In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Vel sic : " Et vidi, " scilicet, Angelos per inspirationem mihi factam, " et audivi " postea" vocem, " id est, continuum amorem quem habent ad Deum, et gaudium quod habent de reparatione hominum. " Angelorum multorum, " supple, existentium, " in circuitu throni, et animalium, et seniorum. " Hoc dicit quia Angeli.custodiunt et defendunt majores et mediocres et minores personas Ecclesiae. Psal. xc, 11: Angelis suis mandavit de te, etc. Hoc enim patet sie: Si mali Angeli circumeunt ad devorandum, I Petri, v, 8 : Circuit quaerens quem devoret: verissimum est, quod boni Angeli circumdant nos protegendo et defendendo. Ut ergo circuitum diaboli impediant, in circuitu throni sunt. Ad Hebr. I, 14 : Omnes sunt administratorii spiritus, etc.
" Et erat numerus eorum millia millium, " id est, multa millia. Unde millia sine numero. Daniel. VII, 10 : Millia millium ministrabant ei, etc. Nota : In hoc quod dicit: " Millia millium, " ostendit innumerabilem multitudinem eorum secundum illud Job, xxv, 3 : Numquid est numerus militum ejus ? Et verum est quod quoad nos non est numerus, sed quoad Deum est certus. Item, in hoc quod dicitur : " Millia millium, " notatur duplex perfectio in Angelis, scilicet, perfectio naturae, et gratiae.
" Dicentium voce magna. "
" Voce magna, " id est, magna congratulatione. Luc. xv, 10: Gaudium erit coram Angelis Dei super uno peccatore paenitentiam agente, etc. Et multo magis de totius humani generis salvatione.
" Dicentium voce " intelligibili, quae est admiratio intimae contemplationis et amor Dei.
" Dignus est Agnus, qui occisus est, accipere virtutem, et divinitatem, et sapientiam, et fortitudinem, et honorem, et gloriam, et benedictionem.
Et omnem creaturam quae in caelo est, et super terram, et sub terra, et quae sunt in mari, et quae in eo, omnes audivi dicentes. "
Hic ostendit quid Angeli dicebant. Et dicuntur hic quatuor. Primo, quod Christus est dignus potestatem accipere qua sit potens suos regere. Secundo, quod est dignus accipere ea per quae potens sit adversarios debellare, ibi, " Et fortitudinem. " Tertio, quod est dignus omni honore, ibi, " Et honorem, et gloriam. " Quarto, quod dignus est accipere dominium super omnem creaturam, ibi, v. 13 : " Et omnem creaturam. "
Item, illa per quae Christus potens est suos regere sunt tria. Potentia quae signatur, cum dicit: " Virtutem. " Bonitas, quae ibi, " Divinitatem. " Sapientia, quae ibi, " Et sapientiam. " Dicunt ergo Angeli: " Dignus est Agnus, qui occisus est, " id est, Christus, " accipere virtutem, " scilicet, ut sit eadem fortitudo in homine assumpto quae est in Verbo. Et haec necessaria est ad suorum regimen.
" Et divinitatem, " per quam intelligitur bonitas : quia nemo bonus nisi solus Deus : quae necessaria est ad suorum regimen, ut eos alliciat ad sui amorem. " Et sapientiam, " quae est necessaria ut habeat cognitionem eorum quae sunt suis expedientia.
. Vel, " Virtutem: " Glossa, immunitatem a peccato : " et divinitatem, " quia fuit Deus et homo: " et sapientiam, " contra nostram ignorantiam : " et fortitudinem, " contra infirmitatem : " et honorem " contra vilitatem : " et gloriam, " contra ignominiam : " et benedictionem, " contra maledictionem : " et fortitudinem, " qua posset adversarios debellare : " et honorem, " pro eorum victoria et superatione : " et gloriam, " pro bono suorum regimine : " et benedictionem " pro utroque. Dignum est ut pro victoria habita honorem accipiat, et pro bono suorum regimine gloriam ha- beat, et pro utroque benedictionem, id est, laudem.
Vel sic, quod haec septem referantur ad diversos status Christi. Virtutem, et divinitatem accipiet in judicio : virtutem quam occultavit in incarnatione, et divinitatem quam occultavit in passione. Matth. XXIV, 30 : Tunc videbunt Filium hominis venientem in nubibus caeli cum virtute multa et majestate. Sapientiam in sententiae dictamine, fortitudinem in diaboli damnatione, honorem in Resurrectione, gloriam in Ascensione, benedictionem in fidelium multitudine.
" Et omnem creaturam, etc.
Haymo : Dignus est accipere ut ipsa scilicet humanitas omnia possideat," quae in caelo est, " ut sunt Angeli, " et quae super terram, " ut homines, " et subtus terram, " ut daemones. Supra, I, 18: Habeo claves mortis et inferni.
" Et quae sunt in mari, et quae in eo, " supple, sunt, ut pisces. Propter hoc dicit, Matth. xxviii, 18 : Data est mihi omnis potestas in caelo, et in terra, etc.
Aliter sic : Dignus est Agnus, qui occisus est, accipere virtutem contra nostram imbecillitatem, divinitatem contra nostram corruptibilitatem, et sapientiam ut habeat omnium cognitionem, et fortitudinem contra inimicorum tyrannidem : honorem, quia fuit inhonoratus: et gloriam impassibilitatis, quia fuit passus : et benedictionem, quia fuit conviciatus.
" Omnes audivi dicentes : Sedenti in throno et Agno, benedictio, et honor, et gloria, et potestas in saecula saeculorum. "
Haec est tertia pars principalis illius partis quae incipit, ibi, v. 8: " Et cum aperuisset Librum : "in qua ponitur gratiarum aciio quae ab omnibus simul redditur, scilicet, Angelis, et hominibus.
Et dicuntur hic tria. Primo, quod om- nes glorificabant Deum Patrem, et Christum secundum humanitatem. Secundo, ponit Praedicatorum consensum, et Angelorum congratulationem, ibi, v. 14: " Et quatuor animalia. " Tertio, ostendit seniorum humiliationem, ibidem, "Et viginti quatuor seniores. "