82 COMMENTARIUM

noxiosque libros impositum est, cognoscendique, quibus emen- datio, et quibus proscriptio debeatur. Id muneris Congregationi quidem romanae universalis Inquisitionis a Paulo IV. commis- sum perhibent (35), idque adhuc ab ea exerceri pergit, ubi de libris ad certa r e rum genera pertinentibus iudicandum occurrit. Certum est autem, sanctum Pium V. pr imum fuisse Congrega- tionis Indicis institutorem (36), quam subsequentes deinde Pon- tifices Gregorius XIII., Sixtus V., et Clemens VIII. confirmarunt variisque privilegiis et facultatibus auxerunt : eiusque proprium ac fore unicum officium est in examen libros vocare, de quo- rum proscriptione, emendatione, vel permissione capienda est deliberatio.

§ 1. Qua maturitate, consilio, ac prudentia in Congregatione universalis Inquisitionis de proscribendis, vel dimittendis libris deliberetur, cum neminem latere putamus, tum nos ipsi plane perspectum, ac diuturna experientia compertum habemus ; nam in minoribus constituti, de libris nonnullis in ea censuram tu- limus, et consultoris eiusdem Congregationis munere diu per- functi s u m u s ; postremo inter sanctae romanae Ecclesiae Car- dinales cooptati, Inquisitoris generalis locum in ea obtinuimus; ac demum ad Apostolicam Sedem, meritis licet imparibus, eve- cti, non modo censorum animadversiones in libros nonnullos aliquando legere, ac ponderare, sed etiam in Congregationibus, quae singulis feriis quintis coram nobis habentur, Cardinalium sententias atque suffragia, antequam de iisdem libris quid de- cernatur, audire, et excipere consuevimus. Haud minoris di- ligentiae testimonium ferre p o s s u m u s , adeoque debemus , pro altera Congregatione Indicis, cui generaliter incumbit, ut supra diximus, de quorumvis librorum proscriptione decernere. Dum enim in minoribus versa remur , cum primi, tum secundi cen- soris, seu relatoris officium in ea Congregatione non semel ob- ivimus ; ex quo autem supremum Pontificatum gerimus, nullius libri prescriptionem ratam habuimus , nisi audito Congregatio- nis secretario, qui libri mater iam, revisorum censuras , Cardi- nalium iudicia, et suffragia accurate nobis exponeret.

§ 2. Sed quoniam compertum est nobis, atque exploratum multas librorum proscriptiones, praesertim quorum auctores catholici sunt, publicis aliquando iniustisque querelis in repre- hensionem adduci , t amquam si temere , ac perfunctorie in tri- bunalibus nostris ea res agere tur ; operae pretium duximus,