CAPUT XV.

Quod intelligentiae virtus in causando majoris est unitatis quam sit aliqua rerum secundarum quae sunt post eam.

Ex praedictis habetur, quod virtus intelligentiae in causando majoris est simplicitatis et unitatis quam sit aliqua rerum secundarum, quae sub intelligentia per lumen intelligentiae constituuntur. Quanto enim aliquid primo simplici vicinius est, tanto est vehementioris unitatis : constitutum autem in esse intellectibili, vicinissimum est et immediatissimum primo intellectui universaliter agenti : unicius ergo et simplicius est omnibus sequentibus.

Adhuc quod ab uno tantum est, unicius et simplicius est, quam quod ab uno et ab altero est. Intelligentia autem in quantum intelligentia, ab uno tantum est quod est causa prima : anima vero et natura quae post intelligentiam sunt, non ab uno tantum sunt, sed. ab uno et altero. Simplicior est ergo virilis intelligentiae, quam virtus animae vel naturae.

Adhuc quod in processione ab uno simplici plus distat, minoris unitatis est : quod autem sub intelligentia est, secun- dum ordinem naturae in procedendo plus distat ab uno simplici quam intelligentia : ergo minoris est unitatis.

Adhuc quanto aliquid refertur ad plura, tanto simplicius est et majoris unitatis : sed quod primo vicinius est, in ordine causae fluentis ad plura refertur, quam id quod sub ipso est : intelligentia ergo quae primo vicinior est, et ad plura refertur, simplicior est et vehementioris unitatis.

Adhuc quanto aliquid unionis est et simplicius, tanto majoris virtutis est : quia aliter causa primaria non esset magis influens quam secunda : propter quod dicit Aristoteles, quod principia minima sunt quantitate compositionis, et maxima virtute. Verificatum est ergo, quod quanto aliquid unicius est et simplicius, tanto majoris virtutis est in causando.

Ex hoc habetur, quod id quod prius est in ordine causarum, vehementius est in potentia agendi virtute quam sit id quod sequitur ipsum in potentia suscipiendi vel patiendi. Propter quod necessario sequitur, quod in virtute cognoscendi id quod consequens est, per cognitionem non totum sequitur id quod prius est : propter id quod consequens est, semper diminutam habet virtutem a praecedente, et magis contractam et terminatam. Et hujus causa est major vel minor distantia a primo simplici : propter quod in praemissis diximus, quod intelligentia tertii ordinis non totam comprehendit intelligentiam secundi, et secundi ordinis intelligentia non totam intelligentiam primi, et quod prima causa penitus incomprehensibilis est. Quantum autem deficit a comprehensione prioris, tantum necesse est deficere a virtute ipsius, Sequentis ergo virtus non est proportionata virtuti praecedentis : et quo contractior est virtus sequentis, eo per plura determinatur et contrahitur. Quo autem per plura contrahitur et determi-

natur, compositior est : compositior est ergo virtus sequentis quam praecedentis. Adhuc nullum sequentium virtutem agendi, habet a seipso : a sequentibus ergo contrahentibus et determinantibus nullam accipit virtutem causandi : quo autem plura conveniunt non habentia causandi virtutem, eo plus diminuitur causandi virtus : constat ergo, quod quanto aliquod in convenientibus remotius est, tanto minorem habet agendi virtutem et debiliorem, ita quod in ultimo sic deficit causandi virtus, quod ipsum ulterius nihil causat, sicut in moventibus, ut dicit Aristoteles in VIII Physicorum : ''a primo enim quod movet tantum, virtus est in omnibus quae movent mota. In ultimo autem quod est motum tantum, virtus, deficit primi moventis. In mediis autem quo aliquod primo moventi vicinius est, eo vehementioris virtutis est ad movendum : et quia primum sequens non omnino sequitur, necesse est quod in aliquo deficiat : et quo magis distat, plus deficit : et eodem modo est in causantibus, et propter hoc prima causa vehementissimae virtutis est : post hoc intelligentia : et tertio loco anima nobilis, et quarto loca natura caeli, et motus caelestis.