CAPUT XXIII. De virtute motiva exteriori.

Consequenter dicendum est de virtute motiva exteriori, quae conseqtur ad affectivas. Est autem hujusmodi virtus infusa in lacertis et musculis, contrahens ligamenta conjuncta membris et relaxans. Subdividitur autem in generalem motivam, et particularem. Generaliter autem motiva fundatur in extrema parte cerebri et capitis, a qua oriuntur nervi motivi, sicut ab anteriori nervi sensitivi. Qui nervi motivi ramiticantur per totum corpus, et constituuntur in lacertis et musculis, qui sunt inserti membris. Et hi sunt: organa virtutis generaliter motivae corporis. Particulariter autem motiva subdividitur per contractivam et progressivam et operativam et vocativam. Contractivam autem dico, quae principium est motus contrahendcndi et extendendi membra animalis : ex quo non provenit motus totius de loco suo. Sicut enim dicit Avicenna, motus animalis est duplex: quia motus est localis de loco ad locum, et est motus contrahendi et extendendi membra animalis. Impossibile enim est ut animal habeat sensum tangendi, et non habeat in se virtutem motus aliquo modo. Quomodo enim sciretur habere sensum tangendi, nisi videretur in eo aliquis motus fugiendi contrarium: unde et possunt comprehendi animalia esse, sicut nos videmus in conchilibus et conchis, quod sunt motus constrictionis et reflexionis et extensionis in partibus eorum, quamvis non discedant a loco suo. Et in hoc cognoscimus quae sentiunt, et sunt animalia. Progressiva vero est vis sensibilibus

principium transeundi de loco ad locum. Organum vero hujus virtutis est differens, secundum differentiam animalium. Nam quaedam gradiuntur pedibus, ut gressibilia : quaedam deferuntur alis volando, ut volatilia : quaedam trahuntur costis et ventre reptando, ut reptilia : quaedam vero aguntur pennulis natando, ut natatilia. Operativa autem est vis sensibilibus principium operandi, et in habentibus manum, organa virtutis hujus sunt manus : in non habentibus vero est aliquid loco manuum, ut os, et pedes, sicut in apibus et araneis. Vocativa virtus est principium emissionis vocis . Nec est eadem virtus ista et pulsativa. Pulsativa enim semper et de necessitate, et non secundum apprehensionem movet ut natura quaedam secundum dilatationem et constrictionem cordis inspirando et respirando : vocativa vero non semper et de necessitate, sed voluntarie et secundum apprehensionem. Et haec est virtus indicativa affectionum, secundum quod dicit Philosophus, quod voces sunt notae earum quae sunt in anima passionum. Hujus virtutis organum est pulmo et vocalis arteria. Unde sola animalia habentia pulmonem, sermonem emittunt. Et haec de viribus animae communis nobis et brutis et plantis dicta sufficiant.