συνταξαμένου τὴν ἐκπλήρωσιν τῶν τεσσάρων αἰτήσεων γενέσθαι, εἰσῆλθεν ἐν τῷ τρικόγχῳ, καὶ ἀπήλλαξεν κατὰ τὸ εἰωθὸς, καὶ δηριγευόμενος ἐκεῖθεν
τυγχάνοντα. καὶ δῆλον ἀπὸ τῆς Ἡρακλείου τοῦ βασιλέως ἀσφαλείας, ἣν ἐποίησεν πρὸς Σέργιον τὸν πατριάρχην, οὑτωσὶ αὐταῖς λέξεσιν περιέχουσαν· τὸν μέντο
κοντομανίκια ἀργυροκέντητα ἀληθινάερα ιεʹ. κοντομάνικα ὀξέα χροακὰ κθʹ. κοντομάνικα ἀληθινάερα χροακὰ ιηʹ. χλανίδια φουνδάτα χροακὰ χρυσόταβλα μαγίστρ
αὐτοῦ λάρνακος τυγχάνοντά εἰσιν. ἕτερος λάρναξ ἀπὸ λίθου Προικονησίου, ἐν ᾧ ἀπόκειται Εἰρήνη ἡ γυνὴ Κωνσταντίνου τοῦ Καβαλλίνου. ἕτερος λάρναξ πράσινο
ἀνατολὴν εὐωνύμῳ μέρει τοῦ αὐτοῦ εὐκτηρίου ἵσταται λάρναξ ἀνάγλυφος, ἐν ᾧ ἀπόκειται Ἀναστασία ἡ θυγάτηρ Βασιλείου τοῦ φιλοχρίστου δεσπότου. ἰστέον, ὅτ
ὁμοῦ τὸ πᾶν χιλιάδες κγʹ καὶ δύο. ∆ιὰ τοῦ θέματος τῶν Κιβυῤῥαιωτῶν. ∆ρόμονες ιεʹ ἔχοντα ἀνὰ ἀνδρῶν κωπηλατῶν σλʹ καὶ ἀνὰ πολεμιστῶν οʹ· ὁμοῦ χιλιάδες
δέξηται. ἰστέον, ὅτι ἐδέξατο ὁ ἄρχων Χρήπου ἐν τῷ θέματι Ἑλλάδος καμεῖν σαγίτας χιλιάδας σʹ καὶ μεναύλια χιλιάδας γʹ. ὡσαύτως καὶ ὁ στρατηγὸς Νικοπόλε
Ἀτενούλφον, τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, καὶ Γοήμαριν καὶ Γοηφέριν, τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, καὶ πάντας τοὺς ἀποστατήσαντας Λαγοβάρδους ἀπὸ τοῦ θέματος Λαγοβαρδίας, κ
ἀνὰ ἀνδρῶν ρνʹ καὶ χελανδίων οὐσιακῶν ϛʹ ἀνὰ ἀνδρῶν ρηʹ. ἀπεστάλησαν δὲ μετὰ τοῦ πρωτοσπαθαρίου Ἰωάννου καὶ ἀσηκρήτης ἐν Ἀφρικῇ χελάνδια γʹ καὶ δρόμον
Θρᾴκης διά τε ῥόγας φιλοτιμίας τοῦ φοσσάτου ἀντὶ τῶν ἱματίων χρυσοῦ λίτραι ροαʹκθʹ, σκαραμάγγια θʹ. διὰ 669 τῶν δʹ ταγμάτων Μακεδονίας διά τε ῥόγας φ
καὶ λόγῳ τῶν μεγάλων τοξοβολίστρων σίδηρα κατὰ τύπον. πίσσα λίτραι χιλιάδες ιʹ. ὑγροπίσσιον μαγαρικὰ στρογγύλα τʹ. κεδρέα μαγαρικὰ νʹ. λινάριον λίτραι
τοξοβολίστρων μύας χιλιάδες δʹ. Τὰ ἀπὸ τοῦ σεκρέτου τοῦ βεστιαρίου δοθέντα τῷ δρουγγαρίῳ τῶν πλοΐμων κατὰ περίσσειαν ὑπὲρ τοῦ ταξειδίου τῆς Κρήτης. Σε
Ῥώμης; Ὁ τῶν ἀπὸ Βουλγαρίας ἐρχομένων πρεσβέων πρὸς τὸν βασιλέα χαιρετισμός. Πῶς ἔχει ὁ θεοστεφὴς βασιλεὺς ὁ πνευματικὸς πάππος τοῦ ἐκ Θεοῦ ἄρχοντος Β
ἔλεος, εὐφροσύνη καὶ δόξα παρὰ Θεοῦ τῷ ὑψηλῷ καὶ μεγάλῳ βασιλεῖ τῶν Ῥωμαίων, εὐζωΐα καὶ ὑγίειά σοι καὶ ζωὴ πολυχρόνιος παρὰ Κυρίου, εἰρηνοποιὲ καὶ ἀγα
αὐτῷ τῷ Θεῷ βασιλεῖς Ῥωμαίων, πρὸς ὁ δεῖνα τὸν ἁγιώτατον πάπαν Ῥώμης καὶ πνευματικὸν ἡμῶν πατέρα. εἰς τὸν ῥῆγα Σαζωνίας· εἰς τὸν ῥῆγα Βαϊούρη· (ἔστιν
ὀφφίκια, κἄντε μή. εἰ δὲ καὶ ἐκ τούτων τις θέλει καὶ εἰς τοὺς βασιλικοὺς τοὺς ἐνρόγους ὀρθῶσαι, παρέχει ἔξωθεν τῆς τιμῆς τοῦ ἀξιώματος λίτρας δʹ. εἰ δ
ἀδορεύονται καὶ δίδονται εἰς ἀπελάτας, ἐξ ὧν καὶ Τζέκωνες ἀφορίζονται εἰς τὰ κάστρα. οἱ δὲ τόποι τῶν τοιούτων στρατιωτῶν μένουσιν ἀνεκποίητοι, περιορι
ἱππόδρομον, καὶ ἐκεῖ προσκυνεῖται ὑπὸ τῶν δομεστίκων καὶ προτηκτόρων ἅμα εἰσέλθῃ τὴν θύραν, καὶ δηριγευόμενος ἐξέρχεται ἔξω τοῦ ἱπποδρόμου, τῶν ἵππων
γνωριζομένας τε ἅμα καὶ πραττομένας ὡς ἐν πίνακος τάξει στιχηδὸν ὑποτάξομεν. ποιῶμεν δὲ τοῦτο, οὐχ ὡς τὰς τῶν ἀρχαίων συγγραφὰς ἀνατρέποντες, ἀλλὰ τὰς
αὗται εἰς μέρη ἓξ, οἷον εἰς στρατηγοὺς, εἰς δομεστίκους, εἰς κριτὰς, εἰς σεκρετικοὺς, εἰς δημοκράτας, εἰς ἴδια ὀφφίκια. 708 Τόμος αʹ. Περὶ ἀξιωμάτων β
κοιτωνίτας λίτρας γʹ, τὸ κουβούκλειον σὺν τοῖς πραιποσίτοις μόνοις χρυσοῦ λίτρας γʹ καὶ τὸ στιχάριον αὐτῆς τῷ πραιποσίτῳ. τῷ τῆς τραπέζης τῆς αὐγούστη
Ὀψικίου· ὁ στρατηγὸς τῶν βουκελλαρίων· ὁ στρατηγὸς Καππαδοκίας· ὁ στρατηγὸς Χαρσιανοῦ· ὁ στρατηγὸς Κολωνείας· ὁ στρατηγὸς Παφλαγωνίας· ὁ στρατηγὸς τῆς
κένταρχοι, βανδοφόροι, λαβουρίσιοι, σημειοφόροι, δουκινιάτορες, μανδάτορες. τῷ δὲ δρουγγαρίῳ τῶν πλοΐμων ὑποτέτακται εἴδη ἀξιωμάτων ζʹ, οἷον τοποτηρητ
βʹ, τῷ πριμικηρίῳ δʹ. τετάρτη ἡ τῶν ὀστιαρίων ἀξία, ἧς βραβεῖον, χρυσῆ ῥάβδος ἐκ λίθων τιμίων περικεφαλαίαν ἔχουσα, διὰ χειρὸς βασιλέως ἐπιδίδοται.
αὐτοὺς παρὰ τοῦ βαρβάρου μαϊουμᾶν εἰς τὰ πρόκενσα. λαμβάνειν δὲ καὶ ξύλον τὸν παπίαν τῇ ἑβδομάδι πίσσαν μίαν, καὶ τὸν δεύτερον πίσσαν μίαν. ταῦτα δὲ π
πατρίκιος καὶ λογοθέτης τῶν ἀγελῶν· ὁ ἀνθύπατος πατρίκιος καὶ δομέστικος τῶν ἱκανάτων· ὁ ἀνθύπατος πατρίκιος καὶ δομέστικος τῶν νουμέρων· ὁ ἀνθύπατος
πρωτοσπαθάριος καὶ ἐπὶ τῶν δεήσεων· ὁ πρωτοσπαθάριος καὶ ὀρφανοτρόφος· οἱ πρωτοσπαθάριοι καὶ κλεισουράρχαι· ὁ πρωτοσπαθάριος καὶ δήμαρχος τῶν Βενέτων·
χαρτουλάριος θέματος τῶν ἀνατολικῶν· ὁ σπαθάριος καὶ χαρτουλάριος τοῦ τάγματος τῶν σχολῶν· ὁ σπαθάριος καὶ ἀκτουάριος· οἱ σπαθάριοι καὶ χαρτουλάριοι τ
τῶν λεχθέντων τινὲς ἔχοιεν ἀξίας τὰς διὰ βραβείου διδομένας, ἕκαστος αὐτῶν τῇ ἀξίᾳ τοῦ ὁμοτίμου τὸν βαθμὸν προτιμά 739 σθω. εἰ δὲ παγανοὶ πέλοιεν, ἐν
συνανερχομένου αὐτοῖς μέχρι τοῦ τριβάθμου τῆς βασιλικῆς εὐωχίας, καὶ ἱστῶντος αὐτοὺς κύκλῳ τῆς τιμίας τραπέζης εἰς τὸ εἰδικῶς προσκαλεῖσθαι πλησιέστερ
τῶν ἐξσκουβίτων, εἰσάγειν δὲ αὐτοὺς ἐν τῇ ἀνακλήσει κατὰ τὸν προδειχθέντα τύπον. ἐν δὲ τοῖς ἑκατέροις τῶν μερῶν ἀκου 746 βίτοις δεῖ καλεῖν ὁμοίως ἐπὶ
πολύτριχον, καὶ εὐτρεπίζειν εἰς συνεστίασιν φίλους ἐπὶ μὲν τῆς βασιλικῆς τραπέζης μαγίστρους, ἀνθυπάτους πατρικίους στρατηγοὺς ὀκτὼ καὶ Βουλγάρους φίλ
προέορτον φωταυγίαν καὶ τὴν ἐπίδοσιν τῶν φατλίων ἐξάγειν αὐτοὺς πάντας κατὰ τὸν τύπον τὸν προγραφέντα πᾶσιν. ἐπὶ δὲ τῆς δεκάτης ἡμέρας τῶν αὐτῶν ἀκουβ
ὀρφανῶν ἁπάντων, καὶ αὐτὸν ἐπὶ τοῦ εὐωνύμου κατὰ πρόσωπον θέσεως οὔσης τῶν ἀκουβίτων στιχίζειν· εἰσάγειν δὲ αὐτοὺς ἐφ' ἑκατέρων τῶν μερῶν ἄμφω σὺν τῇ
δὲ αὐτοὺς καὶ ἐξάγειν μετὰ τῶν οἰκείων ἀλλαξιμάτων, χωρὶς τῶν χλαμύδων, κατὰ τὴν ἑκάστῳ προσοῦσαν τῆς δόξης ἀξίαν. Κυριακῇ τῆς ἀποκρέας. Τῇ δὲ κυριακῇ
εἰσάγονται οἱ δʹ δομέστικοι τῶν ταγμάτων σὺν τοῖς δυσὶ δημάρχοις καὶ τῷ χαρτουλαρίῳ τῆς βασιλικῆς σακέλλης, καὶ σὺν τούτοις δὲ πάντες οἱ γηροκόμοι τε
κατέχουσι, καὶ τὴν θείαν μυσταγωγίαν τῷ Θεῷ ἀναφέροντες μετὰ τὴν τῶν ἁγίων μυστηρίων μετάληψιν, πρὸς σεμνὸν κρᾶμα τοὺς τῆς συγκλήτου προκρίτους, ὡς κο
ἀλλαξιμάτων ἔνδον τοῦ παλατίου, καὶ τελεῖται κλητώριον ἐπὶ τοῦ χρυσοτρικλίνου κατὰ τὸ σχῆμα τῆς πρώτης ἡμέρας. καὶ δεῖ ἡμᾶς εὐτρεπίζειν εἰς κλῆσιν ἐπὶ
σκευοφυλακίου τῆς ἁγίας Σοφίας χαρτουλάριοι, 773 λαμβάνοντες τὴν αὐτὴν εὐλογίαν. τῇ δὲ νέᾳ κυριακῇ, τῇ μεθεόρτῳ τοῦ πάσχα, ἐκτελεῖται προέλευσις λαμπρ
κατὰ τὸ ποσὸν τῆς τραπέζης. τῇ δὲ κʹ τοῦ Ἰουλίου μηνὸς ἐκτελεῖται διὰ λιτανίου προελεύσεως ἔνδον τοῦ παλατίου ἡ μνήμη Ἡλιοῦ τοῦ προφήτου, καὶ δι' αὐτῆ
τραπέζης ἐν τῷ κάτω τρικλίνῳ τῷ ὄντι ἐπὶ τὰ παλάτια τῆς θαλάσσης, καὶ προκαθέζεται ὁ βασιλεὺς σὺν τῷ πατριάρχῃ μετὰ τοῦ οἰκείου αὐτοῦ διβητησίου. καὶ
ὡς ἔφαμεν, τῶν κλητωρίων τάξιν. διὸ καὶ ταύτας εἰς ὑπόμνησιν τῶν καθ' ἡμᾶς τελουμένων ἐμφανῶς προθέμενοι ἀπταίστῳ λόγῳ αἴτησιν προσάγομεν προσέχειν τα
τούτου ἐκ τῆς αὐτῆς ποσότητος τῷ μὲν πρωτοβεστιαρίῳ ... κατὰ τὴν ποσότητα τῶν λιτρῶν τῇ λίτρῃ αʹ, τῷ δὲ τῆς καταστάσεως κʹ καὶ τῷ ὀστιαρίῳ κʹ, τῷ μέ
τοῦδε τοῦ τακτικοῦ παραγγέλματος ὡς ἀπὸ κανόνος, ἢ, τό γε ἀληθέστερον, ὡς ἐκ τοῦ βασιλικοῦ θεσπίσματος, ἀναμφισβήτως ἐνεργεῖν. ἔδει μὲν ἡμᾶς τοῖς συντ
Ἑλενοπόντου ὁ Εὐχαϊτῶν· κθʹ, ἐπαρχίας νήσων Κυκλάδων ὁ Καρπάθου· λʹ, ἐπαρχίας Ῥωδόπης ὁ Αἴνου· λαʹ, ἐπαρχίας Εὐρώπης ὁ ∆ριδηπάρων· λβʹ, ἐπαρχίας Ἑμημό
μητρόπολις Μαρκιανοῦ, ἔχει ὑπ' αὐτὴν πόλεις, ἤτοι ἐπισκόπους, εʹ, τὸν Ῥωδοστόλου, τὸν Τραμαρίσκων, τὸν Νόβων, τὸν Ζεκεδέσπων, τὸν Σκαρίας. ἐπαρχία Φρυ
ἁγίου Μωκίου αʹ, ἡ ἐκκλησία τοῦ ἁγίου Παγχαρίου αʹ. καὶ ὁμοῦ διὰ χρυσίου κθʹ, καὶ διὰ μιλιαρησίων εʹ, μιλ. βʹ. καὶ ὁμοῦ τὸ πᾶν διὰ τῶν ἀμφοτέρων χ
Φάρου εʹ, οἱ ὑποδιάκονες τῆς ἁγίας Σοφίας μιλ. ϛʹ, οἱ δεκανοὶ τοῦ πατριάρχου μιλ. δʹ, οἱ διποτάται μιλ. γʹ, οἱ τῆς σπουδῆς μιλ. ηʹ, οἱ τῆς παρασπουδῆ
αὐτὰ ταξεῶται. καὶ εὐθὺς προκύπτει ὁ ψάλτης καὶ λέγει προκείμενον· "τίς Θεὸς μέγας, ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν· σὺ εἶ ὁ Θεὸς ὁ ποιῶν θαυμάσια."
εἶθ' οὕτως γίνεται ἡ μεγάλη ἐκτενὴ ἕως τοῦ "ὑποτάξαι ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτῶν πάντα ἐχθρὸν καὶ πολέμιον," κράζοντος τοῦ λαοῦ μʹ
τὸ "Κύριε, ἐλέησον," καὶ αὖθις κεφαλοκλισίας γενομένης καὶ τοῦ πατριάρχου λέγοντος, ὅτι "ἐλεήμων καὶ φιλάνθρωπος Θεὸς ὑπάρχεις"
καὶ τὰ ἑξῆς, ἀνίστανται οἱ δέσμιοι καὶ ὃν πατεῖ ὁ βασιλεὺς, καὶ ὀπισθοφανῶς ἀπάγουσιν αὐτοὺς, καὶ ἱστῶσιν ἐν ᾧ τόπῳ ἵσταντο.
οἱ δὲ δημῶται τῶν δύο μερῶν καὶ οἱ τοῦ ἀριθμοῦ καὶ οἱ τῆς βασιλικῆς οὐσίας ἐλάται καὶ οἱ ψάλται ἵστανται κατὰ τύπον ἀντικρὺ
τῶν δεσποτῶν, δηλονότι ἔξωθεν τῆς κιονοστασίας τοῦ δεξιοῦ μέρους τῶν δεσποτῶν, ἐπὶ ταῖς ἐκεῖσε λιθίναις μικραῖς ἀναβάθραις,
καὶ διὰ νεύματος τοῦ πραιποσίτου ἄρχονται εὐφημεῖν οὕτως· "πολλὰ τὰ ἔτη τῶν βασιλέων" γʹ. "ὁ δεῖνα καὶ ὁ δεῖνα μεγάλων βασιλέων
καὶ αὐτοκρατόρων πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "θεοπροβλήτων βασιλέων πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "θεοκυβερνήτων βασιλέων πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "κοσμοσυστάτων
βασιλέων πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "κοσμοποθήτων βασιλέων" γʹ. "ἀνδρειοτάτων βασιλέων 612 πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "νικητῶν βασιλέων πολλὰ
τὰ ἔτη" γʹ. "ἐχθρελέγκτων βασιλέων πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "πλουτοποιῶν βασιλέων πολλὰ τὰ ἔτη" γʹ. "ὀρθοδόξων βασιλέων πολλὰ τὰ
ἔτη" γʹ. "υἱὲ Θεοῦ, ζωὴν αὐτοῖς" γʹ. "υἱὲ Θεοῦ, συμβασίλευσον αὐτοῖς" γʹ. "υἱὲ Θεοῦ, χάρισαι ἡμῖν αὐτοῖς" γʹ. "υἱὲ Θεοῦ, τοὺς
χρόνους αὐτῶν πλήθυνε" γʹ. "υἱὲ Θεοῦ, ἐπάκουσον ἡμῶν" γʹ. "αὔξει ἡ πίστις τῶν Χριστιανῶν" γʹ. "αὔξει ἡ βασιλεία τῶν Ῥωμαίων"
γʹ. "αὔξει ἡ νίκη καὶ εὐτυχία τῶν Ῥωμαίων" γʹ. "αὔξει ἡ ἀνδρεία τοῦ λαοῦ Κυρίου" γʹ. "ἡμεῖς δοῦλοι τῶν βασιλέων" γʹ. "ὁ δεῖνα
καὶ ὁ δεῖνα μεγάλων βασιλέων καὶ αὐτοκρατόρων πολλὰ τὰ ἔτη." καὶ μετὰ τὸ τελειῶσαι αὐτοῖς τὴν εὐφημίαν λέγουσιν· "πολυχρόνιον
ποιήσει ὁ Θεὸς τὴν ἁγίαν βασιλείαν ὑμῶν εἰς πολλὰ ἔτη." καὶ εἰθ' οὕτως ὁ μὲν βασιλεὺς ἀπέρχεται ἐν τῷ ναῷ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου
ἐν τῷ φόρῳ, κἀκεῖ ἀπαλλάξας τὴν στολὴν ἱππεύει, καὶ ἀπέρχεται ἐν τῷ παλατίῳ· ὁ δὲ πατριάρχης τῷ πώλῳ ἐπιβὰς, ἄπεισιν ἐν τῷ
πατριαρχείῳ. ΚΕΦ. κʹ. Ὅσα δεῖ παραφυλάττειν, θριάμβου ἐπιτελουμένου ἐπινικίων ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ. Ἱππικοῦ ἀγομένου, εἴτε καὶ
βοτοῦ, ἄγουσιν οἱ ἐπινικιάριοι τοὺς δεσμίους καὶ οἱ ταξεῶται τὰ σκύλα καὶ λάφυρα 613 καὶ ἄρματα καὶ τὰ δόρατα μετὰ τῶν φλαμούλλων,
καὶ ἀνέρχονται πάντες ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ. εἶτα ἀνερχόμενος ὁ πρωτονοτάριος τοῦ δρόμου ἵστησι πάντας στιχηδὸν, ἤγουν ἀπὸ τοῦ
μαγγάνου μέχρι τοῦ καμπτοῦ τοῦ Βενέτου, ἐν πρώτοις πλησίον τοῦ καμπτοῦ τὰ ἄρματα, ὄπιθεν δὲ τῶν ἀρμάτων τὰ σκύλα καὶ λάφυρα·
ὄπιθεν δὲ τούτων τὰ δόρατα μετὰ τῶν φλαμούλλων καὶ τοὺς δεσμίους. καὶ εἰ μέν εἰσιν ἵπποι ἢ καὶ κάμηλοι, ἵστανται ὄπιθεν τῶν
δεσμίων, καὶ εἰ ἔστιν λαὸς πολὺς οἱ δέσμιοι καὶ πολλὰ τά τε σκύλα καὶ λάφυρα καὶ ἄρματα καὶ τὰ δόρατα μετὰ τῶν φλαμούλλων,
ἵστανται διὰ δύο στίχων. εἰ δὲ οὔκ εἰσιν εἰς πλῆθος ταῦτα, ἵστανται δι' ἑνὸς στίχου, καθὼς εἴρηται, ἀπὸ τοῦ μαγγάνου μέχρι
τοῦ καμπτοῦ τοῦ Βενέτου. καὶ μετὰ τὸ ἀνελθεῖν τὸν βασιλέα εἰς τὸ προκυπτικὸν κλουβίον, κατέρχεται ὁ δομέστικος τῶν σχολῶν,
εἰ ἄρα αὐτὸς ἦν ὁ ποιήσας τὸ ταξείδιον, μετὰ καὶ τῶν στρατηγῶν καὶ κλεισουραρχῶν· εἴτε ὁ δρουγγάριος τοῦ πλοΐμου μετὰ τῶν
πλοΐμων στρατηγῶν καὶ τῶν μεγάλων ἀρχόντων τοῦ πλοΐμου, καὶ εἴ τι ἂν εὕρωσιν ἐλλειπὲς τῆς τοῦ πρωτονοταρίου τοῦ δρόμου στάσεως,
ἐπιδιορθοῦνται, καὶ ποιῶσιν τὴν προσήκουσαν κατάστασιν τῶν δεσμίων καὶ σκύλων καὶ λαφύρων καὶ ἀρμάτων καὶ τῶν δοράτων μετὰ
τῶν φλαμούλλων αὐτῶν. καὶ πάντων καλῶς διευθυνθέντων, ἀνα 614 φέρει ὁ πραιπόσιτος τῷ βασιλεῖ, καὶ προστάξει τοῦ πραιποσίτου
κρούει τρίτον τὸ σκουτάριον, καὶ κατέρχεται ὁ βασιλεὺς κατὰ τὸν ἐπικρατήσαντα τύπον τῶν ἱπποδρομίων, καὶ στέφεται, καὶ τὰ
ἑξῆς ἐπιτελοῦνται, καθὼς ἔχει ἡ τάξις τῶν ἱπποδρομίων. τοῦ δὲ βασιλέως ἀνιόντος εἰς τὸ κάθισμα καὶ τὸν λαὸν κατὰ τὸ εἰωθὸς
κατασφραγίζοντος, ἀκτολογοῦσιν οἱ δῆμοι τὰ εἰθῶτα αὐτοῖς, καὶ τοῦ βασιλέως καθεσθέντος ἐπὶ τοῦ βασιλείου θρόνου, διὰ νεύματος
τοῦ ἀκτουαρίου ἀποκινῶσιν πρῶτον μὲν τὰ ἄρματα, ἔπειτα τὰ σκύλα καὶ λάφυρα, καὶ ἀκολούθως τούτων τὰ δόρατα μετὰ τῶν φλαμούλλων,
ὄπιθεν δὲ τούτων οἱ δέσμιοι, καὶ διέρχονται τὸ μέρος τῶν δήμων, καὶ κάμπτουσιν τὸν τοῦ Πρασίνου καμπτὸν, καὶ ἀνέρχονται μέχρι
τῆς φίνας, ἤγουν τοῦ Π. καὶ εἰ ἔστιν λαὸς πολὺς οἱ δέσμιοι, ἀνέρχονται μέχρι τοῦ καμπτοῦ τοῦ Βενέτου. τὰ δὲ σκύλα καὶ λάφυρα
καὶ
