CAPUT XXIII.

In hoc omnia quae dicta sunt per stringuntur.

Ex omnibus praeinductis capitulariter colligitur, quod prima rerum creatarum est esse et quod non est ante esse aliud creatum prius illo, licet ante ipsum sit principium primum quod creatum non est. Hoc autem patet ex hoc, quod esse secundum se acceptum communitate sua est supra sensum, et supra animam, et supra intelligentiam : quodlibet enim illorum dicitur ens in parte : esse autem est ens secundum se acceptum et non in parte. Patet etiam quod non est aliud post primam causam latius ipso, nec aliquod creatum prius ipso : quia omnia sequentia ipsum formando non creando deducta sunt : propter hoc factum est quod esse superius est creatis omnibus, et quia esse vehementius et vicinius est unum omnibus aliis : hoc autem non alia de causa factum est, nisi propter propinquitatem quam habet cum principio primo, quod est esse purum et vere unum, in quo non est multitudo vel numerus secundum aliquem modorum.

Adhuc manifestum est, quod licet esse primum creatum sit unum, tamen multiplicatur per hoc quod per divisionem recipit multiplicitatem. Multiplicitatis autem illius non est susceptibile secundum relationem ad primum, sed secundum seipsum : secundum enim seipsum est potentia quodlibet sequentium. Quamvis enim sit simplex, et in numero creatorum nihil sit simplicius eo, tamen aliquo modo compositionis compositum est ex finito et infinito. Omne enim ens quod sequitur causam primam, efficitur intelligentia complexa habitudinibus concreta : esse tamen primum creatum est in resolutione entium in intelligentia ul-

D tima : et propter hoc tam in potentia influendi quam in reliquis bonitatibus potentius est omnibus aliis : et formae intelligibiles omnes acceptae in ipso sunt latiores et vehementius universales : in. ipso enim acceptae confusas sunt, in seipsis autem determinatae. Id autem quod. inferius est esse procedens ab ipso, est etiam intelligentia formalis : verumtamen intelligentia illa est sub intelligentia ejus quod est esse, et inferior tam in complemento quam in virtute et aliis bonitatibus et nobilitatibus, sicut causa secundaria inferior est quam primaria. In his autem secundis intelligentiis non sunt formae adeo dilatatae et confusae sicut est latitudo earum quando accipiuntur in illa intelligentia quae est esse.

Adhuc etiam manifestum est, quod esse quod est creatum primum, secundum totum sui est intelligentia in lumine intellectus agentis constituta : verumtamen propter hoc quod est secundum a prima intelligentia, diversificatur in ipso per modum quem ante diximus : et quia sic in ipso diversificatur intelligentia, consequenter fit in eo forma intelligibilis diversa, sicut diversa est forma determinata et confusa. Et hujus simile est id quod fit in mundo inferiori, in. quo forma speciei divisibilis divisione materiae producitur in individua infinita multitudine. Et similiter extra esse quod est primum creatum propter hoc quod divi-

sibile est ad inferius, et diversificatur per differentias, apparent et manifestantur formae intelligibiles infinitae, secundum scilicet divisi potentiam, quamvis finitae sint secundum actum : et licet sic diversificantur, non seiunguntur loco et subjecto ab invicem : quaelibet enim illarum est ubique et semper, subjecto et loco ab invicem non sejuncta, sicut subjecto et loco sejunctio est individuarum. Et hujus quidem causa est, quia determinans ad. determinatum conjungitur absque determinati corruptione : et quando separatur ab ipso, non separatur ut distans loco et subjecto, sed ut in ipso potentia manens. Tales enim intelligentiae sive intellectus sunt unum et potentiarum habet multitudinem, et sunt multa reducta in unitatem. In talibus enim ordinibus intelligentiarum intelligentiae primariae influunt super intellectus secundos bonitates et nobilitates quas recipiunt a causa prima. Et in tali processu ex confuso ad determinatum procedunt bonitates a causa prima receptae in causas primarias et secundarias usquequo sequatur ultimum earum in quo stat influxus, et quod non influit ulterius aliquid. In toto autem hoc ordine intelligentiae formales superiores quae propinquius aliis sequuntur causam primam, influunt formas secundas stantes sive aeternas, quae non destruuntur secundum esse suum, ita quod sit necessarium iterare eas per generationem una vice post aliam, intelligentiae autem formales secundae minus propinquae ad causam primam, influunt formas magis declives et determinatas, et ideo magis ab invicem separabiles et distantes.

Hujus autem exemplum est in hoc intellectu qui est anima formaliter accepta. Anima enim secundum animae rationem est ex. impressione intelligentiae secundae, quae secundum intellectum sequitur esse creatum inferius : esse enim ut superius se habet ad intelligentiam : et ideo non multiplicantur animae nisi per conparationem ad inferius per modum per quem multiplicantur omnes intelligentiae. Esse enim animae ut anima est, unum habet finem, qui est differentia constitutiva animae : sed quod ex anima componitur

inferius, est infinitum potentialiter : et ideo animae quae propinquius sequuntur intelligentiam, et plus recipiunt de lumine intelligentiae, sunt inter animas magis completae et magis perfectae, et paucae declinationis a nobilitate intelligentiae, et minoris separationis per divisionem : et animae quae sequuntur esse inferius, et longinquius sunt, in complemento magis declinantes et secundum gradum nobilitatis, sunt sub animabus superioribus : et animae superiores influunt bonitates quas recipiunt ab intelligentia, super animas inferiores : et generaliter omnis anima quae plus recipit ab intelligentia de virtute et lumine, fortior est in influendo, et in imprimendo super inferiora : et id quod influxum et impressum est ab ea, est magis fixum et magis stans : et ideo motus talis animae est magis aequalis, et magis continuus. Anima autem illius in qua minus est de virtute intelligentiae, consequenter et influendo et imprimendo inferior efficitur sub animabus primis, et id quod impressum est ab ea, est debile, senescens, et destruibile. Licet autem sic destruatur esse individui, reiteratur tamen et conservatur per generationem : jam enim ostensum est propter quid intelligibiles formae perfectae sunt multae, cum tamen esse quod est primum creatum, sit unum simplex : et propter quid forte sint animae multae, quarum quaedam sunt fortiores aliis quibusdam, cum tamen esse earum ex quo dividuntur, sit unum simplex, in quo nulla est diversitas secundum essentiae differentiam.