CAPUT II.

De consideratione generis contracti quando assignatur ut differentia, vel e contrario.

Interimi etiam potest ex hoc quod genus pro differentia, et e contrario differentia pro genere assignatur. Amplius autem praeter omnes considerationes habitus quibus interimitur genus, aliquoties interimitur genus, eo quod e contrario quam fieri debeat genus quidem ut differentiam et differentiam ut genus posuit alicujus : et tunc interimitur problema : quia genus non est differentia, nec differentia est genus. Cujus exemplum est, si qui stuporem ut speciem dicat diffiniendo esse superabundantiam admirationis, hoc est, quod stupor per diffinitionem (quae est ex genere et differentia) est superabundantia admirationis : tunc enim in diffinitione superabundantia in recto de stupore praedicatur, et admiratio in obliquo ut differentia : cum stupor sit potius admiratio superabundans, sic quod admiratio sit genus, et superabundans differentia : est enim stupor admiratio quae sui abundantia et magnitudine conficit insensibile ad cognoscendum qualitates sensibiles, cum ejus quod admiratur si est sensibile, est membrum stupidum ad hoc quod a sensibili permutetur ad cognitionem qualitatis sensibilis. Aliud exemplum est, si aliquis dixit esse iidem (diffiniendo per genus et differentiam) vehementiam opinionis, cum potius sit opinio vehemens, ita quod opinio sit genus, et vehemens differentia : nam neque superabundantia neque vehementia videntur esse genus stuporis et fidei, sed differentiae sunt superabundantia quidem cum admiratione stuporem constituens : vehementia autem cum opinione constituens fidem : videtur enim stupor esse admiratio superabundans diffinitione data per genus et differentiam : et hoc modo dicitur fides opinio vehemens. Propter quod genus est tam admiratio quam etiam opinio : superabundantia autem et vehementia differentiae sunt. Male ergo assignatum est genus quod non est genus, sed differentia.

Hoc etiam probatur ratione : quia si quis superabundantiam et vehementiam genera dicat, sequitur quod inanimata fidem facient idem habendo, et stupebunt stuporem habendo inanimata, quod est impossibile. Hoc autem sequitur hac ratione : quia illud cujus est superabundantia, et id cujus est vehementia, et id denominabitur ab illis. Si ergo stupor superabundantia ut genus, stupor denominabitur superabundantia : propter quod sequitur, quod admiratio (cujus superabundantis superabundantia est) stupebit, quod est falsum, cum admiratio sit res inanimita. Similiter autem per eamdem rationem et fides erit opinio : si quidem fides est opinionis vehementia, fides autem est vehementia, ut ponit qui dicit vehementiam esse genus fidei : propter quod etiam sequitur, quod vehementia sit etiam opinionis : ergo opinio est fidem habens vel faciens : quia de quo praedicatur species, et genus : hoc autem est impossibile : quia opinio est res inanimata, cui non convenit habere fidem.

Amplius similiter adhuc accidit inconveniens aliud sequi : accidit enim sic as-

signanti differentiam ut genus, et genus ut differentiam, vehementiam dicere vehementem per denominationem sui ipsius a seipsa, et superabundantiam dicere superabundantem : est enim fides vehemens, et ex hypothesi vehementia est genus fidei. Si ergo fides vehementia est, et fides vehemens, sequitur quod vehementia sit vehemens. Similiter autem eadem ratione et stupor est superabundantia superabundans. Si ergo stupor superabundantia ut genus, erit superabundantia superabundans. Non videtur autem hoc esse verum : neutrum enim horum bene dicetur : quia non denominat seipsum idem quemadmodum nec disciplina denominative dicitur disciplinata, neque motus denominatus a seipso dicitur mobilis.

Quod autem aliquando a se denomina tur aliquid, ut unitas dicitur una, oportet secundum diversa fieri : dicitur unitas ut ens quoddam, et dicitur unitas ut dispositio entis, et unitas accepta ut dispositio entis denominat unitatem acceptam ut ens quoddam. Haec autem determinata sunt in ante habitis fibris logicae. Sic autem non potest esse in superabundantia et vehementia, quae si pro generibus accipiuntur, non possunt esse dispositiones entis. Patet ergo quod his rationibus peccant, qui differentiam ut genus et genus ut differentiam assignant. Fides enim non erit vehementia, sed fides est opinio vehemens, ut dictum est : quia genus est quid speciei, et differentia est quale ipsius essentiale : quod cum eo quod est quid potentiale, speciem constituit, quae quale quid dicit. Hic autem consideratum est genus sicut in praecedentibus : sed comparatum est ad differentiam, et differentia ad ipsum. Et est intendere de differentia ultima quae est actus speciei : quia differentiae generales cum genere collocandae, etc.