74 COMMENTARIUM

exoriretur dubium, intelligi posset, u t rum inter prohibitos esset computandus.

25. Lex aeterna est ut singulae potestates ea tantum exe- q u a t u r ad quae Deus illas instituit ordinavitque, neque tran- scendant terminos suos. Hinc Gelasius I Papa anno 494 haec ad Anastasium Imperatorem scripsit: « Duo quippe sunt, impe- « rator Auguste, quibus principaliter mundus hic regitur; au- « ctoritas Sacra Pontificum et regalis potestas. In quibus tanto « gravius est pondus Sacerdotum, quanto etiam pro ipsis Re- « gibus Domino in divino reddituri sunt examine rationem. Nosti « enim, fili clementissime, quod licet praesideas humano generi « dignitate, re rum tamen praesulibus divinarum devotus colla « submittis, atque ab eis causas tuae salutis expetis, inque su- « mendis coelestibus sacramentis, eisque, ut competit, disponen- « dis, subdi te debere cognoscis religionis ordine potius quam « praeesse. Nosti itaque inter haec, ex illorum te pendere iudi- « cio, non illos ad tuam redigi velle voluntatem. Si enim, quan- « tum ad ordinem pertinet publicae disciplinae, cognoscentes « imperium tibi superna dispositione collatum, legibus tuis ipsi « quoque parent religionis antistites, ne vel in rebus mundanis «exc lusae videantur obviare sententiae; quo , rogo, te decet « affectu eis obedire, qui pro erogandis venerabilibus sunt at- « tributi mysteriis ? Proinde sicut non leve discrimen incumbit « Pontificibus, siluisse pro divinitatis cultu, quod congruit; ita « his, quod absit, non mediocre periculum, qui cum parere de- « beant, despiciunt. Et si cunctis generaliter Sacerdotibus recte « divina tractantibus, fidelium convenit corda submitti, quanto « potius Sedis illius praesuli consensus est adhibendus, quem « cunctis Sacerdotibus et Divinitas summa voluit praeeminere, « et subsequens Ecclesiae generalis iugiter pietas celebravit? » Migne, P. L. LIX, 42.

Quae vero Gelasius ad Anastasium Imperatorem scripsit, ipsi Supremi Principes vera esse fassi sunt. Ludovicus Pius Francorum Rex ad Eugenium II R. Pontificem anno 824 scri- bere non dubitavit, Reges Ecclesiae praesulibus adiumento esse debere : « Quia veraciter nos debitores esse cognovimus, ut his, « quibus regimen Ecclesiarum et ovium dominicarum cura com- « missa est, in omnibus causis ad divinum cultum pertinentibus « o p e m atque auxilium pro qualitate virium nost rarum, et in- « tellectus nostri capacitate feramus ». Mansi XV, 437.