96 COMMENTARIUM

(seqmtur)

Feria IV 14 Decembris 1887, postquam ex Operibus posthumis Antonii Rosmini excerpsisset atque damnasset quadraginta pro- positiones, de aliis operibus quae a S. Congregatione Indicis anno 1854 dimissa fuerant, edixit: quin exinde cuique dedu- cere liceat, ceteras eiusdem auctoris doctrinas, quae per hoc de- cretum non damnantur, ullo modo approbari.

% Acta S. Sedis Tom. XX, pag. 398. 38. Aliud est Censura, aliud prohibitio librorum. Censura

est iudicium quo decernitur quid boni quidve noxii in libro aliquo sit: seu iudicium conformitatis aut difformitatis alicuius libri a veritatibus cuiuslibet ordinis ; pressius in re nostra : iudi- cium orthodoxiae aut heterodoxiae alicuius libri.

Prohibitio autem est actus ecclesiasticae potestatis (nam de prohibitione ecclesiastica loquimur), quo liber aliquis noxius lectione et usu fidelium interdicitur.

Censura est causa, prohibitio effectus, cum idcirco liber qui- libet proscribatur, quia censura dignus est, vel saltem apparet; hinc censura tum logice tum ontologice praecedit prohibitionem, ut causa praecedit effectum.

At si de ea librorum censura sermo sit, quae nunc in Congregationibus S. Officii et Indicis adhibetur, eam Paulo IV deberi, ex cit. Const. Sollicita constat, in qua legimus: « Quibus « (Congregationibus) onus inquirendi in pravos noxiosque libros « impositum est, cognoscendique quibus emendatio, et quibus « proscriptio debeatur. Id muneris Congregationi quidem Ro- « manae Universalis Inquisitionis a Paulo IV commissum per- « hibent ». In prologo. Nemo autem quibus libris emendatio aut proscriptio competat decernere potest, nisi antea examen et censuram instituent.

Inquirendum hoc loco est : an prohibitio in Leonis XIII Constitutione eamdem extensionem praeferat ac in veteri iure ; in eo enim complexam fuisse legere, imprimere, publicare, re- tinere, aliis libros proscriptos dare eosque defendere ex regulis Indici librorum vetitorum praemissis, atque ex aliis fontibus constat evidentissime. Atque dubitandi rationem plura suppe- ditant: et 1. quidem quia Romanus Pontifex regulas aliquanto molliores effecit, quo ab earum observantia, nemo nisi maius sit, sese subducat ; deinde, quia dum in Piana Constitutione Apostolicae Sedis moderationi, ex qua desumpta est paragra- phus secunda Cap. I. tit. I., excommunicatione percellantur ne-