DUBIA.

HIC sunt quatuor dubia. Primo, Utrum vocare ad se sit proprium bonitatis ? Secundo, Utrum sit proprium divinae bonitatis ? Tertio, Utrum omnia producantur a Deo ad communionem sua) bonitatis ? Quarto, Quare omnia ex eo quod sunt a Deo, participant ejus bonitatem, et non alia ejus attributa?

CIRCA primum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod non sit proprium bonitatis vocare res ad. esse. In primo enim Sententiarum, dist. 25, determinantur tria necessaria ad productionem creaturae a Deo, scilicet potentia, scientia, et voluntas. Ergo non videtur esse proprium bonitatis.

2. Praeterea, Cum bonum secundum intellectum separabile sit a causa prima, ut dicit Boetius, separetur et remaneat causalitas in ipso : posita autem causa ponitur effectus : ergo educeretur creatura etiam non intellecta bonitate causae : non ergo est ejus proprium.

3. Praeterea, Cum bonum sit quod omnia appetunt, sicut dicitur in Ethicis, tamquam finem : magis videtur se habere in reductionem rerum in ultimum finem

quam ad exitum earum a primo principio.

4. Praeterea, Sicut dicit Philosophus in

V primae philosophiae: " Quod simplicius " est, in pluribus invenitur, et ad plura eo " indigetur : " ergo communicare se in multitudine effectuum magis videtur proprium simplicitatis quam bonitatis.

Solutio. Dicimus, quod Dionysius loquitur hic de productione in esse quae est per creationem, sicut dicitur ad Roman. xv, 17 : Qui vocat ea quae non sunt, tamquam ea quae sunt. Unde oportet scire quid sit producere res per creationem, et quomodo hoc proprium sit bonitatis. Dicimus ergo, quod. natura et ars non producunt totam substantiam rei, sed. tantum educunt formam de materia praeexistente, licet actio eorum terminetur in compositum : sed primum agens eo quod non praesupponit actum alterius agentis, super cujus effectum fundetur ejus effectus, producit totam substantiam nullo praeexistente : et hoc est educere per creationem. Quando autem aliquid producitur non per necessitatem naturae, sed per liberalitatem voluntatis, non suflicitad productionem scientia et potentia agentis, sicut etiam dicit Philosophus in IX primae philosophiae : sed. oportet ut appetitus voluntatis inclinetur ad productionem rei: et sic suppositis primis duobus necessario producit effectum, sicut immediatum operi. : id autem quo inclinatur voluntas ad agendum, est bonitas primi agentis : et ideo proprium est bonitatis ejus educere res per creationem.

Ad primum dicendum, quod licet sint tria, tamen immediatum est voluntas disposita per bonitatem, et ideo sibi totum attribuitur.

Ad secundum dicendum, quod licet remota bonitate causae per intellectum remaneat causalitas quae est per necessitatem naturae (sed hoc non est ad propositum), non autem potest remanere causalitas quae est per libertatem voluntatis, de qua hic est mentio : et ideo positio implicat duo opposita.

Ad tertium dicendum, quod bonum dicitur in duplici ratione : aut prout terminat motum et desiderium agentis, et sic competit reductioni in finem : aut prout agentem inclinat ad agendum, et sic competit processui rerum a principio.

Ad quartum dicendum, quod Philosophus loquitur ibi de simplici. secundum rationem, quae est per resolutionem intellectus in intentionem universalem generis, vel speciei : et haec simplicitas non est simplicitas Dei.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur quod sit proprium divinae bonitatis, quae est aeterna, res vocare ad se quod res sint aeternae : posita enim causa sufficienti necessario ponitur effectus : cum igitur summa bonitas, quae est aeterna, sit causa sufficiens productionis rerum, res fuerunt ab aeterno.

2. Ad idem, Agens eodem modo se habens, aut semper agit, aut numquam. Cum ergo Deus semper eodem modo se habeat, et aliquando fecerit res, semper et ab aeterno fecit res.

3. Ad idem, Sicut dicit Philosophus in secundo de Anima, duplex est mutatio, ex potentia in actum, ut quando ex ignorante fit sciens : et ex habitu in actum, ut quando ex sciente habitu fit actu considerans. Cum igitur nulla mutatio sit in Deo, numquam factus est de non agente agens, sed ab aeterno fuerunt res.

4. Praeterea, Hoc posito non sequetur aliquod inconveniens : adhuc enim remanent res creatae, cum sit possibile eas ab aeterno fuisse productas a primo secundum totam substantiam, nullo praesupposito, sicut dicit Avicenna, res ab aeterno fuisse, et tamen creatas esse : sicut sol si semper fuisset, semper emisisset radium : nec tamen sequeretur, quod radius esset increatus : et ita non sequetur hic res aequari, cum distent nobilitate naturae, licet careant durationis principio : ergo bene potest poni.

5. Si dicatur ad primum, quod Deus agit per voluntatem, quae est causa dila- toria. Contra : Nullus sapiens differt facere quod vult, sine causa : et si hoc, poneretur aliquid retardans divinam voluntatem., et quod varietur per diversas conceptiones ad minus unius temporis post aliud : hoc autem est falsum : ergo dicta solutio non potest stare.

Solutio. Dicimus, quod sicut dicit Augustinus : " Deus ab aeterno creavit res, " sed res ab aeterno non sunt creatae. " Et si tu objicis, quod activa convertitur in passivam. Dico, quod hoc solum non est verum In illis in quibus patiens non recipit totum actum agentis, sicut sol vivificat illuminata : non tamen lapides vivificantur, cum non habeant proportionem ad suscipiendum vitam, quae per actum solis Infertur. Actus autem divinus infinitus est. Unde nulla res est ei proportionata ad. suscipiendum ipsum in toto : sed. quae Ipse aeterna actione efficit, quaedam suscipiunt in aevo, quaedam in tempore : et ideo non est necessarium ut quod ipse aeterna actione fecit, ab aeterno sit factum. Actio enim agentis per voluntatem est duplex, scilicet interior et exterior, sicut excogitatio operis et voluntas est interior actio artificis : exterior autem est secare vel dolare. Cum autem exterior actio semper sit ex defectu interioris, si enim cogitatio et voluntas esset efficax causa operis, numquam artifex moveret manum. In Deo autem est tantum actio interior, exterior autem actio ipsius non est nisi respectus quidam creaturae ad ipsum : suum enim intelligere et velle efficax est ad causandum rem, intelligit autem et vult ab aeterno aliquid in tempore fieri : et in hoc immobiliter stat : unde ipso causante immobiliter ab aeterno, res secundum praefinitum tempus ex ordine sapientiae divinae exit in esse, mutatione facta circa ipsam tantum.

Ad primum igitur dicendum, quod sicut ponitur causa, ita ponitur ejus effectus : dispensans tamen ex ordine divinae sapientiae, non ab aeterno, sed in tempore rem futuram : et sub illo ordine sapientia) ponitur res futura esse in prae-

finito tempore. Si autem velit absolute intelligi, tunc non est verum, nisi in his quae agunt ex necessitate naturae : et sic nun habet locum in proposito.

Ad secundum dicendum, quod Deus semper agit actione intrinseca, quae est substantia sua : actio autem exterior tenet se ex parte causati secundum respectum ad. causam et non est semper. Similiter dicendum ad tertium.

Ad quartum dicendum, quod secundum naturam nullum sequitur inconveniens positis rebus ab aeterno fuisse : quia, sicut dicit Boetius in libro de Consolatione, " Etiamsi mundus semper fuerit, adhuc " non erit aeternus, sed temporalis : " unde non aequabitur Deo, sed nec increatus remanebit : unde ad principium mundi non potuit mens humana attingere nisi prophetica inspiratione : aliter enim non decepti fuissent in hoc omnes fere Philosophi.

Ad quintum, concedimus quod solutio illa erronea est : ponit enim Deum aliquid velle, et tamen differre illud : et sic esset mutatio in ipso.

Circa tertium sic proceditur.

1. Videtur enim, quod non omnia producuntur a Deo ad communicationem suae bonitatis : dicit enim Augustinus, " Nihil est capax Dei nisi intellectus et "mens : " quod autem communicat Deo, est capax ejus : non Igitur omnia ad communionem divinae bonitatis facta sunt.

2. Ad idem, Communicatum, quod est divina bonitas, perpetuum est : non autem omnia perpetua sunt : non igitur omnia communicant ipsam.

3. Praeterea, Dicitur in Genesi, I, 29 et 30, quod animalia et herbae creata sunt ut sint ad usum hominis: non igitur ad communionem divinae bonitatis.

4. Praeterea, Quaedam etiam facta sunt in paenam peccati, ut spinae : unde dicitur in Gen.III , 18 : Spinas ei tribulos germinabit tibi. Non ergo ad conjunctionem divinae bonitatis.

Solutio. Dicimus, quod divinae bonitatis est non solum ducere res in esse, sed participes eas facere suae divinae bonitatis, ut possibile est unicuique : sicut enim dicit Philosophus in libro de Caelo

et Mundo, quaedam maxime propinquando participant bonitatem ejus sine motu, sicut Angeli, habentes simul in actu quod nati sunt habere : quaedam vero per unum motum, sicut primus orbis per motum unum efficitur causa rerum, in qua similatur Deo : alii vero orbes participant pluribus motibus : Alia vero per se valde distantia commiscentur aliis, ut remotis contrariis accedentia ad aequalitatem sortiantur formam magis similem caelo, donec perveniatur ad formam hominis, in qua super alia est similitudo Dei : et omnia haec agunt ut similentur Deo sicut possunt : et ad hoc creantur principaliter, licet secundario sint ordinata ad alia : quia sic per iuvamentum unius ab alio perficitur ordo universi

Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus loquitur de gratuita capacitate beatitudinis : ratione naturali autem omnia capacia sunt ejus secundum proportionem.

Ad secundum dicendum, quod licet quaedam res non sint perpetuae simpliciter, actiones tamen venereorum ordinantur ad perpetuitatem per successionem, licet voluntate divina stet generatio.

Ad tertium dicendum, quod herbae et hujusmodi secundario sunt ordinata ad usum hominis, sed principaliter ad similitudinem Dei participandam, prout eis est possibile, in perpetuitate : unde etiam defendunt semen in folliculis, quia est in eo virtus propagativa.

Ad quartum dicendum, quod spinae creatae fuerunt ante peccatum, licet post peccatum factae sint nocivae homini : unde non ordinantur ad paenam peccati nisi secundario.

Circa quartum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod omnia quae sunt a Deo, participent omnia attributa ejus, et non solum bonitatem : sicut enim boni est bona adducere, ut dicit

Dionysius, ita optimi est optima adducere : optima autem sunt, ut dicere videtur in Littera, quae innumerabiliter a Deo receperunt de attributis ejus : ergo omnia hoc modo ab ipso recipiunt, cum ipse sit optimus.

2. Praeterea, Dato quod non participent omnia attributa ejus, arguam sicut Augustinus de Filio arguit: " Aut enim me-" liora facere non potuit, et sic impotens :

." aut nescivit, et sic ignorans : aut no" luit, et sic invidus : haec autem omnia

, " remota sunt ab ipso : ergo unumquod-" que fecit optimum, communicando sibi " omnia attributa. "

3. Si dicatur, quod laudabile est artifici ut quaedam meliora aliis faciat. Contra : Magis esset laudabile si omnia optima faceret : cum igitur laudabile Deo conveniat, omnia optima debuit facere.

4. Si dicatur, quod non essent res meliores si omnia aequalia fierent. Contra : Augustinus dicit, quod " melior fuisset " natura hominis si talem fecisset eam " Deus, quod nec peccare nec mori po-" fuisset : " et eodem modo de aliis : ergo melius esset si omnia facta fuissent facta optima.

Solutio. Dicimus, quod res potest dupliciter considerari : aut secundum quod est in sua natura, et sic quidem quia est a bono, bona est, posset tamen melior esse. Si autem consideretur per comparationem ad finem universi, quod est bonum (ut in exercitu) non aequaliter ab omnibus participatum, non potuit melius fieri, sicut sonus dulcis melior est quam gravis, optimam tamen harmoniam faciunt si conjungantur, in qua si unus gravior vel acutior efficeretur, fieret dis- sonantia. Similiter si res inferior in universo fleret aequalis superiori, licet ipsa in se melior esset, fieret tamen dissonantia in toto universo : et quia, ut dicitur in Ethicis, bonum universitatis vel gentis melius est bono unius hominis, ut universum esset optimum secundum mensuram sui finis, fecit Deus res quasdam sub aliis in bonitate. Unde Augustinus : " Bo" na sunt quae condidit Deus etiam silice gula, simul autem universa valde boet na. "

Ad primum ergo dicendum, quod optimi non est optima facere singula, sed universa simul meliora, cum bonum omnium sit melius quam linius : unumquodque tamen facit bonum ut potest fieri secundum capacitatem materiae vel potentiae quae injacet in opere Dei, licet non praejaceat, sicut dicit Philosophus, optimum coriarium esse qui facit ex quolibet dato corio meliorem calceum qui. potest fieri : sed diversa dispositio materiae est ab ipso ut ab agente omne bonum universi

Ad secundum dicendum, quod Filius Dei est in eadem essentia cum ipso natus, et habet quidquid est cum ipso : unde si diminuisset sibi aliquid, esset invidiae : sed non est invidiae si non dat rebus ea quorum potentia eorum non est capax.

Ad tertium dicendum, quod bonitas artificis est ut faciat unamquamque partem proportionatam valeri totius, et non ut faciat unumquodque quanto melius potest.

Ad quartum dicendum, quod Augustinus intellexit meliorem fore naturam hominis in se, non quantum ad finem universi

2