COMMENTARIUM 9Î

iudicii genere, conscientiae suae , auctorum famae, Ecclesiae bono et fidelium utilitati consulere. Duo autem reliqua sunt in eum finem plane opportuna, quae hoc loco adiungenda omnino- esse iudicamus.

§ 21. Prodeunt aliquando libri, in quibus falsa et reprobata dogmata, aut systemata, religioni vel moribus exitiosa, tamquam aliorum inventa et cogitata, exponuntur et referuntur, absque eo quod auctor, qui opus suum pravis huiusmodi mercibus one- rare sategit, ea refutandi curam in se recipiat. Putant vero, qui talia agunt, nulli sese reprehensione aut censurae obnoxios esse, propterea quod de alienis, ut aiunt, opinionibus nihil ipsi affir- ment, sed historice agant. At quidquid sit de eorum animo, et consilio, deque personali in eos animadversione, de qua vide- rint, qui in tribunalibus ad coercenda crimina institutis ius di- cunt; dubitari certe non potest, magnam eiusmodi libris in chri- stianam rempublicam labem ac perniciem inferri; quum incautis lectoribus venena propinen!, nullo exhibito vel parato, quo prae- serventur , antidoto. Subtilissimum hoc humanae malitiae in- ventum, ac novum seductionis genus , quo simplicium mentes facile implicantur, quam diligentissime revisores ad vertant, ac censurae subiiciant; ut vel huiusmodi libri, si aliqua ex ipsis capi possit utilitas, emendentur, vel in vetitorum Indicem omnino referantur.

§ 22. In ea, quam superius laudavimus, praedecessoris no- stri Clementis Papae VIII. Instructione, Tit. de correct, lib. § 2. sapientissime cautum legitur, ut quae famae proximorum, et praesertim ecclesiasticorum, et principum, detrahunt, bonisque moribus et christianae disciplinae sunt contraria, expungan- tur. Et paulo post : facetiae etiam, aut dicteria, in perniciem aut praeiudicium famae et existimationis aliorum iactata, re- pudientur. Utinam vero in aspectum lucemque hominum libri eiusmodi in hac temporum licentia et pravitate non efferrentur, in quibus dissidentes auctores mutuis se iurgiis conviciisque proscindunt; aliorum opiniones nondum ab Ecclesia damnatas censura perstringunt, adversarios, eorumque scholas, ac coetus sugillant, et pro ridiculis ducunt, magno equidem bonorum scan- dalo, haereticorum vero contemptu, qui digladiantibus inter se catholicis, seque mutuo lacerantibus, plane t r iumphant Etsi vero fieri non posse intelligamus, ut disputationes omnes e mundo tollantur, praesertim cum librorum numerus continenter augea-