(capitulum iv.)

Quod Fratres non recipiant pecuniam.

Praecipio firmiter Fratribus universis, ut nullo modo denarios vel pecuniam recipiant per se, vel per interpositam personam ; tamen pro necessitatibus infirmorum et aliis Fratribus induendis per amicos spirituales Ministri tantum et Custodes sollicitam curam gerant secundum loca et tempora et frigidas regiones, sicut necessitati viderint expedire: eo semper salvo, ut, sicut dictum est, denarios vel pecuniam non recipiant.

EXPOSITIO.

1. Praecipio firmiter. Descriptis tribus portis dominieae civitatis, per quas illucescit claritas orientalis ; sequitur pars secunda, in qua describuntur tres portae munitae contra insidias aquilonis . Quarum prima excludit periculum Iudae pro pecunia Dominum tradentis ; secunda tollit periculum fictae religionis in otio viventis: tertia aufert periculum multitudinis cleri in fine pro appropriatis communibus contendentis. Primam aufert homini Deum; secandum aufert homini se ipsum, quia otiosus in nullo est sibi fructuosus: tertium aufert homini proximum.

Prima pars habet duas, quia primo excludit pecuniae receptionem secando, providens subditorum quieti, imponit praelatis circa procurationem necessariorum sollicitudinem, ibi: Tamen pro necessitalibus infirmorum.

2. Dicit ergo pro primo: Praecipio firmiter Fratribus universis, ut nullo modo denarios vel pecuniam recipiant per se, vel per interpositam personam. Circa quod sciendum, quod pecunia terrenum nomen est, magis redolens avaritiam quam nomen divitiarum, ut docet sanctus Augustinus septimo de Civitate Dei, capitulo duodecimo . Dicitur autem pecunia uno modo large quidquid temporaliter possidetur. Unde Augustinus libro de Disciplina christiana dicit: " Totum, quidquid homines in terra possident, omnia, quorum domini sunt, pecunia vocatur, sive sit servus, sive ager ". Alio modo dicitur pecunia stricte, quod est mensura commutationis rerum, et sic accipitur Actuum octavo , ubi dicitur: Pecunia tua tecum sit in perditionem ; et Proverbiorum septimo dicitur: Sacculum pecuniae tulit secum: in die plenae lunae reversurus est domum suam. Hoc idem dicit Philosophus quarto Ethicorum. Volens igitur Dominus per servum Franciscum avaritiae radicem penitus excludere ab horto concluso et fonte signato , praecepit, ne recipiant Fratres denarios vel pecuniam vel ullam possessionem terrenam in pecoribus, sive generaliter in omnibus, quae paupertatem altissimam labefaciunt, et praecipue loquitur de pecunia numerata. Hoc autem praeceptum trahitur ex Evangelio Matlhaei, decimo capitulo , ubi dicitur: Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam, unde ibi dicit Glossa: " Duo sunt genera necessariorum: unum, quo emuntur necessaria, aliud ipsa necessaria: per pecuniam in zonis illud unde illa emuntur, per peram, quod emitur".

3. Huius autem inhibilionis factae Apostolis septem sunt praecipuae rationes .

Prima est suspicionis exclusio ad efficaciam praedicationis.

Secunda est terrenae sollicitudinis perfecta exstirpato ad commendationem caeleslis providentiae circa illos qui divinis vacant obsequiis. Et has duas rationes tangit Hieronymus in Glossa dicens: " Si haec haberent, viderentur non causa salutis hominum praedicare, sed lucri; propemodum vitae necessaria amputat, ut Apostoli, doctores verae religionis, qui instruebant, omnia divina providentia gubernari, se ipsos ostenderent nihil cogitare de crastino ". Haec Hieronymus.

Tertia huius mandati ratio est declaratio virtutis ipsius Domini Salvatoris. Unde pro istis tribus causis dicit Chrysostomus super Matthaeum ibidem : " Multa per hoc unum emendabat: primum quidem, non suspectos faciens Apostolos: secundo, eruens eos ab omni sollicitudine, ut vacationem omnem Dei verbo tribuant: tertio, docens eos suam virtutem. Hoc nempe eis postea dicit: Nunquid aliquid defuit vobis, quando misi vos nudos et discalceatos?

Quarta ratio est perfecta omnis amoris mundani exstirpatio, quia maxima inter possessiones cupiditas solet haberi pecuniae, Ecclesiastae decimo : Pecuniae obediunt omnia: item, quinto capitulo: Avarus non implebitur pecunia. Et Ambrosius dicit vigesimo quinto de Officiis : " Dominus ad discipulos ait: Nolite possidere aurum neque argentum , quo velut falce pullulantem in pectore humano succidit avaritiam ". Chrysostomus etiam ait super idem : " Radicem malorum confestim evellens ait: Ne possideatis aurum neque argentum: non dixit: Non accipite vobiscum, sed etiam, si aliunde possibile sit accipere, fugite perniciosam hanc aegritudinem ".

Quinta ratio est, ut statum innocentiae perditae, ut erat possibile, renovaret: in qua, si homo stetisset, omnia fuissent communia, et nulla proprietas contracta fuisset ad multitudinem aliquam vel personam. Unde Chrysostomus dicit, quod hoc dixerit, ut doceret eos recurrere ad statum, in quo homo erat ante peccatum.

Sexta ratio est ad doctrinam perfectissimae liberalitatis, quia, ut dicit Hieronymus in Epistola , " nemo perfectius erogat, quam qui nihil sibi reservat ". Et si beatius est dare quam accipere, ut dicitur Actuum vigesimo, beatissimus est, qui sua omnia dedit et, ut est possibile, paucissima econtra recepit.

Septima ratio est indivisa cordis intentio circa praedicationem verbi Dei. Unde Chrysostomus super idem : " Orbi terrarum doctores missurus erat, propter hoc angelos eos ex hominibus constituit, ab omni absolvens vitae huius sollicitudine, ut una sola detineantur cura, quae est cura doctrinae ".

4. Hanc igitur vitam sancti Apostoli tenuerunt et ante passionem Domini et post. Unde Actuum tertio pauperi eleemosynam petenti respondit Petrus: Argentum et aurum non est mihi: Glossa: " Memor praecepti Domini dicentis: Nolite possidere aurum " etc. Item, Ambrosius super Lucae decimo ait: " Apostolus Petrus, primus exsecutor dominicae sententiae, ostendit, non in vacuum effusa Domini mandata. Cum enim a paupere posceretur, ut ei aliquid pecuniae largiretur, ait: Argentum et aurum non est mihi. Tamen non tam in hoc gloriatur Petrus, quod aurum et argentum non habeat, quam quod servet Domini mandatum dicentis: Nolite possidere etc., hoc est, vides me Christi discipulum, et aurum a me requiris "? Haec Ambrosius. Idem dicit Augustinus tertio de Mirabilibus sacrae Scripturae penultimo capitulo . Hoc idem etiam servavit Paulus. Unde Chrysostomus de Laudibus Pauli : " Paulus pecunias non possedit: nam et ipse dixit: Usque in hanc horam et esurimus et sitimus ". Idem patet de sancto Ioanne evangelista in Legenda sua , qua utitur Ecclesia Romana. Hoc idem legitur de Simone et Iuda in Legenda sua. Dixerunt enim:

" Nulla ratione possumus accipere aurum, aut argentum, aut Testes, aut domos, aut praedia, aut servos, aut ancillas " etc. - Hic tamen advertendum est, quod praeceptum erat Apostolis nihil habere, ut supra visum est: et hoc servavit Paulus cum aliis. Permissum autem erat vivere de cibis et impendiis alienis, et non praeceptum. Unde Chrysostomus, ubi supra : " Omnibus eos denudans, omnia eis dedit, permittens, eos in domibus illorum qui docentur, manere et nihil habentes introire ". Hoc idcirco dixerim, quia Paulus praeceptum de non possidendo nec ferendo pecuniam servavit, sicut Chrysostomus docet expresse in libro de Laudibus Pauli . Permissionem autem de accipiendis corpori necessariis ab auditoribus aliquando tenuit, utens iure suo ; unde secundae ad Corinthios undecimo : Alias Ecclesias exspoliaui, accipiens stipendium ad ministerium vestrum. Aliquando non tenuit sublimius ambulando: unde primae ad Thessalonicenses secundo: Nocte et die laborantes, ne quem vestrum gravaremus, praedicavimus in vobis Evangelium Dei. Praeceptum ergo fuit nihil habere, permissum vero, non praeceptum, in mensis et de mensis vivere alienis.

5. Sed praedictae sententiae de apostolica paupertate videtur esse contrarium, quod Dominus ipse legitur loculos habuisse, ut legitur Ioannis duodecimo et decimo tertio . Sufficit autem discipulo, si sit sicut magister eius, ut dicitur in Matthaei decimo. Item, si hoc verum esset, tunc episcopi et clerici alii a tempore Silvestri essent in statu damnationis, ut etiam dicunt Manichaei ; habent enim aurum et argentum.

Item, ex eadem ratione videtur, quod ista vita . apostolica non sit aliis quam praelatis Ecclesiae Apostolis succedentibus imitanda, et, si non illis, nec aliis.

Item, si est aliquibus imitanda, sufficit, ut videtur, eam imitari, eis in itinere constitutis et non in domo manentibus, ubi oportet per deposita futuris periculis obviare. Unde Augustinus secundo de Sermone Domini in monte exponens illud: Nolite

solliciti esse etc, dicit: " Satis apparet, Dominum nostrum non hoc improbare, si quis humano more ista procuret, sed si quis propter ista Deo militet ". 6. Ad primum respondet Chrysostomus super Ioannem homilia septuagesima prima , ubi agitur de loculis Domini, dicens: " Qualiter non virgam, non peram, non aes iubens deferre, marsupium ferebat ? Ad inopum ministerium, ut discas, quoniam valde pauperem et crucifixum huiusmodi oportet facere multam procurationem. Multa enim ad nostram dispensans doctrinam agebat ". Haec Chrysostomus. Habuit ergo loculos pro aliis, et hoc dupliciter: pro aliis perfedis, Ecclesiae scilicet praelatis, ut doceat eos habere loculos pro necessitatibus pauperum relevandis. Unde Augustinus super Ioannem homilia sexagesima secunda : " Habebat Dominus loculos et a fidelibus oblata conservans, et suorum necessitatibus et aliis indigentibus tribuebat. Tunc primum ecclesiasticae pecuniae forma est instituta ". Haec Augustinus. Haec est autem forma, de qua dicit Prosper : " Hoc est possidendo omnia contemnere, non sibi, sed aliis possidere ". In suos autem usus nunquam expresse legitur Dominus loculorum pecuniam convertisse, immo magis praetenditur contrarium super illud Matthaei decimo septimo : Solve didrachma, ubi legitur, Dominum solvisse didrachma de pecunia miraculose in ore piscis reperta. Ibi enim dicit Hieronymus in Glossa : Dominus tantae fuit paupertatis, ut unde daret tributa non haberet. Iudas quidem communia in loculis habebat, sed res pauperum in usus suos convertere nefas duxit, id ipsum dans exemplum nobis". Haec Hieronymus.

Item, habuit loculos: pro aliis infirmis et imperfectis, qui habent loculos pro se ipsis, qui, etsi sint perfecti respectu habentium propria vel multa et magna, cum ipsi habeant pauca: sunt tamen in hoc imperfecti respectu illorum qui nihil habent penitus in hoc mundo. Quia nihil penitus habentes sunt in summo gradu in hac parte, ut est possibile statui humano, a mundi periculis et illecebris absoluti. Unde Hugo super Psalmum nonagesimum primum dicit: " Habebat Iesus loculos, conformans se imperfectis. Christus in numero imperfectorum inveniri voluit, ne praesumerent non accipientes et confunderentur accipientes ". Haec verba Hugonis. Et super illud Psalmi : Producens foenum iumentis, dicit Augustinus: " Habuit Dominus loculos, et dictum est de quibusdam religiosis feminis, quod ministrabant ei de substantia sua. Futurus erat Paulus nihil tale aliquando requirens. Sed quia multi infirmi ista quaesituri erant, magis infirmorum personam suscepit Christus. Sublimius Paulus, nunquid et Christo? Sublimius Christus, quia misericordius. Cum enim videret, Paulum ista non quaesiturum: providit, ne damnaret quaesiturum, et praebuit exemplum infirmo ". Haec Augustinus.

7. Quod autem dicit, quod praevidit, Paulum non ista quaesiturum, intelligendum est aliquando et non semper ; aliquando enim accepit et aliquando non, ut supra patuit.

Qui igitur tantum pro aliis habent loculos, ad hoc auctoritate Ecclesiae compulsi, si, quantum in se est, optent pro se carere loculis, ad se autem servantes districtionem paupertatis, ut patitur infirmitas, in alios affluentes: si non habentur loculi in doctrinae praeiudicium vel impedimentum ; eos habent sine omni imperfectione, quia conveniunt cum Christo in habendo et in habendi ratione. Qui autem habent loculos pro se ipsis habent eos ut infirmi, convenientes cum Christo in habendo, sed non in habendi modo: quia ipse non habuit loculos pro se ipso, ut visum est ; sed cum hac infirmitate tanto ad perfectionem appropinquant, quanto paucioribus sunt contenti.

8. Sed nunquid Christus semper loculos habuit? Dico, quod non: immo communiter legitur vixisse de cibis alienis et in aliorum mensis; et Lucae octavo dicitur, quod sanctae mulieres comitabantur cum eo, ministrantes ei de facultatibus suis: et sine loculis et humana provisione, sicut Apostolos misit , sic ipse civitates et castella circuivit pluries: propter quod Chrysostomus super Matthaeum homilia vigesima secunda , tractans illud: Sufficit diei malitia sua, addit: " Ne possideatis aurum neque argentum neque peram in via, quia per opera, quae ostendit, legislationem, quae est a verbis, validiorem facit, quoniam facile est susceptibilis sermo operibus certificatus. Ubi ergo ostendit? Audi eum dicentem: Filius hominis non habet, ubi caput suum reclinet ". Haec Chrysostomus.

9. Ecce, quod Christus legem datam Apostolis de loculis non habendis ipse implevit circumeundo per castra, in quibus non habuit, ubi caput suum sanctissimum reclinaret . Et licet quodam modo infirmum videatur secundum genus suum respectu perfectionis Pauli necessaria recipere illo modo, quo Dominus recepit a mulieribus secum itinerantibus, et comedendo in mensis alienis: longe tamen est sublimius, sic de alienis vivere, quod nihil ex eis possessorie habeatur, quam depositum recipere et pecuniam cum refertis promptuariis possidere. Propter quod Dominus, modum illum in singularis perfectionis exemplum commendans, Apostolis habere loculos interdixit et ipse modum ipsum in maiori parte, ut ostensum est, custodivit. Unde nusquam in textu evangelico fit mentio de loculis nisi sexta die ante articulum passionis, ubi de Iuda dicitur, quod fur erat, et loculos habens, ea quae mittebantur, portabat, Ioannis duodecimo . Et infra decimo tertio dicitur: Quidam putabant, quia loculos habebat ludas, quod dixisset ei Iesus: Eme ea quae nobis opus sunt ad diem festum, aut egenis ut aliquid daret.

10. Circa illud etiam tempus, immo ipsa vespera, qua voluit comprehendi, dispensavit cum Apostolis, ut possent habere loculos singuli, durante rabie persecutionis, mortuo Salvatore. Unde Lucae vigesimo secundo : Quando misi vos sine sacculo et pera et calceamentis, nunquid aliquid defuit vobis? At illi dixerunt: Nihil. Dixit ergo eis: Sed nunc qui habet sacculum tollat, similiter et peram, et qui non habet vendat tunicam suam et emat gladium: ibi Glossa Bedae dicit: " Non eadem vivendi regula persecutionis, qua pacis tempore discipulos informat. Missis enim ad praedicandum discipulis, praecepit eis, ne quid tollerent in via, ordinans, ut qui Evangelium annuntiat de Evangelio vivat. Instante vero mortis articulo, et tota illa gente pastorem simul et gregem persequente, congruam tempori regulam decrevit, permittens, ut tollant victui necessaria, donec, sopita persecutorum insania, tempus evangelizandi redeat ". Haec Glossa.

Igitur Apostoli missi ad praedicandum loculis caruerunt ; tempore vero passionis et persecutionis dispensative loculos pro se ipsis habuerunt: tertio, bona multitudinis ad tempus dispensaverunt, et illam dispensationem tanquam impeditivam verbi Dei dimittentes, ad primariam reversi nuditatem, loculis caruerunt, ut supra visum est. - Praeterea, licet Domino volente portati fuerint loculi a Iuda proditore, non tamen videtur in eis aliquid iuris possessam vindicasse. Unde Ioannis decimo quarto : Venit princeps mundi Indus ; et in me non habet quidquam. Glossa: " Noluit Dominus habere quod perderet: venit pauper, ne haberet diabolus quod auferret.

11. Respondeo ergo breviter ad obiectum de loculis, quod Christus aliquando habuit loculos pro aliis, ut ad hoc informaret Ecclesiae praelatos: item, habuit loculos pro infirmis consolandis, qui habent loculos pro se ipsis: sic in eorum solatium fugit, cum quaereretur lapidandus , ne desperent, si aliquando fugiant persequentes. Sed in exemplum fortium se sponte obtulit passioni et pro ipsis in paupertate informandis caruit loculis quasi semper nec habitos tenebat possessorie reconditos, ut qui habent pro se ipsis et non gratia dispensationis loculos sciant, se in hac parte perfectionis apicem non tenere.

12. Cum dicit: Sufficit discipulo etc, respondendum est, quod cum magister unus diversos docet discipulos, singulis in suis gradibus condescendens, sicut Apostolus inter perfectos loquebatur sapientiam, lac parvulis dans escam: non debet sufficere discipulo lactis capaci in lacte semper sistere, etiam si lac bibat magister ei condescendens, sed magis ad hoc tendere, ut sit solidi cibi capax. Ita in proposito non debet discipulo sufficere, ut sit sicut magister eius infirmis condescendens, nisi, ut est possibile, gradatim in artis apices se extendat. Unde illud verbum: Sufficit discipulo etc, pro solatio tribulationis dictum est specialiter, ut scilicet exemplo magistri in tribulationum sufferentia viriliter perseverent .

13. Ad secundum dicendum, quod illa Manichaeorum calumnia processit ex insipientia manifesta. Praedicta enim paupertatis districtio non fuit imposita Apostolis ut praelatis, cum nondum illo tempore praelati essent nec etiam sacerdotes, sed tantum authentici praedicalores missi toti mundo in sanctitatis exemplum, ut superius est ostensum. Unde illa paupertatis districtio nullos ligat alios, nisi illos qui ad hoc sponte se obligant propter Christum. Non solum ergo post Silvestri tempora, immo statim in Ecclesiae principio ipsi Christi discipuli instituerunt praelatos in curarum suarum custodiis residentes , quibus nunquam fuit interdictum habere bona Ecclesiae sibi necessaria ac suis subditis pauperibus eroganda. Succedunt ergo episcopi Apostolis in culmine auctoritatis, in obligatione et debito virtutis et sanctitatis, sed non in forma illius districtae disciplinae et paupertatis debito supradictae. Hoc reperies notatum et probatum Causa duodecima, quaestione prima, canone Videntes . Et Bernardus dicit secundo de Consideratione : " Nec est locus otio, ubi sedula urget sollicitudo omnium Ecclesiarum. Nam quid tibi dimisit sanctus Apostolus? Quod habeo, inquit, hoc tibi do. Quid illud? Unum scio: neque aurum neque argentum, cum ipse dicat: Argentum et aurum non est mihi. Esto, ut alia quacumque ratione haec tibi vindices, sed non apostolico iure. Nec enim tibi dare quod non habuit potuit ". Haec Bernardus.

14. Ad tertium dicendum, quod praelati ad vitam illam non tenentur, quia indifferenter omnibus proponitur eam volentibus imitari. Unde Hieronymus ad Hedibiam : " Vis perfecta esse et in primo stare fastigio dignitatis, fac quod fecerunt Apostoli. Vende omnia, quae habes, et da pauperibus et sequere Salvatorem et nudam solamque crucem virtute nuda sequaris ".

15. Ad quartum dicendum, quod ista apostolica perfectio est non solum in itinere, sed domi etiam observanda, ut nullum depositum pecuniae habeatur ab his qui huius perfectionis regulam imitantur. Unde Chrysostomus super Matthaeum, homilia trigesima secunda , in fine expositionis litteralis de non possidendo aut portando aurum vel argentum dicit: " Si in aliena patria existentes et ad ignotos abeuntes nihil amplius oportet petere quotidiano cibo: multo magis domi manentes ". Item, vigesimo secundo Lucae super illud: Nunc qui habet sacculum, dicit Glossa: " In hoc nobis datur exemplum, ut nonnunquam, causa instante, quaedam de nostri propositi rigore sine culpa possimus intermittere: verbi gratia, si per inhospitales regiones iter agimus, plura viatici causa licet portare, quam domi habeamus ". Et expresse etiam in Evangelio aperte prohibet Apostolis possidere pecuniam et portare, ut patet ex Hieronymo super Matthaeum ibidem et Rabano. Haec fuit igitur paupertas apostolica ante passionem et post passionem ad tempus, tamen medio tempore paululum dispensatione Domini interrupta. Nec tamen omnes, ut dictum est , ad hoc tenentur. Et ideo verbum Augustini loquentis de communi statu hominum praecedentibus non repugnat.

16. Sed istum Regulae articulum Fratres praevaricari videntur, dum recipiunt ut alii pauperes sibi pecunias erogatas. Si enim ille facit, cuius auctoritate fit; ipsorum autem auctoritate pro libitu eorum suis familiaribus pecunia pluries commendatur et aliquoties extra dantium potestatem: ergo ipsi pecuniam recipiunt, ut videtur.

Ad hoc patet responsio, quoniam dare et recipere opponuntur relative . Igitur de necessitate, sicut dare se habet ad translationem dominii et privationem dantis, ita recipere se habet ad dominii acquisitionem: sed nullus dat aliquid, nisi intendat, se privari dominio eius quod dat et ipsum transferre in alium: nullus ergo recipit proprie, secundum quod receptio opponitur dationi, nisi qui intendit sibi dominium rei acquirere. Unde versus:

Non tibi dat quisquam, nisi quo vult expropriari Nec tu quid recipis, si nolis ei dominari. Namque recepta, data sibi sunt adversa relata. Dans sua privatur, recipit qui post dominatur.

Argumentum autem factum ex falsi suppositione procedit, quia non Fratrum, sed mittentium auctoritate pecunia custoditur. Unde dominium apud mittentes semper remanet, donec sit pro Fratrum necessitatibus commutata: quod probatur, quia dicit lex ff. de Acquirendo rerum dominio : " Rem in bonis nostris habere intelligimur, quoties possidentes exceptionem, aut amittentes ad recuperandum eam actionem habemus ". Cum igitur ille qui misit pecuniam, si vivit, possit eam repetere sicut suam, nunquam a dominio suo recessit nec in ius transiit alienum.

17. Forte dices, quod mittens pecuniam intendit se privare ipsius dominio.

Fateor, quod verum est, sed modo Fratribus licito et honesto. Cum enim intendat Fratres habere apud Deum intercessores, non intendit eos ob usum pecuniae suae constituere praevaricatores. Manet ergo semper pecunia in bonis eius, donec sit pro Fratrum necessitatibus commutata.

Amplius, ponamus, quod intendat se privare dominio pecuniae, statim ut est alicui Fratribus familiari commendata: dico, quod adhuc a Fratribus non recipitur, cum non intendant, quod aliqua pro eis recipiatur pecunia sicut sua, nec omnino consentiant, quod eis possessio acquiratur: sine consensu autem non acquiritur possessio: unde dicit lex ff. de Acquirenda rerum proprietate , quod "in amittenda possessione affectio eius qui possidet, est intuenda. Itaque si in fundo sis, et tamen nolueris eum possidere, protinus amittes possessionem ". Nec etiam sine voluntate donatoris transfertur dominium, ut patet ff. de Acquirendo rerum dominio . Unde cum dator pecuniae intendat eam dare tantum, ut possit in Fratrum usum converti; nunquam vult, in eos dominium transferri, sed tantum pro ipsorum necessitatibus commutari. Item, ibidem dicit alia lex,

quod " furiosus non potest incipere possidere, quia affectionem possidendi non habet, licet rem corpore contingat ": ergo quamdiu manet Fratribus voluntas immobilis nullum ius possessorium sibi acquirendi, etiam si, quod absit, eorum manibus pro ipsorum necessitatibus pecunia inferatur, non tamen eam recipiunt, secundum quod receptio in eorum Regula inhibetur. Hoc pro tanto dixerim, quia non est eis inhibitum, quin possint recipere custodiam pecuniae alienae, sed ne consentiant in acquirendo sibi pecuniae ius proprium, vel commune.

18. Amplius, ponamus, quod pecunia tradatur per manus diversas usque ad centesimam personam datori penitus ignotam. Dico, quod adhuc manet in bonis eius. Eo enim modo, quo tenuit eam auctoritate sua primus, tenet et secundus et millesimus, quia dicit lex ff. de Acquirendo rerum dominio , quod " traditio nihil amplius transferre debet vel potest ad eum qui accipit, quam est apud eum qui tradidit ". Unde semper potest repetere huiusmodi pecuniam sicut suam qui ipsam pro Fratrum necessitatibus commendavit: potest enim mutare voluntatem suam et pro tanto .

Aliter est in ultimis voluntatibus defunctorum, quia eorum voluntas est immobilis. Et ideo, si contingat, exsecutores repetere pecuniam malitiose pro Fratrum necessitatibus commendatam ; non est restituenda, cum sint contrarii ipsius testatoris ultimae voluntati. Quodsi ipsi malitiose pecuniam detineant contra formam testamenti nec eam velint commendare alicni fideli pro Fratrum necessitatibusc dispensandam ; possunt Fratres Ordinariis denuntiare iniuriam defuncti et suam sine perfectionis suae aliquo detrimento, nec tamen possunt iudicialiter repetere sicut suam, quamvis sit eis debita quaecumque portio testamenti .

19. Quodsi quaeras, cuius sit pecunia legata: dico, quod manet in bonis defuncti, donec sit pro Fratrum necessitatibus commutata, in bonis, inquam, defuncti erogandis, non heredibus reservandis. Unde si Fratres eam omnino respuant, debet aliis pauperibus erogari.

20. Fratres igitur nullo modo, nec in pecoribus nec in quibuscumque aliis, recipiunt pecuniam, nec mutuo nec dono nec legato nec per se nec per interpositam personam, quia nec dominium nec possessionem sibi intendunt acquirere commune, vel proprium ullo modo. Nomen etiam pecuniae possessionem sonat, propter quod et Iovi nomen pecuniae impositum est, " cuius secundum fabulas omnia sunt ", ut patet septimo de Civitate Dei, capitulo undecimo et duodecimo . Unde cum sint divitiae caelestes et terrenae, pecuniae nomen tantummodo terram sonat, sicut docet sanctus Augustinus ibidem, et quod nomine pecuniae " vilissime et contumeliosissime deus nuncupatur ", cum tamen idem dives dicatur. Recipere igitur pecuniam est recipere possessionem.

21. Haec est igitur summa praedictorum, scilicet quod Fratres pecuniam non recipiunt per se, vel per interpositam personam ; patet tam a parte pecuniam mittentium vel dominorum, quam a parte ipsam recipientium vel nuntiorum, quam etiam a parte Fratrum ipsorum: quoniam mittentes non intendunt Fratres facere praevaricatores, quos volunt habere pro se intercessores: receptores etiam pecuniae custodiunt eam non auctoritate Fratrum, sed mittentium, non, inquam, auctoritate Fratrum, licet custodiant eam voluntate eorum: fratres etiam non intendunt in pecunia sic missa vel custodita ius possessionis vel dominii sibi aliqualiter vindicare .

22. Sed pro secunda parte huius rubricae subdit: Tamen pro necessitatibus infirmorum, ne maneant desolati, et aliis Fratribus induendis, in quibus aliae necessitates maiores intelliguntur: Ministri tantum, quorum est ministrare et non ministrari exemplo Domini, Matthaei vigesimo ; et Custodes sollicitam curam gerant, quorum est curam gerere infirmorum. Nam Samaritanus custos interpretatur, qui curam habuit semivivi relicti . Nomina autem custodum et ministrorum, etsi diversis appropriantur, tamen circa easdem personas dicunt modum officii in hoc Ordine praelatorum. Ministerium dicit humilitatem, custodia autem vigilantiam insinuat pastoralem, ne propter humilitatem sic diminuatur auctoritas et evigilantia, ut periclitetur Ordinis disciplina. Unde Isaiae vigesimo primo : Super custodiam meam ego sum, stans totis noctibus. Propter quod et ipse Minister generalis custos inferius in Regula appellatur. Hic autem nomine custodis intelliguntur etiam Guardiani, qui habent custodiae immediate intendere pastorali.

Istis ergo tantum imponitur cura praedicta sollicita propter duo, scilicet ut nullus sui ipsius sit sollicitus ; et quia dispensatio est necessaria secundum status varios, de qua addit : Secundum loca et tempora et frigidas regiones, sicut necessitati viderint expedire.

Iuxta ergo has necessitates necesse est dispensative temperare rigorem: quod temperamentum a solis Ministris et Custodibus, in quibus Guardiani intelliguntur, debere fieri hic docetur. Eo semper salvo, ut, sicut dictum est, denarios vel pecuniam non recipiant. Hoc idcirco replicat, ne pro ullius necessitatis periculo sustineant, labefactari Ordinis puritatem, sciens, per receptionem talium sub falso praetextu necessitatis plures in clero et claustro Deo et hominibus viluisse, eo quod radix iniquitatis, Antiochus, qui interpretatur silentium paupertatis, templum Dei legitur in Machabaeorum historia profanasse, et contenebrescente studio sapientiae quasi sole, luna scientiae et studii in sanguinem est commutata .

Haec est radix sapientiae beato Francisco divinitus inspirata, ne, vepribus et spinis pene in universa terra existentibus, terror spinarum et veprium veniat horto suo, quia de spinis uvae minime colliguntur .