90 COMMENTARIUM

secretario aperiat, seque ad ferendam de huiusmodi libro cen- su ram minus aptum professus, alium magis idoneum ad id mu- neris subrogari curet : quo tantum abest, ut existimationis suae dispendium apud Pontificem, et Cardinales passurus sit, ut ma- gnam potius probitatis et candoris opinionem et laudem sibi sit conciliaturus.

§ 17. III. De variis opinionibus atque sententiis in unoquo- que libro contentis, animo a praeiudiciis omnibus vacuo, iudi- candum sibi esse sciant. Itaque nationis, familiae, scholae, in- stituti affectum excutiant; studia partium seponant; Ecclesiae sanctae dogmata et communem catholicorum doctrinam, quae conciliorum generalium decretis, romanorum Pontificum Con- stitutionibus, et or thodoxorum patrum atque doctorum consensu continetur, unice prae oculis habeant ; hoc de caetero cogitan- tes, non paucas esse opiniones, quae uni scholae, instituto, aut nationi certo certiores videntur, et nihilominus, sine ullo fidei aut religionis detrimento, ab aliis catholicis viris reiiciuntur, at- que impugnantur oppositaeque defenduntur, sciente ac permit- tente Apostolica Sede, quae unamquamque opinionem huius- modi in suo probabilitatis gradu relinquit.

§ 18. IV. Hoc quoque diligenter animadvertendum mone- mus , haud rectum iudicium de vero auctoris sensu fieri posse, nisi omni ex parte illius liber legatur; quaeque diversis in locis posita et collocata sunt, inter se comparentur ; universum prae- terea auctoris consilium et institutum attente dispiciatur; neque vero ex una vel altera propositione a suo contextu divulsa, vel seorsim ab aliis, quae, in eodem libro continentur, conside- rata et expensa, de eo pronunt iandum esse; saepe enim acci" dit, ut quod ab auctore in aliquo operis loco perfimctorie, aut subobscure traditum est, ita alio in loco distincte, copiose ac dilucide explicetur, ut offusae priori sententiae tenebrae, quibus involuta pravi sensus speciem exhibebat, penitus dispellantur, omnisque labis expers propositio dignoscatur.

§ 19. Quod si ambigua quaedam exciderint auctori, qui alio- quin catholicus sit, et integra religionis doctrinaeque fama, ae- quitas ipsa postulare videtur, ut eius dicta benigne, quantum licuerit, explicata, in bonam partem accipiantur.

§ 20. Has porro similesque regulas quae apud optimos scri- ptores de his agentes facile occurrerit, semper animo propositas habeant censores et consultores; quo valeant, in hoc gravissimo