CAPUT UNICUM.

Deinde ad proprium aliquo modo speciale et contractum ad dictum secundum potestatem et actum, et superabundantiam dictum, hac consideratione destruenti considerandum est, si aliquis potestate proprium assignans subjecto existente in actu, proprio autem non existente : et ad hoc subjectum quod est proprium, quod non est assignavit, vel, quod potestate est non contingente, hoc. est, potestate quae non est, et quam contingit non esse id quod non est, existente tamen eo cui inest ut proprium : tunc enim non erit proprium quod positum est esse proprium. Exemplum, ut qui dixit aeris proprium esse quod inspirabilis sit, secundum actum assignavit proprium quod potestate passiva est proprium, quae in actu non ducitur nisi per aliud activum et spirans : nam hujus ens quod est aer vel spirabile, ut spirari possit, aliquo activo spirante spiraculo indiget : assignavit autem et ad hoc respectu ejus quod non est vel potest non esse proprium : quia cum non est animal quod inspirare natum est aera, contingit sive possibile est aerem esse : non tamen possibile spirari aerem actu, cum non est animal spirans : propter quod non erit proprium aeris hujus quod est spirari vel spirabile esse, cum animal non erit hujusmodi ut spirare possit : non ergo erit aeris proprium spirabile esse.

Construenti autem hac consideratione opposito modo utendum est, ut si potestate ens assignans proprium ad hoc subjectum quod est actu, assignavit proprium, aut ad hoc quod non est actu, sed potestate tali quali contingit id proprium, quod non est inesse aliquando : erit enim tunc proprium quod ab adversario opinatum est non esse proprium. Cujus exemplum est, ut qui assignavit proprium entis simpliciter, quod possibile est pati vel facere, quod est subjecto proprium, aut simpliciter est, hoc est, potestate, quidem assignans proprium ad hoc, assignavit proprium ad hoc quod est, non tamen entis quod actu est proprium, et possibile pati et facere erit aliquando proprium : propter quod proprium entis est quod possibile est pati aliud aut facere. Et attende quod potest assignari secundum potestatem materiae, et sic nihil prohibet proprium assignari potestate ens. Potest autem assignari potestate passiva relata ad activum aliquod, et sic male assignatur potestate ens ad subjectum ens actu.

Deinde destruenti considerandum est si ex subjecto non existente dicitur esse proprium, si per abundantiam ponit proprium : tunc enim non erit proprium : accidit enim sic assignantibus proprium, non veram esse rationem quae est proprium de quo : non tamen subjecti est proprium : corrupta enim re nihilominus vera erit ratio quae est proprium ; quia adhuc alicui de numero eorum quae

sunt, proprium maxime, hoc est, per superabundantiam inerit. Cujus exemplum est, ut si quis igni assignat proprium esse corpus levissimum corporum : tunc enim corrupto igne vel posito non esse, aliud adhuc corporum residuorum ab igne adhuc levissimum est: et tamen tunc non erit ignis proprium, quod sit corporum levissimum.

Construenti autem hac consideratione utendum est quod consideret si aliquis non id quod per superabundantiam assignavit proprium : et secundum hoc bene positum est proprium. Attendendum autem quod haec consideratio refertur ad proprium specie quod est supra consideratum : sed illic interimitur proprium si non ponitur haec consideratio specie :

hic autem interimitur ex eo quod subjecto destructo adhuc potest proprium existere. Attendendum quod superius est assignatum proprium semper. Unde ubi dicitur semper inesse proprium, est actu, et hoc est quo existente subjectum potest non esse.

Si autem alius objiciat, quod omne proprium dicit aptitudinem, et sic omno proprium potestate est. Solvendum, quod aptitudo est duplex. Activa, et illa est actu: et passiva, et illa potentia et non actu. Item quod arguitur, quod spirabile posse non esse per spirare quod non est, videtur argui unum contrariorum per aliud : hoc autem inconveniens non est quando unum contrariorum est causa alterius.