Capitulum XIV. De patientia ipsius et transitu mortis .

1. Christo igitur iam cruci confixus Franciscus tam carne quam spiritu, non solum seraphico amore ardebat in Deum, verum etiam sitiebat cum Christo crucifixo multitudinem salvandorum. Faciebat proinde, quoniam propter excrescentes in pedibus clavos ambulare non poterat, corpus emortuum per civitates et castella circumveni, ut ad crucem Christi ferendam ceteros animaret. Fratribus quoque dicebat: " Incipiamus, Fratres, servire Domino Deo nostro, quia usque nunc parum profecimus ". Flagrabat etiam desiderio magno ad humilitatis redire primordia, ut leprosis sicut a principio ministraret corpusque iam prae labore collapsum revocaret ad pristinam servitutem. Proponebat, Christo duce, se facturum ingentia, et fatiscentibus membris, spiritu fortis et fervidus novo sperabat certamine de hoste triumphum. Neque enim languor vel desidia locum habet, ubi amoris stimulus semper ad maiora perurget. Tanta autem in eo carnis ad spiritum erat concordia, tanta obedientiae promptitudo, quod cum ille ad omnem niteretur sanctitatem pertingere, ipsa non solum non repugnaret, sed et praecurrere niteretur .

2. Ut autem viro Dei cumulus meritorum accresceret, quae omnia vere in patientia consummantur, coepit infirmitatibus multimodis laborare tam graviter, ut vix in eo membrum aliquod remaneret absque ingenti passionis dolore. Ad hoc tandem per vrarias et diuturnas ac continuas aegritudines detortus est, ut, consumtis iam carnibus, quasi sola tutis ossibus cohaereret. Cumque duris corporis angeretur doloribus, illas suas angustias non poenarnm censebat nomine, sed sororum. Cum autem semel gravius solito dolorum urgeretur aculeis, quidam Frater simplex dixit ad eum: " Frater, ora Dominum, ut mitius tecum agat: manum enim suam plus debito super te gravare videtur ". Quo audito, vir sanctus cum eiulatu exclamans ait: " Nisi nossem in te simplicem puritatem, tuum ex nunc abhorrerem consortium, qui ausus fueris circa me divina iudicia reprehensibilia iudicare ". Et licet totus esset attritus gravis prolixitate languoris, projiciens se in terram, ossa debilia duro casu collisit. Et deosculans humum: " Gratias, inquit, tibi ago, Domine Deus, de omnibus his doloribus meis teque, mi Domine, rogo, ut centuplum, si tibi placuerit, addas: quia hoc erit mihi acceptissimum, ut affligens me dolore , non parcas , cum tuae sanctae voluntatis adimpletio sit mihi consolatio superplena ". Videbatur propterea Fratribus, quod quasi alterum Iob viderent , cui, cum languor cresceret carnis, crescebat simul et vigor mentis.

Ipse autem obitum suum longe ante praescivit, dieque transitus imminente, dixit Fratribus, sui corporis tabernaculum deponendum in proximo, quemadmodum sibi fuerat revelatum a Christo .

3. Cum itaque per biennium ab impressione sacrorum stigmatnm, anno videlicet a sua conversione vigesimo , multis fuisset angustiantium infirmitatum probativis tunsionibus conquadratos, tanquam lapis in supernae Ierusalem aedificio collocandus et tanquam ductile opus sub multiplicis tribulationis malleo ad perfectionem adductus ; ad sanctam Mariam de Portiuncula se portari poposcit, quatenus, ubi acceperat spiritum gratiae, ibi redderet spiritum vitae. Quo cum fuisset perductos, ut veritatis exemplo monstraret, quod nihil erat illi commune cum mundo, in illa infirmitate tam gravi, quae omnem languorem conclusit, super nudam humum se totum nudatum in spiritus fervore prostravit, quatenus hora iila extrema, in qua poterat adhuc hostis irasci, nudus luctaretur cum nudo . Decubans sic in terra, saccina veste deposita, faciem solito more levavit in caelum, et intendens illi gloriae totus, manu sinistra dextri lateris vulnus, ne videretur, obtexit et ait ad Fratres: " Ego quod meum est feci ; quod vestrum est Christus edoceat ".

4. Illacrymantibus autem sociis Sancti, qui miro . fuerant compassionis telo percussi, unus ex eis, quem vir Dei Guardianum suum esse dicebat, votum ipsius divina inspiratione cognoscens, festinus surrexit et acceptam cum chorda et femoralibus tunicam pauperculo Christi obtulit, dicens: " Haec tibi tanquam pauperi commodo, et tu illa suscipias obedientiae sanctae mandato ". Gaudet ex hoc vir sanctus et iubilat prae laetitia cordis, quoniam fidem tenuisse dominae paupertati usque in finem se vidit, palmasque levans ad caelum, Christum suum magnificat, pro eo quod, exoneratus ab omnibus, liber vadit ad ipsum. Fecerat enim haec omnia paupertatis zelo, ut nec habitum quidem vellet habere nisi ab alio commodatum. Voluit certe per omnia Christo crucifixo esse conformis, qui pauper et dolens et nudus in cruce pependit. Propter quod et in principio conversionis suae nudus remansit coram antistite et in consummatione vitae nudus voluit de mundo exire, Fratribusque sibi assistentibus in obedientia caritatis iniunxit, ut, cum viderent, eum iam esse defunctum, per tam longum spatium nudum super humum iacere permitterent, quod unius milliarii tractum suaviter quis perficere posset. O vere christianissimum virum, qui et vivens Christo viventi et moriens morienti et mortuus mortuo perfecta esse studuit imitatione conformis et expressa promeruit similitudine decorari !

5. Hora denique sui transitus propinquante, fecit omnes Fratres existentes in loco ad se vocari, et eos consolatoriis verbis pro sua morte demulcens, paterno affectu ad divinum est hortatus amorem. De patientia et paupertate et sanctae Romanae Ecclesiae fide servandis sermonem protraxit, ceteris institutis sanctum Evangelium anteponens. Circumsedentibus vero omnibus Fratribus, extendit super eos manus in modum crucis brachiis cancellatis, pro eo quod hoc signum semper amabat, et omnibus Fratribus, tam praesentibus quam absentibus, in Crucifixi virtute ac nomine benedixit. Insuper et adiecit: " Valete, filii omnes, in timore Domini et permanete in eo semper. Et quoniam futura tentatio et tribulatio appropinquat, felices, qui perseverabunt in his quae coeperunt. Ego vero ad Deum propero, cuius gratiae vos omnes commendo ". Suavi hujusmodi admonitione completa, iussit vir Deo carissimus, Evangeliorum sibi codicem apportari et Evangelium secundum Ioannem, quod incipit ab eo loco : Ante diem festum Paschae, sibi legi poposcit. Ipse vero, prout potuit, in huius Psalmi vocem erupit: Voce mea ad Dominum clamavi, voce mea ad Dominum deprecatus sum, et ad finem usque complevit: Me, inquit, exspectant iusti, donec retribuas mihi.

6. Tandem cunctis in eum completis mysteriis, anima illa sanctissima carne soluta et in abyssum divinae claritatis absorpta, beatus vir obdormivit in Domino. Unus autem ex Fratribus et discipulis eius vidit animam illam beatam, sub specie stellae praefulgidae a candida subvectam nubecula super aquas multas in caelum recto tramite sursum ferri, tanquam sublimis sanctitatis candore praenitidam et caelestis sapientiae simul et gratiae ubertate repletam, quibus vir sanctus promeruit locum introire lucis et pacis, ubi cum Christo sine fine quiescit.

Minister quoque Fratrum in Terra Laboris tunc erat Frater Augustinus, vir utique sanctus et iustus, qui in hora ultima positus, cum diu iam pridem amisisset loquelam, audientibus qui astabant, subito clamavit et dixit: " Exspecta me, Pater, exspecta, ecce, iam venio tecum ". Querentibus Fratribus et admirantibus multum, cui sic loqueretur audacter, respondit: " Nonne videtis Patrem nostrum Franciscum, qui vadit ad caelum "? Et statim sancta ipsius anima, migrans a carne, Patrem est secuta sanctissimum.

Episcopus Assisinas ad oratorium sancti Michaelis in monte Gargano tunc temporis peregrinationis causa perrexerat, cui beatus Franciscus, apparens nocte transitus sui, dixit: " Ecce, relinquo mundum et vado ad caelum ". Mane igitur surgens episcopus sociis narravit quae vidit, et Assisium rediens, cum sollicite perquisisset, certitudinaliter comperit, quod ea hora, qua sibi per visionem innotuit, beatus Pater ex hoc mundo migravit.

Alaudae aves, lucis amicae et crepusculorum tenebras horrescenles, hora transitus sancti viri, cum iam esset noctis secuturae crepusculum, venerunt in multitudine magna super tectum domus et diu cum insolita quadam iubilatione rotantes, gloriae Sancti, qui eas ad divinam laudem invitare solitus erat, tam iucundum quam evidens testimonium perhibebant.