110 MELEVITAN A

contrarium affirmas, tibi credendum est eo quod caput es mu- lieris ». Quare quocumque tandem nos vertamus ex iurata depositione coniugum argumentum de non consummatione moraliter certum in casu habere non possumus.

b) Videndum nunc est secundo loco utrum hoc evincat septimae manus confirmatio. Circa quam ante omnia notan- dum est, testes interrogatos non fuisse, utrum perspectam haberent religionem et honestatem illius coniugis a quo in- ducti fuerant, ut propterea sibi verisimile esset ac crederent eum vera dixisse, quemadmodum imponit Instructio huius S. Congr. 22 Aug. 1840. Profecto haec interrogatio suum habuisset valorem, et praecipua est in testimonio septimae manus quod est testimonium non scientiae, sed veracitatis, nec videtur omnino suppleta ab alia interrogatione quae te- stibus facta est, utrum nempe putarent matrimonium fuisse consummatum an non. Porro Anna duos tantum testes in iudicium adduxit, praeter Theodorum Bonnici medicum-chi- rurgum, qui eam visitaverat post eius separationem a ma- rito , idest Vincentiam Grech et Iuliani de Comitibus Pre- ziosi. Ex his Iulia Preziosi aperte fatetur se esse in eam persuasionem matrimonium hoc fuisse consummatum; Vin- centia Grech putat matrimonium mansisse ratum, hac mota ratione, quod Anna aliter omnino de matrimonii consumma- tione loquuta est antequam cum quodam Paulo Xuereb de actu coniugali sermonem habuisset et postquam sermonem de hoc habuerat (quum nempe ut videtur iam spem conce- perat nubendi Carmelo Briffa consobrino suo). Ex novem vero testibus septimae manus quos induxit Iosephus, omnes testantur se putare matrimonii consummationem interces- sisse, una excepta Philomena Giordmaina. Notandum prae- terea est omnes fere testes existimare matrimonium consum- matum fuisse, tum quia ipsa Anna adhuc cum marito co- habitans, saepius ipsis dixerit se a viro gravidam fuisse fa- ctam , quod quamvis verum non fuerit, mirum non est in muliere quae aetate est provectior ; tum quia, si actum esset de impotentia, multo prius de hoc Anna conquesta esset,