CAPUT XXXIX.

Secundum quem modum differentem res sensibiles et intelligibiles sunt in anima nobili ?

Et cum anima potestatibus suis sit expansa in continuum inferius ex intelligentia simplici superiori, sunt in ea tam res sensibiles quam intelligibiles, sed tamen differunt. Res enim sensibiles sunt in ea per hoc quod exemplatae sunt ex ipsa : et ipsa est exemplar per motum continui, sicut exemplificans sub diversitate figurarum moti in omnibus sensibilibus. Et sicut dicit Plato, sicut ex quodam sigillo per motum diversificatum producens omnes sensibilium formas. Et sicut dicit Aristoteles in II de Anima, quod sensus recipit sensibilium formas et figuras absque eo quod aliquid recipiat de materia metalli. Ita tales formae nobilis animae impressivae sunt formae sensibilium et figurarum in materiam, absque eo quod aliquid conferant de materia vel substantia caelestis corporis vel animae nobilis. Propter quod Plato hujusmodi formas dixit esse separatas, et omni modo incommiscibiles , et omnibus quae sunt in materia incomparabiles. Ea enim quae in materia sunt, vocavit minima bonorum : quae vero separata sunt, vocavit maxima bonorum, eo quod indeficientia Sunt secundum principium faciendi, et inalterabilia, et immobilia, et minimis bonorum incomparabilia, sicut jam a nobis in X. Ethicorum determinatum est. Sunt ergo sensibilia in anima nobili sicut exemplaria in causa exemplari, et sicut sigillata in sigillo.

Intellectibilia autem in anima nobili sunt per modum acquisitum, et non quidem acquisitione studii vel doctrinae vel experimenti, sed acquisitione illuminationis ab intelligentia, ad quam semper sicut desideratum movetur anima, et movet corpus suum : haec enim lux est omnis luminis, quod illuminat totam materiam mobilem, et lustrans per eam, inchoat in ea omnem formam quae motu corporis animati caelestis ducitur ad effectum. Motus enim caelestis non est motus corporis, sed corporis compositi et vivi, quod compositum est ex principio vitae et vivificato : et ideo movet in virtute ejus quod est vitae principium, sicut motus spiritus in corpore hominis non est motus corporis simplicis, sed motus compositi ex vitae principio, cujus vehiculum est spiritus, et ex corpore aereo, quod ex sui animatione est vehiculum virtutis vitae, sive materialiter, sive vitaliter, sive etiam aliter spiritus operetur. Et sic etiam motus caelestis ut principio vitae formatus lumine caelesti, quo loco spiritus utitur, virtutem suam invehit in materiam, et ad formam principii vitae, quod est anima caeli, materiam format secundum analogiam potestatis uniuscujusque materiae. Non enim ab eodem principio vitae membra quae in corpore sunt, eodem modo vitam accipiunt. Ossa enim vitam non recipiunt secundum sensus, nec ligamenta, nec etiam cerebrum. Haec enim omnia insensibilia sunt. Recipiunt autem vitam secundum vegetari. Nervi vero sensibiles et caro vitam secundum sensus recipiunt et secundum vegetationem, et maxime cor. Nihil au-

tem membrorum vitam recipit secundum intelligere : eo quod intellectus nullius corporis est actus, et separata consistit anima secundum partem intellectivam. Solus enim intellectus est separatus a sensibili et vegetabili, sicut incorruptibile a corruptibili. Corruptibile autem et incorruptibile dico secundum esse potestatis, et non secundum substantiam, quia substantiae animae in his una et eadem est. Et similiter principium vitae in motu vitali unum est, licet diversarum sit potentiarum in diversitate materiae, in qua sic recipitur : partes enim tales extra se invicem sunt, et ideo unam analogiam ad motorem habere non possunt : propter quod quaedam recipiunt virtutem motoris ad esse et mixtionem et vegetationem, quaedam autem ad hoc et ad. sensus, et quaedam ad hoc et ad vitam secundum intellectum. Patet ergo ex omnibus his, quod differenter in anima nobili sunt sensibilia et intelligibilia. Sensibilia quidem per modum exempli, sicut in inferioribus exemplificantia. Intelligibilia vero per modum influxionis ab intelligentia. Res ergo sensibiles in anima sunt per motum causae : propterea quod anima causa est exemplaris illorum : hic enim loquendo de anima, loquimur de ea sicut de virtute agente res sensibiles per modum qui dictus est : et haec est causa exemplaris formalis.