Dicit igitur : " Jesus autem, " absconditorum conscius. 1 Reg. XVI, 7 : Dominus intuetur cor. " c( Intuitus eum. " Sapient. IV, 15 : Respectus ejus in electos ejus. Psal. c, 6 : Oculi mei ad fideles terrae, ut sedeant mecum. Sic intuitus est Nathanaelem,

Joan. I, 47, quando dixit: Ecce vere Israelita, in quo dolus non est.

" Dilexit eum, " propter praesentis justitiae declarationem quam semper Dominus diligit. Proverb. viii, 16 : Ego diligentes me diligo : et qui mane vigilant ad me, invenient me.

Objicitur autem contra ea quae dicta sunt. Quia dicit Hieronymus in Glossa Matth. XIX, 20, super illud : Omnia haec custodivi, etc. : " Mentitur : si enim di-" ligeret proximum sicut seipsum, non " esset tristis, cum sua pauperibus dare " juberetur. Videtur quod Dominus qui " odit hypocritas, justum non dilexit. " Contra hoc est Glossa Bedae quae hic ponitur : quae dicit: " Non putandus est " voto tentantis, ut quidam putant, Do" minum interrogasse, ,et de sua vita " mentitus esse, cum se legis mandata " custodire dix: rit: sed simpliciter con" " fessus. Si enim mentiretur, numquam " arcana cordis ejus intuitus, eum dili-" gere diceretur. Jesus enim diligit eos " qui mandata legis etiam minora custo-" diunt: et quod in lege minus fuerat, " his qui perfecti esse desiderant ostendit: " quia non venit solvere legem, sed " adimplere. Unde addit: " Vade, quaecumque habes vende, etc. "

Ad istam autem quae inducta est contrarietatem, duae sunt responsiones : quarum una est, quod primo iste hoc dixit modo tentantis : et postea visa benignitate Christi, corde conversus est: et hoc respexit Dominus quando eum intuitus est et dilexit. Primum ergo respicit Hieronymus : secundum autem respicit Beda. Alia autem responsio est, quod iste simpliciter confessus est perfectionem vitae in observantia mandatorum : sed multi sunt prompti ad custodiam mandatorum, qui tamen non sunt parati ad perfectionem consiliorum : et ideo iste non de mandatorum, sed de consiliorum observatione tristabatur: et Dominus in eo dilexit communem observantiam mandatorum. Et quod dicit Hieronymus, quod mentitus est, quia si proximum ut seipsum diligeret, non tristaretur sua pauperibus erogare. Dicendum, quod hoc verum est: quia non tristabatur pauperibus erogare quod superfuerat, et hoc sufficit ad proximi dilectionem. Luc. XI, 41 : Quod superest, date eleemosynam : et ecce omnia munda sunt vobis. Sed tristabatur de abjectione omnium et mendicatione : et hoc non est saluti contrarium, sed perfectioni secundum statum maximae paupertatis. Et quod Hieronymus dicit hunc esse mentitum, Dicendum, quod non est mentitus simpliciter, sed quoad statum maximae charitatis proximi : quia secundum illum statum omnia proximo impenduntur.

" Et dixit ei : Unum tibi deest : vade, quaecumque habes vende et da pauperibus, et habebis thesaurum in. caelo : et veni, sequere me.

Qui contristatus in verbo, abiit maerens : erat enim habens multas possessiones. x"

Addit fastigium perfectionis in observantia consiliorum.

Dividitur autem in duo : in quorum primo, in observantia mandatorum ostendit esse defectum perfectionis : in secundo, ostenditur sublimior via perfectionis.

Dicit igitur : " Unum tibi deest. " Glossa : Ad perfectionem. Ad Philip. III, 12 : Non quod jam acceperim, aut quod jam perfectus sint. Psal. CXXXVIII, 16 : Imperfectum meum viderunt oculi tui. Daniel, v, 27 : Appensus es in statera, et inventus es minus habens.

" Vade, quaecumque, etc. "

Sex autem dicit ad perfectionem pertinentia : in quorum primo notatur virtutis profectus : in secundo, generalitas abdicationis terrenae facultatis : in tertio, ponitur bonitas erogationis : in quarto, directio intentionis : in quinto, devotio imitationis: in sexto autem, perfectio insecutionis Christi in hoc opere prae cunctis.

Dicit igitur : " Vade, " non passibus pedum, sed plus passibus virtutum. Psal. lxxxiii, 8 : Ibunt de virtute in virtutem: videbitur Deus deorum in Sion. Ezechiel. I, 14 : Animalia ibant in similitudinem fulguris coruscantis.

" Quaecumque habes vende, " si ea habes in potestate tua. Hieronymus: " Si habes in. potestate tua rem tuam, " vende : si non habes, projice. Credenti " totus mundus divitiarum est: infidelis " etiam obolo indiget. " Luc. XII, 33: Vendite quae possidetis, et date eleemosynam. Luc. XVI, 9: Facite vobis amicos de mammona iniquitatis : ut cum defeceritis, recipiant vos in aeterna tabernacula. c( Et da pauperibus. " Ecce bonitas erogationis. Pauperi enim dandum est qui non habet unde retribuat, non diviti. Tob. IV, 9 : Si multum tibi fuerit, abundanter tribue: si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum libenter impertiri stude. Isa. lviii, 7 : Frange esurienti panem tuum, et egenos vagosque induc in domum tuam. Psal. CXI, 9 : Dispersit, dedit pauperibus : justitia ejus manet in saeculum saeculi.

" Et habebis thesaurum in coelo. " Ecce directio intentionis, Matth. VI : Thesaurizate vobis thesauros in coelo : ubi nec aerugo, neque tinea demolitur, et ubi fures non effodiunt, nec furantur. Thesauri autem isti sunt accumulationes sanctorum meritorum, et praemiorum. II ad Timoth. I2 : Scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem

" Et veni, " per imitationem. Jerem. LI, 50 : Venite, nolite stare : recordamini procul Domini, et Jerusalem ascendat super cor vestrum. Matth. XI, 28 : Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos.

" Sequere me, " per perfectam insecutionern. Matth. IV, 19 : Venite post me.

Glossa: " Sicut ego ambulo ambulate. " I Joan. II, 6 : Qui dicit se in Christo manere, debet sicut ille ambulavit, et ipse ambulare.

" Qui contristatus verbo, "

Hoc est, in verbo, " abiit moerens. " Signum est imperfectionis ad consiliorum observationem. Bene autem dicit quod " abiit, " quia a re divini intuitus et dilectionis, recessit ad curam rei familiaris. Ezechiel. III, 14 : Abii amarus in indignatione spiritus mei.

Et causam moestitiae subjungit, dicens: " Erat enim habens, " et habitus ab eis, " multas possessiones. " Vere possessiones in quibus quiete penitus fuit ad manendum. Matth. XIX, 22 : Cum audisset verbum adolescens, abiit tristis : erat enim habens multas possessiones. Hieronymus in Glossa : " Quasi spinas nascentes et tribulos, quae sementem dominicam suffocaverunt. "

" Et circumspiciens Jesus, ait discipulis suis : Quam difficile qui pecunias habent, in regnum Dei introibunt !

Discipuli autem obstupescebant in verbis ejus. "

Hic ostendit Dominus hujus doctrinae difficultatem et altitudinem.

Dividitur autem in partes duas : in quarum prima difficultatem hujus doctrinae declarat : in secunda autem (quia difficile altiori praemio remunerandum est) ostendit quanto praemio talis perfectio remuneratur, ibi, v. 28 : " Et caepit ei Petrus dicere, etc. "

Adhuc autem dividitur prima harum partium in duas : in quarum prima difficultatem ostendit absolute. In secunda autem eamdem declarat sub comparatione et quadam explanatione, ibi, v. 24 : " At Jesus rursus respondens, ait, etc. "

Adhuc autem in prima sunt tria : in quorum primo, ipsa circumspectione ostendit eorum qui talem doctrinam observant raritatem : in secundo, doctrinae tangit difficultatem : in tertio, de hoc tangit audientium stuporem.

Dicit igitur : " Et circumspiciens Jesus, " utrum aliquis talis doctrinae remaneret observator, quia adolescens tristis desperaverat. Psal. XIII, 2 et 3 : Non estintelligens aut requirens Deum: omnes inutiles facti sunt. Ii ad Timoth. tv,9 : Demas me reliquit, diligens hoc saecu-

" Ait discipulis suis, " specialiter hujus doctrinae observatoribus. Luc. XXII, 28 : Vos estis qui permansistis mecum in tentationibus meis. Hi sunt qui dicunt, I Paralip. xii, 18 : Tui sumus, o David, et tecum, fili Isai." Quam difficile, etc. "

Infinitam ponit comparationem, ut ostendatur magna esse difficultas. " Qui pecunias habent. " Habent autem pecuniam, qui habent eam ut futurae necessitatis fidejussorem,. sicut dicit Philosophus : quia haec ad omnia promittit sufficientiam. Et tales sunt qui amant eam non ad necessitatem, sed sufficientiam quaerentes ex ea. Sic enim habens pecuniam habetur ab ea. IV Reg. v, 1 : Naaman erat vir fortis et dives, sed leprosus. Appetitus enim pecuniae, et sollicitudo sunt leprae divitibus adhaerentes.

" In regnum ,Dei, " gratiae et gloriae, " introibunt. " Sicut enim saepe diximus, regnum est confirmata potestas, in qua regnum confirmatur in homine secundum justitia) decorem, et virtutem, et opera tam in gratia quam in gloria. Ab hac autem confirmata potestate impedit sollicitudo divitiarum : quia illae cum labore acquiruntur, et cum timore et sollicitudine retinentur, et cum magno dolore expenduntur, vel perduntur : et ideo significantur per spinas verbum Dei suffocantes : quia spinae, et pungunt, et retinent transeuntes. Isa. VII, 23 : In spinas et in vepres erunt. Significantur etiam per lutum tenax et densum, quod quasi gluten tenet pedes transeuntium, Habacuc, II, 6 : Vae ei qui multiplicat non sua ! Usquequo et aggravat contra se densum lutum ? Matth. XIX, 23 : Amen dico vobis, quia dives difficile intrabit in regnum coelorum. Luc. xviii, 24 : Quam difficile, qui pecunias habent, in regnum, Dei intrabunt !

" Discipuli autem obstupescebant in verbis istis. "

Stupor est motus cordis secundum systolen in admirationem ducti : quia videbant quasi nullos esse qui voluntate di- vites non essent: et David, et alios sanctos patres divites fuisse legerant : et ideo verum intellectum verbi Domini non capiebant : et ideo prae admiratione stupebant. Jerem. II, 12 : Obstupescite, coeli, super hoc, et portae ejus, desolamini vehementer. Jerem. v, 30 : Stupor et mirabilia facta sunt in terra.

" At Jesus rursus respondens, ait illis : Filioli, quam difficile est confidentes in pecuniis in regnum Dei introire 1 "

" At Jesus rursus respondens, " admirationi discipulorum, " ait illis, " difficultatem doctrinae sub comparatione et quadam explanatione ostendens.

Tanguntur autem hic tria, scilicet, quaedam dictorum explanatio : difficultatis ad id quod secundum naturam est impossibile, comparatio : et audientium major quam prius suspensio, et admiratio.

Dicit duo circa primum, scilicet benignitatis signum ad observantes, et doctrinae quamdam explanationem.

Benignitatis signum est quod dicit : " Filioli. " Dicit enim Priscianus, quod diminutiva aliquando notant dilectionis amorem. Quasi dicat : Dilectissimi filii mei, speciales in paupertate voluntaria imitatores, haec verba vobis dicuntur. Deuter. XXXIII, 12 : Benjamin ait: Amantissimus Domini habitabit confidenter in eo : quasi in thalamo tota die morabitur. Hi enim omnia derelinquentes sunt filii dexterae Dei vocati.

" Quam difficile est confidentes in pecuniis, etc. "

Ecce explanatio : quia eos quos primo dixit habere pecuniam, nunc exponendo dicit esse qui confidunt in pecuniis : unde Glossa : " Qui multiplicandis divitiis incumbunt, patet quia vitae alterius gaudia quaerere contemnunt. " Sed aliud est pecuniam habere, aliud amare. Multi habent, et non amant : multi non habent, et amant : alii autem et habent et amant : alii vero nec habere, nec amare se gaudent, qui certiores sunt : qui cum Apostolo dicere possunt, ad Galat. VI, 14 : Mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. Unde Salomon ait, Eccle. v, 9 : Qui amat divitias, fructum non capiet ex eis, quia vanae sunt.

Sed. ipse Dominus de his verbis obstupescentibus discipulis exponit, dicens : " Filioli, quam difficile est confidentes in pecuniis in regnum Dei introire ! " I ad Timoth. VI, 9 : Qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem, et in laqueum diaboli, et desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem, Ideo dicit, Psal. lxi, 11 : Divitiae si affluant, nolite cor apponere. Ibidem etiam dicit Apostolus, 1 ad. Timoth. VI, 17 : Divitibus hujus saeculi praecipe non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum. Isti enim sunt confidentes in divitiis, et difficile est tales in regnum Dei. intrare hoc modo, prout regnum Dei est diffinitum.

" Facilius est camelum per foramen acus transire, quam divitem intrare in regnum Dei.

Qui magis admirabant, dicurrentes ad semetipsos : Et quis potest salvus fieri ?

Et intuens illos Jesus, ait : Apud homines impossibile est, sed non apud Deum : omnia enim possibilia sunt apud Deum. "

Tangit hic comparationem ad. id quod secundum naturam est impossibile.

Et hoc est quod dicit: "Facilius est camelum per foramen acus transire. " Camelus oneriferum est animal et gibbosum : et hoc onere, et gibbo retento, secundum naturam impossibile est transire per foramen acus, tribus de causis : quarum una est quantitas, et altera gibbus, et tertia acus. Sed in talibus non obstat ei natura : et talia quae impossibilia sunt secundum naturam, apud Deum sunt possibilia. Qui enim se claustris virginis, et signaculis sepulcri irreseratis traduxit, retenta naturali quantitate : et se, quantitate proprii corporis retenta, induxit in domum ad discipulos, ipse etiam camelum gibbosum et oneratum potest per foramen acus traducere : quia natura ei non obstat qui auctor est naturae. Luc. 1, 37 : Non erit impossibile apud Deum omne verbum. Genes. xviii, 14 : Numquid Deo quidquam est difficile ? Natura enim suo obedit Factori. Sapient. XVI, 24 : Creatura enim tibi Factori deserviens, exardescit in tormentum adversus injustos, et lenior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt. Quod autem amans pecuniam intret in regnum Dei, est contra justitiam divinam, quae multo fortius ordinem suum servat quam natura. II ad Timoth.

ii, 13 : Si non credimus, ille fidelis permanet, negare seipsum non potest, hoc est, negare non potest justitiam suam. Et hoc est :

" Quam divitem intrare in regnum Dei. "

Ad hoc significandum dixit, Matth. v, 3 : Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Pauperes enim spiritu sunt qui quantumlibet multum de terrenis habeant, tamen non confidentes in terrenis se deficere sciunt, nisi coelestia acquirant. Et quia pauperum est regnum coelorum, per oppositum confidentes in pecuniis, qui divites in pecuniis sunt, excluduntur a regno coelorum : et hoc est significatum, Luc. XVI, 22 et 23, ubi dives mortuus, sepultus est in inferno : mendicus autem in sinum Aurahae est receptus.

Haec est expositio litteralis.

Sunt tamen et alii qui exponunt quod acus sit nominata quaedam porta Jerusalem arcta valde et angusta, per quam cameli onerati transire non poterant, nisi gibbo deposito, hoc est, sarcina quae posita fuit super gibbum, et tunc transibant. Unde dicunt quod intendit Dominus dicere, quod sicut camelus non potest transire per illam portam quae foramen acus vocatur, nisi deposita sarcina, ita non potest transire dives in regnum coelorum, nisi deposito onere amoris et cupiditatis pecuniarum. Ad HebrXII, 1: Deponentes omne pondus et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus ad propositum nobis certamen. Isa. lviii, 6 : Dissolve colligationes impietatis..., et omne onus dirumpe,

" Qui magis admirabantur, "

Hoc est, discipuli adhuc carnales, et intellectum illuminatum non habentes. Matth. VII, 28 et 29 : Admirabantur su-per doctrina ejus. Erat enim docens eos sicut potestatem habens .

Et quia hoc tam constanter iteravit, et confirmavit, mirabantur, " dicentes ad semetipsos : " quia, sicut dicitur, Joan. VII, 39 : Nondum erat Spiritus dalus, quia Jesus nondum erat glorificatus, scilicet in cordibus eorum.

" Et quis potest salvos fieri ? "

Cum penes omnes cupiant fieri divites. Cum enim plures sint pauperes quam divites, non hoc dixissent, nisi ad divitum numerum pertinere intellexissent cunctos qui divitias adipisci voluissent.

" Et intuens illos Jesus, "

In quos erat dilectio ejus : quia amoris nuntius est oculus. Psal. c, 6 : Oculi mei ad fideles terrae.

" Ait " illis, ponens suorum sufficientem explanationem dictorum : " Apud homines, " hoc est, humum sapientes, " impossibile est, " quia humanus homo habens divitias, amat eas : et cum tali amore impossibile est intrare in regnum Dei : " sed apud Deum, " qui omnia potest, " non " est impossibile : quia ille per gratiam separare potest affectum a divitiis, sicut fecit in Abraham, et David, et Zachaeo . Ad Philip. III, 7 et 8 : Quae mihi fuerunt lucra, haec arbitratus sum propter Christum detrimenta..., et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam. Psal. lxxii, 25 : Quid enim mihi est in coelo ? et a te quid volui super terram ? Tob. v, 25 : Sufficiebat nobis paupertas nostra, ut divitias conputaremus hoc, etc.

" Et coepit ei Petrus dicere. "

Hic ostendit quam alto praemio talis est remuneranda perfectio.

Dicuntur autem hic tria : in operibus

(quod est summae perfectionis) a vertice Apostolorum propalatio : et ejusdem perfectionis digna remuneratio : et remunerationis in discipulis admiratio.

Dicit igitur : " Et, " post tantam laudem perfectionis : quia, sicut dicit Philosophus, circa difficile et bonum est ars et virtus : " caepit ei Petrus, " vertex Apostolorum pro se et aliis loquens. Dicit autem quod caepit, quia de uno tantum loquens (quod praecipuum aliorum est) de multis aliis intellexit. Psal. lxxvi, 11: Dixi: Nunc caepi : haec mutatio dexterae Excelsi

" Dicere, " non jactando, sed desiderans ut sua, et aliorum spes per praemii expressionem ad meliora provocaretur. Ad Hebr. VI, 18 et 19 : Fortissimum solatium habeamus qui conf agimus ad tenendam propositam spem, quam sicut anchoram habemus animae tutam ac firmam.

" Ecce nos dimisimus omnia, et secuti sumus te. "

Duo tangit : dimissionem impedimenti ad bonum, et imitationem boni.

In abdicatione impedimenti dicit tria : evidentiam paupertatis, dimissionem cupiditatis, et generalitatem sive universalitatem in dimittendo rem quae est impedimentum perfectionis.

Dicit igitur : " Ecce. " Quasi dicat : Evidens est per signum voluntariae paupertatis, quod quasi lux omnibus lucet in nobis. Matth. v, 16 : Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum qui in coelis, est. Cantic. vii, 1 : Quid videbis in Sulamite, nisi choros castrorum ? Sulamitis captiva interpretatur : et significat egenos et pauperes Christi,.in quibus de rebus mundi nihil videtur : sed chori castrorum coelestium praesidiorum, quibus semper immisti sunt, videntur in eis, et nihil aliud.

" Nos dimisimus. " Non enim nos dimiserunt res, sed nos voluntarie dimisimus ipsas, non tantum ut teneamus habitas, sed etiam ut non sequamur habendas res hujusmodi. Unde Hieronymus : " Grandis fiducia : Petrus piscator erat, " dives non fuerat, victum manu et arte " quaerebat : et tamen loquitur confiden-" ter, Dimisimus omnia, " quia omnium dimisit cupiditatem. Gregorius : " Tanta " a sequentibus Christum dimissa sunt, " quanta a non sequentibus concupisci " potuerunt. " Matth. XIX, 27 : Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te : quid ergo erit nobis ? Beatus Bernardus : " Bene, Petre : et non ad insipientiam " tibi, omnia dimisisti : quia eum qui " exsultavit ut gigas ad currendam viam, " oneratus sarcina cupiditatis, sequi non " poteras. " Jerem. II, 23 : Cursor levis explicans vias suas.

" Omnia, " nihil de omnibus cupientes. Psal. lxxii, 25 : Quid enim mihi est in coelo ? et a te quid volui super terram ? Isa. LII, 11 : Recedite, recedite, exite inde, pollutum nolite tangere. Apocal. xviii, 4 : Exite de illa, populus meus, ut ne participes sitis delictorum ejus, et de plagis ejus non accipiatis. Causa enim delictorum Babylonis sunt bona fortunae : et haec sunt propter quae plagantur. Isa. XXXIII, 15 et 18 : Qui projicit avaritiam ex calumnia, et excutit manus suas ab omni munere, qui obturat aures suas ne audiat sanguinem, et claudit oculos suos ne videat malum : iste in excelsis habitabit. Excutiens enim manus ab omni munere, nihil accipit eorum quae mundus offerre potest : et qui obturat aures ne audiat sanguinem, nulli propter sua per fraudes insidiatur : et qui claudit oculos ne videat malum, vanitates et spectacula mundi cum dilectione non considerat : et ideo dignus est ut in excelsis habitet.

Sic ergo omnia discipuli dimiserunt.

" Et secuti sumus te. "

Hieronymus : " Non dixit, Qui reli" quistis omnia : hoc enim et Crates " fecit Philosophus, et multi alii divitias " contempserunt : sed adjungit quod " perfectum est, Secuti sumus te. " Sequi enim christum fidei dilectione et devotione Christum imitari. Et hoc est perfectionis, et dignitatis, et beatitudinis. Perfectionis quidem, quantum ad virtutem : dignitatis, quia privilegii singularis : beatitudinis autem, quia est Angelicae felicitatis mortalem hominem de solatiis mortalis vitae nihil appetere. Propter primum dicitur, Job. xxiii, 11 : Vestigia ejus secutus est pes meus : viam ejus custodivi, et non declinavi ex ea. Quod autem dignitatis sit, dicitur, Eccle. II, 12 : Quid est homo ut sequi possit regem Factorem suum ? De insecutione felicitatis, Eccli. xxiii, 38 : Gloria magna est sequi Dominum : longitudo enim dierum assumetur ab eo. Sic igitur sequi Dominum est perfectionis, secundum virtutem : dignitatis, secundum excellentiam singularem : et beatitudinis, secundum gloriae felicitatem. Hoc est igitur quod dicit: " Secuti sumus te. "

Matth. XIX, 27, additur : Quid ergo erit nobis? Hieronymus : " Quasi dicat : " Fecimus quod jussisti, quid ergo dabis " nobis praemii ? "

" Respondens Jesus, ait : Amen dico vobis, nemo est qui reliquerit domum, aut fratres, aut sorores, aut patrem, aut matrem, aut filios, aut agros propter me et propter Evangelium,

Qui non accipiat centies tantum, nunc in tempore hoc, domos, et fratres, et sorores, et matres, et filios, et agros, cum persecutionibus, et in saeculo futuro vitam aeternam.

Multi autem erunt primi novissimi, et novissimi primi. "

Tangit dictae perfectionis congruam re numerationem.

Tangit autem tria. Primo enim repetit operis per singula perfectionem : secundo, tangit in praesenti eam quae competit remunerationem, et in futuro. In tertio autem, tangit eorum qui pertingunt ad hanc remunerationem, idoneitatem et ordinem.

Dicit igitur assertionem praemittens : " Amen dico vobis, " hoc est, vere dico vobis. Psal. XCII, 5 : Testimonia tua credibilia facta sunt nimis. Tob. XIV, 6 : Non excidit verbum Domini,

" Nemo est, " masculus, vel foemina : nobilis, vel ignobilis : dives, vel pauper. Ad Romam x, 12 : Idem Dominus omnium, dives in omnes qui invocant illum.a Qui reliquerit, " per affectum haereditatis habendam, " domum, " per quam omne id quod per dilectionem inhabitatur intelligitur. Jerem. xii, 7 : Reliqui domum meam, dimisi haereditatem meam, : dedi dilectam animam meam in manu inimicorum ejus.

" Aut fratres , " qui nolunt credere in Christum per fidem operantem dilectionem. Cantic. I, 5 : Filii matris meae pugnaverunt contra me. Jerem. IX, 4 : In omni fratre suo non habeat fiduciam.

" Aut sorores, " nolentes cum eo pergere ad Deum. Matth. x, 36 : Inimici hominis, domestici ejus.

" Aut patrem, aut matrem, " fidem in ipso impugnantes. Deuter. xxxiii, 9 : Qui dixit patri suo et matri : Nescio vos : et fratribus suis : Ignoro vos : et nescierunt filios suos. Hi custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum servaverunt. Psal. xliv, 11 : Obliviscere populum tuum, et domum patris tui.

" Aut filios, " ad fidei devotionem converti nolentes. Deuter. XIII, 6 et seq. : Si tibi voluerit persuadere frater tuus filius matris tuae, aut filius tuus vel filia, sive uxor quae est in sinu tuo, aut amicus, quem diligis ut animam tuam, clam dicens : Eamus, et serviamus diis alienis, quos ignaras tu, et patres tui, cunctarum in circuitu gentium, quae juxta vel procul sunt, ab initio usque ad finem terrae : non acquiescas ei, nec audias, neque parcat ei oculus tuus, ut miserearis et occultes eum, sed statim interficies.

" Aut agros. " Genes. xii, 1 : Egredere de terra tua, ei de cognatione tua. Act. iv, 34 et 35 : Quotquot possessores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant pretia eorum quae vendebant, et ponebant ante pedes Apostolorum.

" Propter me, "

Hoc est, propter devotionem fidei meae. Proverb. xii, 26 : Qui negligit damnum propter amicum, justus est." Et propter Evangelium, " hoc est, bonum nuntium, quod spiritualia temporalibus praeponi docet. Psal. XVI, 4 : Propter verba labiorum tuorum ego custodivi vias duras.

" Qui non accipiat centies tantum, "

In spiritualibus : quia illa quidem perfecta accipit in deceni mandatis, et retributionem decem mandatorum : quorum quodlibet decuplum efficitur, dum quodlibet in admirabili dilectione Dei, et in ardore devotionis, et luce veritatis, et tranquillitate mentis, et altitudine cordis (quod omnibus infimis superponitur, et ad nulla conculcanda inclinatur), et in virtute divina invincibili, et in. potestate liberae severitatis quae omnia legi Dei contraria corripit, et in rectitudine legis, et in mobilitate consilii danti, et in forma perficit virtutis. Haec enim decem nisi cuilibet adsint praecepta, non impletur secundum spiritualem observationem. Et sic decem in centum multiplicantur : quia perfectionem operum docet, et formam accipit virtutis, et doctrinam consilii, et rectitudinem legis, ut id quod facit sit licitum, a Deo consultum, et virtuosum : virtus autem in qua facit opus sit alta, nulli subjecta, sit vigorosa, sit a contrario expedita et remota : affectus autem quo facit, sit fervidus, lucidus, et tranquillus : et finis sit admirabiliter purus et delectabilis. Sic enim hic accipiet centum pro uno quod dimisit. Genes. XXVI 12 : Sevit Isaac in terra illa, et invenit in ipso anno centuplum. Matth. XIX, 29 : Centuplum accipiet. Et hoc accipiet,

" Nunc in tempore hoc, "

In gratiae delectatione. Luc. VI, 36 :

Mensuram bonam, et confertam, et coagitatam, et supereffluentem dabunt in sinum vestrum.

" Domos, et fratres, et sorores, et matres, et filios, et agros : " quia pro quolibet quod reliquisse se gaudet, centuplum invenit in spiritualibus. Mercedem etiam dictis centum quae induximus : divina enim et Angelorum novem ordinum dona, et gaudia jungit decuplo operum perfectioni.

" Cum persecutionibus. " Duo enim remunerantia adjungit, unum quidem promissionem spiritualium quae dicta est : et aliud quod pungit ad exeundum, sicut filios Israel promissionibus vocavit Dominus de aegypto, et verberibus pupugit Pharaonis ad exeundum : sic enim persecutio bona est quae compellit ad exeundum de mundo. Deuter. xxxiii, 19 : Qui inundationem maris quasi lac sugent, et thesauros absconditos arenarum. Suguntur enim quasi lac inundationes maris, quando dulces reputantur propter nomen Domini nostri. Matth. Luc, VI, 22 et 23 : Beati erilis cum vosoderint homines, et cum separaverint vos, et exprobraverint, et ejeoerint nomen vestrum tamquam malum propter Filium hominis. Gaudete in illa die, et exsultate, ecce enim merces vestra multa est in coelo .

" Et in saeculo futuro, "

Quod erit post mortem in terra viventium. Psal. XXVI., 13 : Credo videre bona Domini in terra viventium.

" Vitam aeternam. " Vita haec continuus est deliciarum increati spiritus influxus in spiritum creatum in admirabilibus, puris, et firmis contemplationibus, et delectationibus ex his provenientibus, nullum contrarium habentibus. Hic est enim vita beatitudinis, in quo totum est vita de fonte vitae sincere bibita. De quo dicitur, Joan. XIV, 19 : Videtis me, quia ego vivo, et vos vivetis. Apocal. VII, 17 : Agnus qui in medio throni est, reget illos, et deducet eos ad vitae fontes aquarum, et absterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum. Hic est fons vitae, in Psalmo xxxv, 10 : Domine, apud te est fons vitae : et in lumine tuo videbimus lumen. H aec est aqua vitae de qua dicitur, Joan. IV, 14 : Fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam. aeterna autem est propter tria, scilicet immutabilitatem, simultatem, et simplicitatem. De immutabilitate quidem dicit Augustinus, quod " vera aeternitas est vera incommutabilitas. " Et ideo tota in ea absorbetur mors, sicut dicit Apostolus, ut absorbeatur quod mortale est a vita . Quia, sicut dicit Augustinus, quamvis mutabilis sit per naturam spiritus creatus, tamen a Deo glorificatus et beatificatus, numquam mutabilitatem et mortalitatem suam exerit, undique. fonte vitae repletus. I ad Corinth. xv, 54 : Absorpta est mors in victoria. I ad Timoth. XI, 16 : Solus habet immortalitalem, ei lucem inhabitat inaccessibilem.

Talis immutabilitatis continuus influxus ab immutabili spiritu, facit immutabilem spiritum creatum : eo quod numquam mutabilitatem exerere potest in ipso natura creata. Simultas autem est, quod in Deo non est successio vicis hujus, totum quod in eo est, stat simul.: et sic se influit in spiritum creatum : et hoc dicit Apostolus, I ad Corinth. xv, 28 : Erit Deus omnia in omnibus. Ja.. cob. II, 17 : Apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio. De simplicitate est, quod licet multis illuminationibus et attributis percipiatur, tamen omnia haec sunt unum simplex immediate spiritui creato influxum : sicut una natura simplex est ignis, quae influxa est candenti ferro : quae tamen in multis proprietatibus a ferro percipitur, scilicet, caloris adustione, luminis claritate, accensione, attractione, et multis aliis similitudinibus. Sic enim illapsus spiritus simplex in spiritum creatum, trahit ad seipsum spiritum creatum : et trahendo eum ad se, unum simplex vivificat et simplificat ipsum, ne in plura de caetero dividatur. Et hoc est quod dicit Philosophus in libro de Causis, quod intelligentia magis accedens ad unum primum, magis efficitur una et simplex. Isa. lxvi, 12 : Ecce ego declinabo in vos quasi fluvium pacis, et quasi torrentem inundantem gloriam gentium, quam sugetis. Haec igitur est vita de qua dicitur, Joan. x, 10 : Ego veni ut vitam habeant, et abundantius habeant. Haec igitur vita est quam in praemio accipiunt perfectionem Apostolicam imitantes.

" Multi autem primi erunt novissimi. "

Tangit ordinem veniendi ad hanc mercedem. Adolescens enim cum toto populo Judaeorum in observatione mandato- rum videbatur esse primus, et ad hoc praemium perfectionis Apostolicae factus est novissimus : et gentilis qui novissimus videbatur, assumendo fidem factus est primus.

Et haec est expositio litteralis.

Tamen novissimus veniet ad eam : et ideo est sensus : Multi autem primi, " Judaei promissionibus et observatione legis primi, " erunt novissimi, " in fine mundi redeuntes. Ad Roman. XI, 25 et 26 : Caecitas contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret : et sic omnis Israel salvus fieret. Matth. xx, 8 : Voca operarios, et redde illis mercedem suam incipiens a novissimis usque ad primos. Et, ibidem,v. 16 : Erunt novissimi primi, et primi novissimi. Haec est expositio litterae.

Dicit autem hic Glossa, quia multi incipiunt et non perficiunt. Et haec est terribilis sententia : unde Judas inceptione primus, traditione factus est novissimus : et latro malis demeritis novissimus, factus est confessione primus. Sed haec expositio non est litteralis, quia novissimus hic a pervenientibus est exclusus : et sic non sonat novissimus, quia novissimus unus est de pervenientibus sicut primus. Tamen haec Glossa est secundum alium Evangelistam qui dicit, Matth. xx, 16 : Multi enim sunt vocati, pauci vero electi, non electi autem sunt exclusi

Alia expositio est, quod aliquando signo perfectionis primi sicut Religiosi, et Praelati, fiunt in praemio novissimi: quia minori coram Deo praemio digni sunt propter fastum superbiae quo inflantur. Et saeculares signo virtutis novissimi, fiunt apud Deum secretorum cognitorem primi. Luc. XIV, 11 : Qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur. Matth. xx, 14 : Volo et huic novissimo dare sicut et tibi.

" Erant autem in via ascendentes Jerosolymam, et praecedebat illos Je- sus, et stupebant, et sequentes timebant. "

Tangitur hic admiratio discipulorum ordinem divinae sapientiae audientium.

Tanguntur autem duo, scilicet, qualiter in omni perfectione Christus discipulos praecessit : et qualiter sequentes eum discipuli in his stupebant, et sibi timemebant.

Dicit igitur: " Erant autem, " doctor salutis et discipuli, " in via, " quae significat viam ad vitam. Psal. lxxvi, 20 : In mari via tua, et semitae tuae in aquis multis : et vestigia tua non cognoscentur :hoc est, via tua est in abysso sapientiae et amaritudinis in difficultate : et semitae consiliorum sunt in diluvio persecutionum, et ideo a paucis cognoscuntur cognitione beneplaciti. Matth. vii, 14: Pauci sunt qui inveniunt eam, scilicet viam.

" Ascendentes Jerosolymam, " quando hoc dixit, ut ibi pateretur pro nobis : et signat tendentes ad visionem pacis in qua est vita aeterna. Isa. lxvi, 13 et 14 : In Jerusalem consolabimini, videbitis, et gaudebit cor vestrum.

" Et praecedebat illos Jesus, " sicut in via pedum, ita etiam in omnis vitae bonae perfectione. Mich. II, 13 : Ascendet pandens iter ante eos. Isa. xlv, 2 : Ego ante te ibo, et gloriosos terrae humiliabo. Psal. xviii, 6 : Exsultavit ut gigas ad currendam viam. Ad Hebr. xii, 1 et 2 : Curramus ad propositum nobis certamen : . adspicientes in auctorem fidei, et consummatorem Jesum, qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem confusione contempta, atque in dextera sedis Dei sedet. Ideo dicitur, I0 ad Corinth. IV, 16 : Imitatores mei estote, sicut et ego Christi.

" Ei stupebant, " in verbis sapientiae ipsius. Luc. v, 9 : Stupor circumdederat Petrum, et omnes qui cum illo erant.

" Et timebant, " ne a tanto fastigio perfectionis exciderent. Ad Hebr. II, 1 : Propterea abundantius oportet observare nos ea quae audivimus, ne forte per-effluamus. Ad Roman. XI, 20 : Noli altum sapere, sed time.

" Et assumens iterum duodecim, coepit illis dicere quae essent ei ventura. "

Hic tangit Christus ea quae exigantur ad salutem ex parte sua.

Habet autem haec pars duas partes : in quarum prima tanguntur Sacramenta causantia nostram salutem : in secunda, quia tangit gloriam suae resurrectionis, ponitur quaestio de exaltatione duorum discipulorum prae caeteris exaltari cupientium, ibi, v. 35 : " Et accedunt ad eum, etc. "

In prima harum duo dicuntur: in quorum primo intimorum amicorum quibus omnia revelanda sunt, continetur secreta assumptio : in secundo, tangitur secretorum revelatio.

De primo dicit sic : " Ei assumens iterum duodecim, " qui speciales erant Ecclesiae fundatores, et fundamenta : et ideo specialiter erant instruendi. Psal. lxxxvii, 2 : Fundamenta ejus in montibus sanctis.

" Caepil Jesus, " doctor salutis, " docere, " quia ita grandia fuerunt, verba, quod ad perfectum non poterant audire : et ideo " caepit, " principia docendo, sed non usque ad perfectum. Ad Hebr. v, 11 : De quo nobis grandis sermo, et ininterpretabilis ad dicendum, quoniam imbecilles facti estis ad audiendum. Joan. XVI, 12 : Adhuc multa habeo vobis dicere, sed non potestis portare modo.

" Quae essent ei ventura, " ad salutem nostram pertinentia secundum ordinationem sapientiae divinae. Luc. XXIV, 44 : Necesse est impleri omnia, quae scripta sunt in lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me.

" Quia ecce ascendimus Jerosolymam, et Filius hominis tradetur Prin- cipibus sacerdotum, et Scribis, et Senioribus, et damnabunt eum morte, et tradent eum gentibus :

Et illudent ei, et conspuent eum, et flagellabunt eum, et interficient eum : et tertia die resurget. "

Revelationem ponit sacramentorum ex parte Christi salutem nostram causantium.

Duo autem dicit: primo enim ostendit haec in proximo esse ventura: et secundo, dicit quae ventura sunt ei per speciem et numerum determinata.

Dicit igitur: " Quia ecce, " Quasi dicat : Jam in evidenti est et instat tempus quo omnium salus procurabitur. Joan. XII, 31 : Nunc judicium est mundi : nunc princeps hujus mundi ejicietur foras. Joan. XVI, 32 : Venit hora, ei jam venit,

" Ascendimus, " jam in via existentes, qua vado ad patiendum : quae tamen passio licet videatur descensio et minoratio, tamen secundum veritatem ascensio est: quia omnes de morte ad vitam, de exsilio ad patriam, de inferno ad caelum faciet ascendere. Psal. lxxxiii, 6 et 7 : Ascensiones in corde suo disposuit, in valle lacrymarum, in loco quem posuit.

" Jerosolymam, " ad locum passionis. Luc. xlii, 33 : Non capit Prophetam perire extra Jerusalem. Matth. XXIII, 37 : Jerusalem, Jerusalem quae occidis Prophetas, et lapidas eos qui ad te missi sunt. Quae licet olim nomine et significatione vocata fuerit Jerusalem, tamen propter iniquitates suas nomen mutavit. Apocal. XI, 8 : Vocatur spiritualiter Sodoma, et aegyptus, ubi et Dominus Prophetarum occisus est. Isa. I, 21 : Justitia habitavit in ea, nunc autem, homicidae.

" Et Filius hominis tradetur. "

A Juda Judaeis : et a Judaeis " Principi-bus sacerdotum, " Filius hominis dico, ut dicit Glossa, ad quem pertinet pati, et tradi, et caedi: quia non potest divinitas pati, vel tradi, vel caedi. Matth. XXVI, 15, dixit Judas principibus sacerdotum : Quid vultis mihi dare, et ego vobis eum tradam ? Principibus autem sacerdotum fuit tunc utraque data potestas : spiritualis scilicet, et saecularis in populo : quamvis super eos dominium Romani in populo Dei usurpassent.

" Et senioribus, " qui senatus dicebantur : et in eis erat perfectio consilii publicorum negotiorum.

" Et Scribis, " in quibus fuit auctoritas litteratae scientiae : ut omnes in quibus aliquid fuit praeeminentiae partem habeant in reatu sanguinis Christi. Jacob, II, 6 : Nonne divites per potentiam opprimunt vos, ei ipsi pertrahunt vos ad judicia ? Isa. I, 23 : Principes tui infideles, socii furum : quia fuerunt socii furis Judae. Joan. XI, 47 et 48 : Collegerunt Pontifices ei Pharisaei concilium, et dicebant : Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum.

" Et damnabunt, "

Hoc est, accusationes condemnationis quaerent contra eum. Matth. XXVI, 59 : Principes sacerdotum, et omne concilium, quaerebant falsum testimonium, contra Jesum, ut eum, morti traderent.

Et hoc est quod dicit: " Damnabunt eum morte: " quae tamen condemnatio, nostra fuit a morte liberatio. Osee, xiii, 14: De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos. Genes. l, 23: Post mortem meam Deus visitabit vos.

" Et tradent eum gentibus, "

Quia accusatione mortis quaesita contra eum, tradiderunt gentilium sive Romanorum potestati, ut sententia mortis proferretur in eum. Joan. XVIII, 35 : Genstua, et Pontifices tui tradiderunt te mihi: quid fecisti ?

" Et illudent ei, "

Tam Judaei quam gentiles. Thren. III, 14 : Factus sum in derisum omni populo meo, canticum eorum tota die, Psal. lxviii, 10 : Opprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me. Job, XII, 4 et 5 : Deridetur justi simplicitas : lampas contempta apud cogitationes divitum, parata ad tempus statutum.

Et conspuent eum, "

Tamquam immundum. Job, xxx, 10: Abominantur me, et longe fugiunt a me : et faciem meam conspuere non verentur.

" Et flagellabunt eum, "

Flagellis caedent eum. Isa. LIII, 5 : Disciplina pacis nostrae super eum, ei livore ejus sanati sumus. Psal. xxii, 4 : Virga tua et baculus tuus, ipsa me consolata sunt.

" Et interficient eum "

Tandem. Daniel. IX, 26 : Occidetur Christus, et non erit ejus populus qui eum negaturus est. Matth. xx, 19 : Tradent eum Gentibus ad illudendum, et flagellandum, et crucifigendum.

" Et tertia die resurget. "

Sicut tristia dixit discipulis ignorantibus, ne videntes passionem ejus de ipso diffderent, sed scirent quod voluntarie pateretur qui hoc praesciens praedixisset: ita laeta praedicit quae tristes ad spem gaudii oertificarent. Psal. iii, 6 : Ego dormivi, et soporatus sum,: et exsurrexi, quia Dominus suscepit me. Osee, VI, 3 :Vivificabit nos post duos dies, in die tertia suscitabit nos : et vivemus in conspectu ejus. Sciemus, sequemurqueut cognoscamus Dominum. Joan. x, 17 et 18 : Ego pono animam meam ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam a meipso : et potestatem habeo ponendi eam, et potestatem habeo iterum sumendi eam.

" Et accedunt ad eum Jacobus et Joannes, filii Zebedaei, dicentes : Magister, volumus ut quodcumque petierimus, facias nobis.

At ille dixit eis: Quid vultis ut faciam vobis ?

Et dixerunt: Da nobis ut unus ad dexteram tuam, et alius ad sinistram tuam sedeamus in gloria tua. "

Tangitur hic duorum discipulorum ad consortium regni indiscreta petitio.

Et habet tres partes : in quarum prima indiscretae petitionis continetur reprehensio : in secunda, aliorum decem Apostolorum indignatio : et in tertia, qualiter ad regnandum cum Christo procedatur communis instructio.

In primo horum tria dicuntur, scilicet, petitio indiscreta in communi, et ejusdem specificatio in speciali, et reprehensio indiscretlonis.

De primo dicit duo : familiaris audaciae duorum discipulorum ad Christum accessum, et indiscretum ambitionis eorum petitum.

Dicit igitur : " Et accedunt ad eum, " hoc est, ad Christum ausu familiari tamquam consanguinei : filii scilicet materterae suae, " Jacobus et Joannes, filii Zebedaei, " qui et consanguinei erant: et patrem, et omnia propter eum ad unius vocationis vocem reliquerant.

" Dicentes, " au.su familiari postulantes. Glossa super Matth. xx, 20 et seq., dicit matrem postulasse : sed Marcus dicit ipsos discipulos petiisse, desiderium eorum volens aperire quorum consilio mater petebat. Et In utroque Evange- lista Dominus discipulis, non matri respondit : quia in veritate mater petitionem proposuit, sed hoc fecit mater consilio et suasu discipulorum. Sicut enim Lucas refert , a discipulis putabatur communiter quod regnum Christi terrenum, et in hoc saeculo illico esset manifestandum : et quod discipuli statim essent cum Domino regnaturi. Et ideo in regno illo duo isti discipuli cupiebant esse proximae dignitatis cum Rege suo. Et hoc est:

" Magister, volumus, etc. "

Magistrum. profitentur cujus discipli- nam se gloriantur esse secutos. " Volumus, " quasi pro mercede a te recipere, " ut quodcumque a te petierimus, facias nobis. " Dixisti, Matth. VII, 7 : Petite, et dabitur vobis : quaerite, et invenietis : pulsate, et aperietur vobis. Et, Joan. XVI, 24 : Usque modo non petistis quidquam in nomine meo : Petite et accipietis, ut gaudium vestrum sit plenum. Matth. xviii, 19 : Si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re quamcumque petierint, fiet illis a Patre meo. Celant autem petitum, et a discipulis ne indignentur : et quia adhuc rudes, Deo tamquam homini loquebantur.

" At ille dixit eis : "

Non ignorans quid petere vellent,sed ut ex dictis eorum, opportune reprehensionem acciperet carnalis intellectus eorum.

" Quid vultis ut faciam vobis ? Ac si dicat : Ex quo non committitis remunerationem vestram gratiae meae, videte quid velitis. Glossa : Interrogat, ut stultitiam confessos corrigat. Luc. XIX, 22 : De ore tuo te judico.

" Et dixerunt. "

Carnaliter Christum in hoc mundo illico regnaturum credentes, et visibilia invisibilibus praeferentes. Joan. xii, 37 : Cum tanta signa fecisset coram eis, non credebant in eum.

" Da nobis, " tamquam ex singulari privilegio prae aliis munera nos, " ut unus, " ex nobis, " ad dexteram tuam, " proximus, " et alius ad sinistram, " proximus tibi in terra regnanti, " sedeamus, " ut principes, " in gloria tua, " terrenae et regiae tuae dignitatis. Magna elatio istorum et stultitia fuit, super alios in terreno regno super consortes velle inthronizari: in hoc enim non sequebantur Magistrum, qui dixit, Joan. viii, 50 : Ego non quaero gloriam meam : est qui quaerat, et judicet,

" Jesus autem ait eis: Nescitis quid petatis. "

Tangitur hic stultae petitionis reprehensio.

Et dicuntur duo: in quorum primo reprehensio ponitur : in secundo, via ad regnandum cum Christo ostenditur.

Dicit igitur : " Nescitis quid petatis, " in hoc quod sine meritis mecum regnare praesumitis, sicut Lucifer qui per seipsum ascendere voluit, Isa. XIV, 13: In coelum conscendam, super astra Dei exaltabo solium meum : sedebo in monte testamenti, in lateribus Aquilonis, Et sicut primi parentes qui ex seipsis voluerunt esse sicut dii, scientes bonum et malum . Sed alius modus fuit quo peccaverunt isti, et alius quo peccaverunt primi parentes : sed idem fuit genus superbiae in his tribus. Isti enim in hoc elati fuerunt, quod absque merito ad thronum honoris ascendere quaerebant, primi autem parentes per vetiti gustum hoc obtinere putabant: quod etiam fuit cum demerito velle exaltari. Sed Lucifer quaerebat hoc obtinere propria virtute, et non per Deum. Hi ergo quia absque ordine sine meritis ascendere cupiunt, reprehenduntur : unde Glossa: " Regnare vultis qui non meruistis culmen honoris. " Et ideo, " Nescitis quid petatis, " regnum quaerendo sine exercitio laboris. Psal. xxxv, 12 et 13 : Non veniat mihi pes superbiae, et manus peccatoris non moveat me. Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem, expulsi sunt, nec potuerunt stare, scilicet, Angelus, et primi parentes. Et ideo neque vos in hoc pede stabitis. Eccli. VII, 4 : Noli quaerere a domino ducatum, neque a rege cathedram honoris. Sed potius in devotione verborum Christi delectati, et in cultu per sapientiam ipsius dicere habebant illud Judicum, IX,13 : Numquid possum deserere vinum meum, quod laetificat Deum et homines, et inter ligna caetera promoveri ?

" Potestis bibere calicem quem ego bibo? aut baptismo quo ego baptizor baptizari?

At illi dixerunt ei : Possumus. "

Tangit hic viam ad regnandum.

Et tanguntur tria, scilicet, quaestio de experientia passionis patiendae, responsio inexpertorum, et benigna instructio stultorum de suis viribus praesumentium.