CAPUT III.

De considerationibus sumptis a majori et minori, ad problema de proprio determinandum.

Deinde ex magis et minus determinandum est proprium. Dicimus autem magis et minus non ita quod proprium praedicatur secundum magis et minus de subjecto : quia hoc falsum est : cum secundum unam et eamdem naturam speciei (quae magis et minus non recipit) inest proprium : sed quod magis et minus referatur ad subjectum secundum quod magis et minus attingit naturam speciei subjecti cui proprium assignatur. Consideremus ergo primo secundum quod magis et minus comparatur ad simpliciter, et secundo considerabimus in his secundum quod magis et minus referuntur ad invicem. Dicamus igitur quod destruenti secundum inspectionem ad magis et minus, considerandum est si quod vi- detur esse proprium ejus quod est magis, et videtur magis esse subjectum, non est proprium, neque quod minusest et videtur esse proprium, erit proprium ejus quod minime videtur esse subjectum : neque quod maxime videtur esse proprium ejus quod maxime videtur esse subjectum, erit proprium : tunc neque quod simpliciter ejus quod simpliciter dicitur esse subjectum. Cujus exemplum est, ut quoniam id quod est magis colorari ejus quod magis dicitur esse subjectum ut corporis quod magis dicitur esse corpus, non est proprium : neque colorari omnino et simpliciter erit proprium ejus quod est simpliciter corpus et omnino.

Construenti autem bac consideratione per oppositum modum utendum est, quod si quod magis videtur esse proprium ejus quod magis videtur esse subjectum, est proprium, sequitur etiam quod id quod minus videtur esse proprium ejus quod minus videtur esse subjectum, est proprium : et quod minime videtur esse proprium, erit proprium ejus quod minime videtur esse subjectum, et quod maxime est proprium ejus quod maxime, et quod simpliciter proprium est ejus quod simpliciter. Cujus exemplum, ut quod magis viventis videtur esse proprium id quod est magis sentire, et minus viventis videtur esse proprium quod est minus sentire, et quod est maxime sentiens proprium est ejus quod maxime vivens, et ejus quod simpliciter proprium est quod simpliciter sentiens.

Eodem autem modo ex eo quod est simpliciter ad eadem quae minus dicta minime et maxime considerandum eodem modo. Destruenti quidem considerandum, si quod simpliciter est proprium ejus quod simpliciter erit subjectum, non est proprium : tunc nec ejus subjecti quod est magis, erit proprium : nec quod minus videtur esse proprium, erit proprium ejus quod minus videtur esse subjectum : nec quod maxime videtur esse proprium, erit proprium ejus

quod maxime videtur esse subjectum : nec quod minime ejus quod minime videtur esse subjectum. Cujus exemplum est, ut quoniam non videtur hominis proprium esse studiosum, nec magis hominis magis studiosum esse videtur esse proprium.

Construenti autem hac consideratione per oppositum modum est utendum sic, si quod simpliciter est proprium, tunc et quod magis videtur esse proprium ejus quod magis subjectum, est proprium, et quod minus ejus quod minus, et quod minime est ejus quod minime, et quod maxime est ejus quod maxime est proprium. Cujus exemplum est, ut quoniam ignis est proprium sursum ferri secundum naturam : et tunc magis ignis proprium erit magis sursum ferri secundum naturam. Eodem autem modo considerandum est in omnibus aliis, quod ex quolibet eorum argumentando ad omnia alia et ad quodlibet aliorum quae hujusmodi dicta sunt secundum magis et minus, et maxime et minime et simpliciter.

Secundo autem modo comparando duo praedicata duobus subjectis, destruenti considerandum est, ut quoniam est magis proprium animalis sentire, quam hominis scire : eo quod sentire sequitur omne animal, scire autem non sequitur omnem hominem : non est autem proprium animalis sentire, sed differentia : non erit proprium hominis scire per locum a majori. Construenti autem hac consideratione per locum a majori utendum est, ut et si quod minus videtur esse proprium ejus, est proprium cujus minus videtur esse proprium, erit etiam quod magis videtur esse proprium ejus, proprium cujus magis videtur esse. Ut quoniam minus videtur esse proprium hominis esse mansuetum natura quam vivere animalis, et mansuetum natura est proprium hominis, sequitur quod etiam vivere sit proprium animalis.

Tertio autem comparando unum praedicatum duobus subjectis secundum ma- gis et minus, destruenti quidem considerandum est si ejus quod magis videtur esse proprium, aliquod non est proprium illius : tunc etiam non erit proprium cujus minus videtur esse proprium inter duo subjecta quibus comparatur, per locum a majori. Sed non valet constructive : non enim sequitur, si est proprium ejus cujus magis videtur proprium esse, quod sit etiam proprium ejus cujus minus videtur proprium esse. Cujus exemplum est, ut quoniam colorari magis videtur esse proprium superficiei quam corporis : non est autem corporis, non sequitur quod nec superficiei. Constructive vero non valet : quia non sequitur, si sit superficiei proprium, quod etiam corporis. Hic autem locus nulli construenti est utilis, ut dictum est, eo quod impossibile est unum plurium esse proprium : et ideo si construitur unius esse proprium, non potest per magis et minus construi alterius esse proprium.

Quarto comparando duo subjecta sive propria uni subjecto secundum magis et minus, destruenti considerandum est, si illud quod magis videtur inter duo propria esse proprium alicujus subjecti, et non est proprium ejusdem : tunc sequitur quod neque est ejus proprium quod minus videtur esse proprium. Cujus exemplum est, ut magis videtur proprium animalis esse sentire quam partibile esse : non autem animalis est proprium sentire : non erit animalis proprium partibile esse. Construenti autem hac consideratione per locum a majori utendum, si duorum propriorum alicujus subjecti si quod minus videtur esse proprium, est proprium, et quod magis. Ut minus videtur proprium animalis sentire quam vivere : est autem animalis proprium sentire : etiam et vivere.