80 COMMENTARIUM

vigore defendent ? Nos quidem nescimus. Attamen hoc in casu putamus non esse nationum illarum homines inquietandos ; melior est enim dispensatio et tolerantia, quam aperta inobe- dientia et an imarum ruina. Gonsultissime tamen agerent Epi- scopi, si Sanctam Sedem consulerent, ab eaque inductae con- suetudinis tolerantiam impetrarent.

34. Pius Papa IX in Constitutione Apostolicae Sedis mode- rationi unas censuras limitaverat, leges antiquas autem atque decreta per quas infligebantur, minime; atque inde aliae poenae quae censurae naturam non induerent, abrogatae censeri non poterant. Quin imo edixerat, censuras , quas ipse Constitutioni suae inserebat, nedum ex hac , veluti si pr imum in ea editae fuerint, vim suam accipere debere, sed etiam ex veterum Ca- nonum auctoritate, quatenus cum lata a se Constitutione con- venirent. Qua de causa quantum attinet ad censuras a Pontifice Pio IX adscitas conservatasque, vigebant omnino tum antiquae leges, tum censurae; atque hinc optimae Pianae Constitutionis Commentatores etiam ex veteribus canonibus vim renovatarum censurarum dimetiebantur.

Verum Leo XIII ab eiusmodi agendi ratione recedendum duxit, ne difficultates, quaestiones, antinomiae exorirentur; hinc omnes antiquas leges, regulas et decreta abrogavit, quae Indici l ibrorum praemittebantur, quasque ipse recenset; ex quo duo sequuntur ; omnia, scilicet, quae statuit, ex una a se lata Con- stitutione Officiorum ac munerum vim suam mutuar i , et a se adhibita loquendi ratione petenda esse criteria ad ipsam inter- pretandam. Qua de causa, si de vi et extensione alicuius vo- cabuli aut decreti, quae etiam in antiquis legibus reperiuntur, dubium aliquod exurgat, non ab his interpretandi ratio sit pe- tenda, cum abrogatae fuerint, sed ex obvio sensu, quem prae- ferunt novae Constitutionis verba, et ex fine quem sibi Legis- lator praestituit. Cum autem ex ipso Pontifice constet, illum sibi finem praestituisse, ut legislationem circa Regulas Indicis ve- titae lectionis molliorem daret, ita ut grave arduumque nemini de cetero esset illas observare; recta ratione alienum foret, velle ex antiquis legibus Leonis XIII Constitutionem dimetiri. Constat enim de fine et intentione Legislatoris; ergo iuxta hunc finem et intentionem decreta ab eo lata accipienda sunt ; constat eum veteres regulas et decreta abolevisse; ergo de cetero non sunt illa assumenda ut a rgumentum dubiorum declarandorum, si